Sezonowi pracownicy – jakie są wytyczne dla gospodarstw?

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym, przygotowało wytyczne dla krajowych producentów rolnych zatrudniających cudzoziemców przy pracach sezonowych. Wytyczne to odpowiedź na sytuację zagrożenia koronawirusem i potrzebę zapewnienia rąk do pracy w sezonie. Na wniosek Ministra Rolnictwa wypracowane zostały rozwiązania umożliwiające przyjazd zagranicznych pracowników do pracy w gospodarstwach rolnych i w przetwórstwie. W praktyce dotyczy to głównie robotników rolnych zza wschodniej granicy. Tego rodzaju pracownicy sezonowi zapewniają pomoc przy zbiorach, przy pracach ogrodniczych, w warzywnictwie i sadownictwie (zbiory owoców miękkich) i podczas prac polowych. W Polsce zatrudnia się ich nawet kilkaset tysięcy.

Bezpieczeństwo i ciągłość pracy

Cele nowych wytycznych są następujące:

1. Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom sezonowym i gospodarzom przebywającym na terenie gospodarstwa.
2. Zapewnienie pracownikom zza granicy warunków do odbycia 14-dniowej kwarantanny w warunkach gospodarstwa, z możliwością bezpiecznego wykonywania pracy i pobytu.
3. Zmniejszenie liczby kontaktów na terenie gospodarstwa, celem umożliwienia sprawnej identyfikacji osób z najbliższego kontaktu z osobami, które będą wykazywać objawy wskazujące na zakażenie.
4. Utrzymanie płynnej pracy w gospodarstwie z zachowaniem warunków bezpieczeństwa epidemiologicznego.

Transport i procedury ochronne

W okresie obowiązywania na terenie Polski stanu epidemii, w  ramach procedur zapobiegawczych należy zapewnić sezonowym pracownikom transport i odpowiednie warunki kwarantanny. Konieczne jest też wdrożenie procedur ograniczających rozpowszechnienie się wirusa, a także odpowiednich procedur w przypadku podejrzenia zakażenia koronawirusem u jednego z pracowników. Dla każdej z powyższych sytuacji, przewidziano odrębne regulacje.

Uwzględniając konieczność zachowania ciągłości produkcji MRiRW i GIW podkreślają, że zasadne jest aby poszczególne elementy procedur zostały wdrożone jak najszybciej. Przy czym obiektywny brak możliwości natychmiastowego wdrożenia części procedur, nie powinien wstrzymywać wdrożenia pozostałych ich elementów. Z uwagi na zintegrowany i szczegółowy charakter nowych reguł, poniżej przytaczamy je w całości:

Transport i kwarantanna

Podczas realizacji procedury zapobiegawczej –  zapewnienia transportu i warunków kwarantanny, należy:

1. Po przekroczeniu granicy Polski przez cudzoziemca dokonać , obok rutynowych działań służb, obowiązkowego pomiaru temperatury ciała oraz wpisu wszystkich osób przekraczających granicę, oprócz kierowcy, do sytemu EWP celem objęcia 14-dniową kwarantanną.
2. Pracownicy winni otrzymać informację pisemną nt. ich obowiązków, zasad kwarantanny, postępowania w przypadku zachorowania (w języku polskim i ojczystym), co zapewnić ma pracodawca.
3. Przewóz pracownika sezonowego do konkretnego gospodarstwa rolnego odbywa się transportem zorganizowanym (np. bus) lub transportem zapewnionym przez rolnika – transport indywidualny poprzez osobisty odbiór. Przy czym każda z osób, przed wejściem do pojazdu winna umyć i zdezynfekować ręce oraz założyć osłonę na nos i usta, do czasu dotarcia na miejsce docelowe; rekomenduje się przy tym, aby strefa kierowcy była oddzielona od strefy pasażera przesłoną. Kierowca jest zobowiązany do zastosowania się do aktualnych zasad wynikających z obowiązujących przepisów prawa.
4. Czas przejazdu pracownika sezonowego od momentu przekroczenia granicy Polski do docelowego gospodarstwa nie może przekroczyć 24 h. Podczas przerw w trakcie przejazdu – korzystania np. z toalety – konieczne jest stosowanie osłon ust i nosa, rękawiczek lub dezynfekcji rąk przed i po czynnościach higienicznych.
5. Po przyjeździe do miejsca docelowego pracodawca zatrudniający, zobowiązany jest do zgłoszenia Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej (właściwej ze względu na miejsce lokalizacji gospodarstwa), faktycznej listy osób zatrudnionych w gospodarstwie, zobowiązanych do odbywania w nim obowiązkowej kwarantanny.
6. Pracownik sezonowy odbywa 14-dniową kwarantannę na terenie gospodarstwa (siedlisko gospodarstwa wraz z działkami do niego należącymi).
7. Po przybyciu na teren gospodarstwa docelowego wymagane jest wykonanie wymazu do testu PCR, celem wykluczenia zakażenia koronawirusem. Organizacja i koszt wykonania testów leży po stronie zatrudniającego pracowników gospodarza. Każdy pracownik z dodatnim wynikiem testu, powinien jak najszybciej opuścić gospodarstwo i zostać odizolowany w ramach izolacji instytucjonalnej.
8. Podczas pierwszych 14-dni pobytu w gospodarstwie, w trakcie których pracownik jest objęty obowiązkiem odbywania kwarantanny, ma on możliwość świadczenia pracy z zastrzeżeniem, że obowiązuje go całkowity zakaz opuszczania gospodarstwa w okresie odbywania kwarantanny. Dodatkowo  ogranicza się do niezbędnego minimum kontakt z osobami zamieszkującymi dane gospodarstwo.
9. W czasie odbywania kwarantanny Policja sprawuje dozór nad osobami obowiązanymi do jej odbycia, a złamanie obowiązku grozi karą w wysokości do 30 tys. zł (ok. 7 100 USD, 6 600 EUR, 190 840 UAH).
10. Przewidziano też możliwość, by najwcześniej w 7 dniu kwarantanny, pobrać pracownikowi wymaz do badania PCR, a po otrzymaniu wyniku ujemnego, zwolnić go z odbywania dalszej części kwarantanny. W tym przypadku, koszt testu pokrywa rolnik u którego docelowo zatrudniony jest pracownik sezonowy. Natomiast w razie uzyskania wyniku dodatniego sposób postępowania określa dalsza cześć wytycznych.
11. Należy też zapewnić osobom objętym kwarantanną, odpowiednie warunki zakwaterowania z pełnym węzłem sanitarnym i wydzielonymi pomieszczeniami do pobytu. W przypadku dużej liczby pracowników w gospodarstwie, należy wydzielić osobne kwatery (oddzielne wejścia), dla niewielkich grup osób – max do 10 pracowników – i tak zorganizować ich pobyt aby w okresie odbywania kwarantanny, grupy te nie stykały się ze sobą zarówno w pracy, jak i poza nią. Np. w pomieszczeniach socjalnych, podczas transportu na pole/miejsce wykonywania pracy, na podwórku, itp.,
    Takie postępowanie, w przypadku wykrycia zakażenia u jednego z pracowników, umożliwi odseparowanie tylko osób z danej grupy (10 pracowników), a nie wszystkich pracowników będących w kwarantannie.
12. Zaleca się, aby pracownicy sezonowi w trakcie kwarantanny, którzy prowadzą zbiór owoców miękkich (maliny, truskawki, jagody itp.) i warzyw zielonych jedzonych na surowo (sałata, rukola, szpinak itd.) oraz pracujący przy obróbce (np. obieranie, krojenie owoców, porcjowanie etc) żywności przeznaczonej do bezpośredniego spożycia, stosowali zarówno osłonę ust i nosa, jak również rękawiczki jednorazowe, które muszą być często zmieniane. Przy czym, wszelkie objawy choroby zakaźnej, w tym ze strony układu pokarmowego, spowodują odsunięcie pracownika od wszelkich prac związanych z żywnością.
13. Należy także zapewnić systematyczne wietrzenie wszystkich pomieszczeń, w których przebywają ludzie.
14. Należy również wyłączyć z użytkowania pomieszczenia, w których mogą tworzyć się skupiska ludzi, takie jak: wspólne sale telewizyjne, stołówki.
15. Podczas pobytu w gospodarstwie, pracownik sezonowy,  musi mieć zapewniony ciągły dostęp do wody, mydła, środków do dezynfekcji rąk, papieru higienicznego jednorazowego (chusteczki higieniczne, ręcznik papierowy).  Kosze na odpady winny być wyłożone jednorazowymi workami itp. po to, aby zapewnić pracownikom możliwość zachowania wymagań higienicznych (właściwa higiena rąk, stosowanie odpowiednich środków do dezynfekcji, higiena podczas kaszlu, kichania).
16. Zatrudniający pracowników sezonowych rolnik, powinien mieć listę telefonów do każdego z pracowników, a także przekazać pracownikom najważniejsze numery telefonów (pogotowie, powiatowa stacja sanitarna-epidemiologiczna, infolinia NFZ).

Ograniczanie roznoszenia wirusa

Procedury ograniczające rozpowszechnienie się koronawirusa zawierają następujące wytyczne:

1. Gospodarstwo zapewnia zatrudnionym cudzoziemcom środki ochrony osobistej, w tym maseczki/ osłonę ust, nosa w zależności od potrzeb i specyfiki pracy, rękawiczki ochronne, środki do dezynfekcji rąk oraz do mycia i dezynfekcji powierzchni.
2. Gospodarz wywiesza w miejscach zakwaterowania i wykonywania pracy instrukcje dot. mycia i dezynfekcji rąk, zdejmowania i zakładania rękawiczek, zdejmowania i zakładania maseczki (w języku polskim i języku ojczystym pracowników).
3. Gospodarstwo dysponuje termometrem (optymalny bezdotykowy pomiar temp) – w przypadku innego termometru – dezynfekcja obowiązuje po każdym jego użyciu. Pomiar temperatury jest wykonywany u pracowników przynajmniej 1 raz dziennie przez wyznaczoną osobę – optymalnie przed rozpoczęciem pracy. Gospodarz powinien uzyskać zgodę pracownika na pomiar. Temperatura powyżej 37⁰C kwalifikuje do odsunięcia pracownika od świadczenia pracy, pozostania na kwaterze i częstszego pomiaru temperatury. Jeśli temperatura rośnie – wskazana jest teleporada.
4. Pracownicy powinni zostać zapoznani z wytycznymi dotyczącymi postępowania podczas epidemii takimi jak:
   1. Przed rozpoczęciem pracy, obowiązkowo należy umyć ręce wodą z mydłem.
   2. Należy zachować bezpieczną odległość od zewnętrznych rozmówców i współpracowników poza stanowiskiem pracy (na stanowisku pracy 1,5 m, poza rekomendowane są 2 m).
   3. Regularnie często i dokładnie należy myć ręce wodą z mydłem zgodnie z instrukcją znajdującą się przy umywalce i dezynfekować osuszone dłonie środkiem na bazie alkoholu (min. 60%).
   4. Podczas kaszlu i kichania należy zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką – jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do worka/kosza i umyć ręce.
   5. Trzeba też starać się nie dotykać dłońmi okolic twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu.
   6. Należy dołożyć wszelkich starań, aby stanowiska pracy były czyste i higieniczne, szczególnie po zakończonym dniu pracy (jeśli nie jest to pole).
   7. Wymóg to także dbałość o higienę w miejscu zakwaterowania; mycie i dezynfekcja toalet – przynajmniej 3 razy dziennie leży po stronie pracowników. Środki do mycia i dezynfekcji zapewnia gospodarz, który nadzoruje procesy higieniczne.
   8. Gospodarz zapewnia pranie odzieży, pościeli itp.; pranie powinno odbywać się w temperaturze, co najmniej 60 ⁰ C z dodatkiem detergentu.
   9. Gospodarz zapewnia regularne (kilka razy w ciągu dnia) czyszczenie powierzchni wspólnych, z którymi stykają się pracownicy, np. klamki drzwi wejściowych, poręcze, blaty, oparcia krzeseł.
   10. Należy unikać powitań poprzez podawanie ręki.
5. Zaleca się, aby praca w gospodarstwie odbywała się w niewielkich grupach (zalecane tak jak przy podziale na kwatery), z zachowaniem co najmniej 1,5 metrowej odległości między pracownikami lub praca w maseczkach.
6. Zaleca się wprowadzenie różnych godzin przerw, zmniejszenie liczby pracowników korzystających ze wspólnych obszarów w danym czasie (np. przez rozłożenie przerw na posiłki).
7. Pomiędzy wymianą grup należy zachować odstęp czasowy umożliwiający przewietrzenie pomieszczenia pracy (jeśli odbywa się ona w pomieszczeniu), ewentualnie przeprowadzenie czynności porządkowych, w tym dezynfekcji powierzchni narażonych na częste dotykanie, w zależności od rodzaju pomieszczenia i specyfiki pracy.
8. Posiłki powinny być pracownikom dostarczane w pojemnikach zbiorczych, aby mogli rozdzielić dania w poszczególnych grupach, lub w naczyniach jednorazowych. Jeśli stosowane są naczynia i sztućce wielorazowego użytku, powinny być myte w bieżącej wodzie z użyciem detergentu w temperaturze. powyżej 60⁰C, a o ile to możliwe – wyparzanie. Dopuszcza się, aby pracownicy posiadali swoje naczynia i sztućce, do użytki wyłącznie indywidualnego.
9. Przy pracach na polu, jak również innych pracach rolniczych np. sortowanie, obieranie, krojenie, stanowiska pracy poszczególnych osób muszą być oddalone od siebie o co najmniej 1,5 metra. Jeśli nie można zapewnić takiej odległości  to pracownicy powinni stosować środki ochrony osobistej związanej ze zwalczaniem epidemii, a więc przede wszystkim
10. Rekomenduje się wyznaczenie w gospodarstwie osób/ osoby do kontaktu z pracownikami sezonowymi, które będą odpowiedzialne m.in. za transport na pole i dostarczanie żywności oraz realizację najpilniejszych potrzeb życiowych pracowników. Osoby te mają ściśle przestrzegać zasad higieny i reżimu sanitarnego (w tym: osłona ust i nosa, rękawiczki jednorazowe lub dezynfekcja rąk, zachowanie odległości od innych osób min. 2 m, mycie rąk).
11. Rekomenduje się wyznaczenie w gospodarstwie osób/ osoby do kontaktu zewnętrznego – osoba nie może mieć kontaktu z pracownikami sezonowymi i innymi, przebywającymi w kwarantannie. Osoby te mogą kontaktować się z otoczeniem gospodarstwa w tym dostarczać płody rolne do skupu, realizować zakupy itp., pod warunkiem, że nie występują u nich objawy wskazujące na chorobę zakaźną.
12. W razie, gdy w gospodarstwie wystąpi przypadek zachorowania, gospodarstwo kontynuuje swoją produkcję, z wyłączeniem tej jego części, w której wystąpiło zdarzenie.

Podejrzenie zakażenia

Ważną częścią omawianych wytycznych są procedury wdrażane w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia zakażenia koronawirusem u pracownika. W takich okolicznościach:

1. Każdy pracownik z dodatnim, potwierdzonym badaniami wynikiem, powinien jak najszybciej opuścić gospodarstwo i zostać odizolowany w ramach izolacji instytucjonalnej.
2. Pozostali pracownicy powinni zostać poinstruowani, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów zabronione jest świadczenie pracy. Powinni oni także pozostać w miejscu zakwaterowania i skontaktować się telefonicznie ze wskazaną osobą odpowiedzialną za monitorowanie sytuacji.
3. Osoba wyznaczona w gospodarstwie do kontaktu z kwarantannowanymi pracownikami, po otrzymaniu powyższego sygnału, powiadamia gospodarza/ pracodawcę i kontaktuje się z powiatową stacją sanitarno-epidemiologiczną w celu ustalenia postępowania. A w razie pogarszania się stanu zdrowia pracownika z nr 999 lub 112.
4. Zaleca się także bieżące śledzenie informacji Głównego Inspektora Sanitarnego i Ministra Zdrowia, dostępnych na stronach  gis.gov.pl  lub https://www.gov.pl/web/koronawirus/, a także obowiązujących przepisów prawa.
5. W przypadku wystąpienia u pracownika wykonującego swoje zadania na stanowisku pracy, niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem, należy niezwłocznie odsunąć go od pracy i przewieść transportem indywidualnym do miejsca zakwaterowania. Osoba powinna mieć osłonięte usta i nos. Należy powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń oraz postępować jak w pkt. C.3.
6. Pracownik powinien oczekiwać na transport medyczny w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie go od innych osób.
7. Zaleca się ustalenie obszaru w obiekcie, w którym poruszał się i przebywał pracownik, przeprowadzenie rutynowego sprzątania tego obszaru, zgodnie z obowiązującymi procedurami oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
8. Rekomenduje się stosowanie się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury, w tym w stosunku do innych osób, biorąc pod uwagę zaistniały przypadek.

Wcześniejsze działania władz

Dodajmy, że wcześniej Rząd i podległem mu instytucje, podejmował już działania zmierzające do zapewnienia warunków i udogodnień dla przyjmowania zagranicznych pracowników. Uproszczono np. przepisy związane z prawem pobytu obcokrajowców w naszym kraju w czasie pandemii. Obecnie mogą oni legalnie przebywać w Polsce, nawet po upływie ważności wizy i legalnie pracować podczas stanu epidemii, a także w okresie do 30 dni po niej.

Tekst przygotował: Robert Gorczyński
Źródła: MRiRW, GIS
Foto: Pixabay