Zwiększono budżet KPS w zakresie dobrostanu zwierząt

15 lipca Polska oficjalnie przekazała do Komisji Europejskiej zmieniony projekt Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Uwzględnione zmiany dotyczą między innymi dobrostanu zwierząt, eko schematów oraz norm dobrej kultury rolnej. 

Poszerzony zakres i budżet w zakresie dobrostanu zwierząt

W Krajowym Planie Strategicznym wprowadzono następujące zmiany dotyczące poszerzenia instrumentarium i budżetu w zakresie dobrostanu zwierząt. 

• Dodano interwencję: Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń. Instrument wspierać ma m.in. wyposażenie gospodarstw w wybiegi, wyposażenie pastwisk, poprawę warunków cyrkulacji powietrza w budynkach inwentarskich z budżetem wysokości ponad 300 mln euro środków publicznych. 
• W zakresie ekoschematu: Dobrostan zwierząt uzgodniono odejście od systemu wariantowego oraz dodanie nowych dotychczas niepremiowanych praktyk (np. zwiększenie powierzchni bytowej o co najmniej 50%, utrzymanie na ściółce, dostęp do wybiegu, późniejsze odsadzenie młodych od matki  utrzymanie świń w cyklu zamkniętym). Ekoschemat Dobrostan zwierząt realizowany będzie w oparciu o system punktowy (1 pkt odpowiada ok. 100 zł). Budżet przeznaczony na wsparcie podwyższonego dobrostanu zwierząt w ramach ekoschematu zwiększono dwukrotnie (budżet wynosił będzie ok. 1,4 mld euro).

Zmiany w zakresie eko schematów. Rolnictwo węglowego zamiast ekologicznego

Ważną zmianą jest nowy ekoschemat “Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”, który obejmuje 8 praktyk, tj.:

• ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt
  • międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe 
  • opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem
  • zróżnicowana struktura upraw 
  • wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji
  • stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo
  • uproszczone systemy uprawy
  • wymieszanie słomy z glebą.

Powyższy ekoschemat realizowany będzie w oparciu o system punktowy (1 pkt odpowiada ok. 100 zł). Pozostałe ekoschematy obszarowe, tj.: Obszary z roślinami miododajnymi,  Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin, Biologiczna ochrona upraw,  Retencjonowanie wody na TUZ, nie będą objęte systemem punktowym. Nadal stanowią oddzielne interwencje z zachowaniem dotychczasowych wymogów, wysokości wsparcia i powierzchni (produktów).

Co istotne odstąpiono od wdrażania w ramach I filaru ekoschematu Rolnictwo ekologiczne. Środki alokowane w ramach budżetu Planu na ten ekoschemat zasiliły budżet ekoschematu Dobrostan zwierząt. Realizacja interwencji Rolnictwo ekologiczne w II filarze (z budżetem 905 mln euro), wymagała ograniczenia pierwotnych budżetów interwencji II filara. Odstąpiono również od wprowadzenia ekoschematu Przeznaczenie 7 % powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne. 

Zmiany w zakresie norm dobrej kultury rolnej

Istotne zmiany wprowadzono w zakresie norm dobrej kultury rolnej (DKR/GAEC), które będą stosowane w Polsce: 

• GAEC 7, poza wymogiem dywersyfikacji upraw, został dodany wymóg zmianowania upraw corocznie na powierzchni 40% gruntów ornych oraz wymóg nieprowadzenia dłużej niż 3 lata takiej samej uprawy w plonie głównym na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie. Zmieniliśmy też definicję „uprawy”, gdzie na potrzeby zmianowania i dywersyfikacji zrezygnowano z rozróżnienia formy jarej i ozimej.
• GAEC 6, dotyczącej powierzchni objętej okrywą ochronną gleby, uzgodniono z Komisją, że wymóg obowiązku utrzymania pod okrywą ochronną gleby w gospodarstwie w okresie jesienno-zimowym wynosił będzie 80% powierzchni gruntów ornych. Dodano również wymogi dotyczące okrywy glebowej w uprawach trwałych (w sadach owocowych).
• GAEC 5 Zarządzanie orką, przyczyniające się do zmniejszenia ryzyka degradacji i erozji gleby, w tym uwzględnianie nachylenia terenu – normą będą objęte grunty orne i uprawy trwałe (tj. sady – drzewa owocowe) położone na stokach o nachyleniu ≥ 14%.

Nowa interwencja w Planie Strategicznym

Wprowadzono nową interwencję „Rozwój współpracy producentów w ramach systemów jakości żywności”(w miejsce interwencji Wsparcie uczestników unijnych i krajowych systemów jakości żywności, której realizacja nie była możliwa ze względu na ostateczne brzmienie przepisów unijnych).  

Nowa interwencja ma pomóc w rozwoju współpracy rolników uczestniczących w systemach jakości żywności (w tym systemu rolnictwa ekologicznego i systemu Chronionych Oznaczeń Geograficznych, Chronionych Nazw Pochodzenia oraz Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności) oraz krajowych systemów jakości żywności. Celem interwencji jest wzmocnienie i rozwój współpracy w ramach systemów jakości żywności oraz rozwój produkcji i zapewnienie dostępności produktów wytwarzanych w ramach tych systemów na rynku.

Pozostałe zmiany wynikające z negocjacji z Komisja Europejską:

• zmieniono zakres i podniesiono budżet interwencji Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej (usunięto małe elektrownie wodne, wprowadzono instalacje produkujące energię z promieniowania słonecznego);
• zrezygnowano z ograniczenia dotyczącego jednorazowej możliwości skorzystania przez rolnika z danej usługi doradczej w okresie realizacji Planu w interwencji Kompleksowe doradztwo rolnicze;
• doprecyzowano zakres wsparcia w interwencji Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu, co pozwoliło na inwestycyjne uzupełnienie praktyk realizowanych w ramach ekochematu w tym m.in. inwestycje w zakresie rolnictwa precyzyjnego, retencjonowania wody w gospodarstwie przy jednoczesnej rezygnacji z możliwości wspierania rozwiązań przeciwprzymrozkowych czy przeciwgradowych (za wyjątkiem siatek przeciwgradowych);
• ograniczono kwoty wsparcia interwencji Współpraca  grup operacyjnych EPI. Wprowadzono preferencje dla projektów z budżetem do 350 tys. PLN. Maksymalne dofinansowanie nie może przekroczyć 2,5 mln PLN. Wsparcie przygotowawcze wyniesie maksymalnie 50 tys. PLN. Zmiany w tym zakresie pozwolą na realizację większej liczby małych praktycznych i innowacyjnych projektów;
• przeniesiono do II filaru interwencje (projektowane pierwotnie w ramach ekoschematów) dotyczące utrzymania zadrzewień śródpolnych oraz systemów rolno leśnych założonych w ramach inwestycji realizowanych z Planu.
• Zrezygnowano z finansowania w roku budżetowym 2029 r. wydatków rolnośrodowiskowych ze środków Planu.  Płatności za kampanię naboru wniosków kontynuacyjnych 2028 r. i 2029 r. dokonane zostaną z budżetu kolejnego planu strategicznego. 
• Odstąpiono również od realizacji interwencji Rozwój usług rolnictwa precyzyjnego na rzecz ochrony środowiska i klimatu (budżet tej interwencji zasilił interwencje Rolnictwo ekologiczne(przeniesioną z I filara),  przy utrzymaniu wsparcia na rzecz usług dla rolnictwa i leśnictwa w formie wsparcia zwrotnego.
• Zwiększono limit wydatków na środowisko w II filarze z poziomu 37,41% do 43,44%. Ponadto zwiększono ambicje w zakresie wsparcia powierzchniowego dla rolnictwa ekologicznego poprzez zmianę udziału użytków rolnych objętych wsparciem w ramach WPR – z 3,52% na 4,53% (tzn. z ok. 513 tys. ha na 659 tys. ha).

żródło i zdj: MRIRW