Łamliwość źdźbła zbóż i traw powoduje grzyb Ramulispora herpotrichoides. Rozwija się on saprofitycznie. Zimuje na resztkach pożniwnych. Cechuje go bardzo długi okres utajonego rozwoju. Wiosną przerasta pochwy liściowe i źdźbło w jego dolnej części. Upośledzone zostają tkanki przewodzące, co hamuje transport wody i składników pokarmowych. Zainfekowane rośliny bieleją i nie wykształcają ziarniaków. Pierwotnie na źdźbłach pojawia się czarny nalot. W ich wnętrzu zaś rozwija się szara i watowata grzybnia. W sprzyjających warunkach, nawet co kilka dni pojawiać się może nowe pokolenie zarodników. Największe nasilenie choroby obserwujemy w latach o łagodnej zimie i wilgotnej, chłodnej wiośnie.
Diagnostyka choroby nie jest trudna. Na powierzchni pochew liściowych pojawiają się brązowe, nieco wydłużone plamy. Przybierają one kształt „medalionów”. Niektóre z plam łączą się ze sobą tworząc duże przebarwienie. Na ogół mają rozmazany kształt z ciemnymi brzegami o niezarysowanej granicy. W ich środku tworzą się czarne plamki – to komórki grzyba. Infekcja powoduje murszenie podstawy źdźbła, które staje się kruche i łamliwe. Silne porażenie powoduje bielenie źdźbeł.
Występowaniu choroby sprzyja uprawa zbóż w monokulturze. Zbyt duża gęstość siewu także korzystnie wpływa na jej rozwój. W ramach agrotechnicznych działań zapobiegawczych zaleca się stosowanie płodozmianu, dobór odmian tolerancyjnych na tę chorobę, stosowanie zaprawionego materiału siewnego, a także staranne przeorywanie słomy oraz wykonanie uprawy płużnej. Odpowiednie zmianowanie nie wyeliminuje jednak tej choroby, gdyż nie jest ona typową chorobą płodozmianową. Może rozwijać się na plantacjach zbóż niezależnie od przedplonu. Jej występowanie, a także i rozwój determinowany jest warunkami klimatycznymi i glebowymi. Agrotechniczne działania prewencyjne w jej przypadku nie są zbyt skuteczne. Zaleca się zatem zastosowanie odpowiedniego fungicydu. Progiem szkodliwości w fazie od początku strzelania w źdźbło do pierwszego kolanka jest 20–30% źdźbeł z pierwszymi objawami choroby – plamy o zmienionym zabarwieniu. Jednak zabieg z użyciem odpowiedniego preparatu powinien być obowiązkowy. Przy wyborze produktu do zwalczania łamliwości źdźbła zbóż i traw warto zwrócić uwagę, by miał on charakter kompleksowy i zwalczał pełne spektrum patogenów najczęściej występujących w zbożach. Wiosną na polach często borykamy się tylko z chorobami podsuszkowymi. Poważne zagrożenie stanowi też mączniak. Do typowych objawów infekcji roślin należy powstawanie brunatnego przebarwienia tkanek w miejscu ich zakażenia. To przejaw reakcji obronnej organizmu rośliny. Rozwojowi mączniaka sprzyja wczesny i zbyt gęsty siew, intensywne nawożenie oraz ciepła jesień. To pasożyt bezwzględny. Zwalczanie mączniaka, podobnie zresztą jak i innych chorób grzybowych atakujących zboża, powinno mieć charakter systemowy.
Przykładem fungicydu, który doskonale chroni zboża przed łamliwością podstawy źdźbła i mączniakiem, zwalczając go interwencyjnie oraz zapobiegawczo jest Input Triple. Jest to preparat, który zawiera aż trzy substancje aktywne. Spełnia więc wymogi strategii antyodpornościowej. Oprócz chorób podsuszkowych świetnie radzi sobie z redukcją patogenów powodujących choroby liści. Ogranicza rozwój septorioz. To produkt dedykowany zabiegowi T1 w zbożach. Oprysk ten jest obligatoryjny. Od jego rezultatu uzależnione jest dalsze postępowanie związane z ochroną plantacji przed chorobami grzybowymi. Monitoring upraw i umiejętne oszacowanie nasilenia porażenia pozwala skrupulatnie dostosować dawkę fungicydu i skutecznie zwalczyć sprawcę łamliwości źdźbła zbóż i traw, a także mączniaka prawdziwego.
Anna Rogowska
