Biopreparaty w ochronie roślin. Czy są skuteczne?

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat rozwój rolnictwa i przemysłu doprowadził do nadmiernego stosowania środków chemicznych. Przynosiło to efekt w postaci lepszego plonowania i ochrony roślin lecz jednocześnie prowadziło do degradacji środowiska. Czy alternatywnym rozwiązaniem mogą okazać się biopreparaty?

Biopreparaty w ochronie roślin

Negatywne skutki środowiskowe chemicznej ochrony roślin skłoniły naukowców do poszukiwania alternatywnych preparatów, bezpiecznych dla przyrody i zdrowia ludzkiego. Jest to również odpowiedź na wycofywane z rejestrów substancje aktywne pestycydów. Efektem ich prac jest ograniczenie stosowania środków chemicznych na rzecz bezpiecznych dla środowiska biopreparatów, które nie dość, że zapewniają wzrost plonów, to poprawiają również jakość gleby.

CZYTAJ: Jak zadbać o prawidłowy rozkład resztek pożniwnych?

Rola mikroorganizmów glebowych

Wiadomo, iż mikroorganizmy glebowe odgrywają główną rolę w mineralizacji materii organicznej, udostępnianiu roślinom składników pokarmowych, powstawaniu humusu glebowego, ograniczaniu patogenów i wielu innych. Odgrywają także istotną rolę w przemianach wielu pierwiastków w przyrodzie, również tych mających znaczenie w rolnictwie – węgla, azotu, fosforu, potasu, siarki i żelaza. Dobroczynne oddziaływanie drobnoustrojów polega m. in. na przekształcaniu związków mineralnych z form nieprzyswajalnych dla roślin w związki przyswajalne. O ich znaczeniu niech świadczy fakt, że biomasa mikroorganizmów w glebach stanowi około 90% biomasy wszystkich organizmów żyjących w tym środowisku, a aż 92% dwutlenku węgla (CO₂) powstającego w glebach ma pochodzenie mikrobiologiczne. Do najważniejszych funkcji organizmów glebowych, wykorzystywanych w produkcji biopreparatów należą:

• rozkład i mineralizacja materii organicznej (resztek pozbiorowych, obornika i innych nawozów naturalnych, kompostów, poplonów);
• neutralizacja substancji zanieczyszczających gleby;
• ograniczanie rozwoju szkodników i patogenów roślin;
• wiązanie azotu oraz tworzenie układów symbiotycznych z roślinami;
• uwalnianie trudno rozpuszczalnych form fosforu w glebie.

Co to są biopreparaty?

Biopreparaty wyprodukowane z wykorzystaniem żywych mikroorganizmów są produktami zawierającymi różnego rodzaju bakterie i grzyby, np. grzyby mykoryzowe stymulujące wzrost i plonowanie roślin. W tej grupie znajdują się także preparaty mikrobiologiczne będące szczepionkami, zawierającymi żywe mikroorganizmy zwalczające patogeny roślinne, a także symbiotyczne wspomagające wzrost i plonowanie roślin. Należy tutaj wspomnieć, iż takie biopreparaty tworzy się na bazie starannie dobranych szczepów mikroorganizmów (bakterii oraz grzybów) izolowanych z naturalnych środowisk.

Jak stosować biopreparaty w rolnictwie?

W ostatnim dziesięcioleciu w handlu bardzo dobrze rozwinęła się gałąź produkcyjna preparatów mikrobiologicznych, które reklamowane są jako środki poprawiające nie tylko mikrobiologiczne właściwości i żyzność gleb, ale także podnoszące w niewiarygodnie dużym stopniu plonowanie roślin. Niestety, ich procedura rejestracyjna jest bardzo łagodna, ponieważ nie stawia wymogu prowadzenia badań potwierdzających skuteczność rolniczą tych produktów.

Biostymulatory w uprawie roślin

Ze względu na coraz większe zainteresowanie producentów rolnych, rynek bionawozów, biostymulatorów i biologicznych środków ochrony roślin stale się rozwija. Na bazie narastającego zapotrzebowania konsumentów na naturalną żywność, pojawiło się na rynku wiele preparatów biologicznych. Wiele tych środków, według deklaracji ich producentów, zawiera mikroorganizmy glebowe, które mają być panaceum na wszystkie problemy współczesnego rolnictwa. Czytając opisy szeregu biopreparatów, zawierających różnego rodzaju mieszaniny żywych mikroorganizmów, znajdujemy z reguły enigmatyczne stwierdzenia typu: „aktywna flora mikrobowa” czy „preparat składa się z trzech grup mikroorganizmów: bakterie kwasu mlekowego, drożdże, bakterie fotosyntetyczne”.

Użyźniacze glebowe zawierające mikroorganizmy

• Bactim Słoma (Intermag) – biopreparat przyspieszający rozkład resztek pożniwnych oraz poprawiający zasobność gleby w dostępne dla roślin składniki pokarmowe i próchnicę. Bakterie Bacillus subtilis szczep B00105 oraz Bacillus licheniformis szczep B00106.
• Bi Fosfor (Agrarius) – bakteryjny preparat doglebowy zawierający bakterie Bacillus megaterium, które uwalniają fosfor z form złożonych i uwstecznionych do postaci pobieranej przez rośliny.
• Biogen Rewital (Bio-Gen) – zawiera mikrobiologiczny kompozyt niepatogennych bakterii oraz pożywkę startową.
• Ema5 (ProBiotics Polska) – specjalnie przygotowana kompozycja mikroorganizmów na bazie SCD ProBio Original® poddana dodatkowej fermentacji z octem winnym i alkoholem, charakteryzująca się silnym działaniem w ograniczaniu lub eliminowaniu patogenów grzybowych oraz niektórych szkodników.
• EM 5 (Greenland Technology) – biologiczny preparat wzmacniający odporność roślin, odstraszający szkodniki i ograniczający rozwój pleśni. Kompozycja naturalnych składników fermentowanych z Efektywnymi Mikroorganizmami (EM), wzmacnia odporność roślin na ataki patogenów.
• EmFarma (ProBiotics Polska) – środek, który swoim działaniem poprawia jakość i zdrowotność wszystkich systemów biologicznych. Pożyteczne mikroorganizmy w nim występujące wzajemnie się wspierają i jako zespół wypierają chorobotwórczą mikroflorę, zmieniając kierunek procesu mikrobiologicznego na regenerujący albo rewitalizujący w miejscu ich użycia.
• EmFarma Plus (ProBiotics Polska) – wzbogacona w bakterie fototropowe kompozycja mikroorganizmów, dzięki czemu skuteczniej niż EmFarma™ przyspiesza rozkład materii organicznej i zwiększa dostępność składników mineralnych, w tym głównie azotu.
• EM Naturalnie Aktywny (Greenland Technology) – płynny nawóz organiczny, trwale poprawiający strukturę i żyzność gleby. Zawiera skoncentrowaną dawkę Efektywnych Mikroorganizmów EM® i Azotobakter.
• Lignohumat Super (Agrarius) – skoncentrowany preparat humusowy pochodzenia roślinnego z dodatkiem potasu, siarki oraz mikroelementów, do poprawy struktury i jakości gleby. Jest jednorodną mieszaniną huminowych i fulwowych kwasów i ich soli. Zawiera mikroelementy w formie chelatów.
• Humus Active Uniwersalny (EKODARPOL) – zawiera kwasy humusowe i pozytywne mikroorganizmy pochodzące z uszlachetnionego przez dżdżownice kalifornijskie obornika zwierząt kopytnych z nieintensywnych gospodarstw rolnych.
• MG Mikroorganizmy Glebowe (Polsil) – bakteryjny użyźniacz doglebowy polepszający strukturę i urodzajność gleby. Zawiera następujące mikroorganizmy: Cellulomonas cellulans, Bacillus subtili, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus acidophilus, Azotobacter vinelandi, Azospirillum lipoferum, Pediococcus acidilactici, Pseudomonas fluorescens
• Rewital Plus (Bio-Gen) – preparat oparty na bakteriach glebowych występujących w środowisku naturalnym.
• Rhizosum N (Agrosimex)  – produkt, który w swoim składzie zawiera mikroorganizmy zdolne do wiązania azotu atmosferycznego – bakterie Azotobacter vinelandii.
• UGmax Użyźniacz Glebowy (Bogdan AGRO) – jest naturalnym płynnym koncentratem zawierającym mikroorganizmy oraz makro i mikro elementy.

Szczepionki bakteryjne zawierające bakterie symbiotyczne Rhizobium

• Nitroflora (Mykoflor) 
• Rhizobium (Bio-Gen) – seria preparatów
• Nitragina (IUNG-PIB)
• bi bean, bi lupin, bi soya, bi symbio (Agrarius)

Pełną wersję artykułu przeczytasz w czerwcowym numerze miesięcznika Agro Profil 06/2020 od strony 37 – ZAMÓW

Magazyn Agro Profil