Odpowiednie odchwaszczanie kukurydzy jest jednym z najważniejszych zabiegów w jej ochronie. Nawet niewielka liczba roślin niepożądanych wpływa na plonowanie rośliny uprawnej. Dobór strategii odchwaszczania pod kątem zwalczania występujących gatunków na danym polu i panujących warunków meteorologicznych staje się najtrudniejszą decyzją plantatorów kukurydzy.

Odchwaszczanie kukurydzy – trudne początki

Kukurydza jest rośliną wysiewaną stosunkowo późno, co może sprzyjać dobremu przygotowaniu stanowiska, a tym samym daje możliwość mechanicznego zwalczania chwastów. Niestety presja ze strony roślin niepożądanych w uprawach kukurydzy jest znacząco wysoka. Ma to związek nie tylko z wysiewem rośliny uprawnej w szerokich międzyrzędziach, czy jej wolnym początkowym wzrostem, ale również dobrze zaopatrzoną w składniki pokarmowe ogrzaną glebą. Intensywny wzrost chwastów jest szczególnie widoczny w latach, gdzie po siewie kukurydzy nawet przy niewielkiej ilości opadów następuje ocieplenie.

Postaw na szerokie spektrum zwalczanych chwastów w kukurydzy!

Odchwaszczanie kukurydzy – dwie podstawowe strategie

Odpowiednie odchwaszczanie kukurydzy należy przyjąć z uwzględnieniem przebiegu pogody i występującego zachwaszczenia. Herbicydy można aplikować w różnych terminach (tabela 1). Bardzo często korzysta się ze strategii przedwschodowego zwalczania chwastów. Największą zaletą takiego rozwiązania jest szybka eliminacja chwastów w początkowych fazach rozwoju rośliny uprawnej. Warto wspomnieć, że substancje aktywne wybierane do przedwschodowej regulacji zachwaszczenia cechują się dłuższym czasem działania, co może pozytywnie wpłynąć na zabezpieczenie plantacji nawet przy przedłużających się wschodach chwastów.

Herbicydy doglebowe wymagają odpowiedniego uwilgotnienia gleby, co jest ważne w kontekście aktywności i długości działania zastosowanych preparatów. Należy pamiętać, że zasada ta dotyczy również niektórych substancji aplikowanych w okresie wczesnych faz rozwojowych kukurydzy, np. pendimetaliny. Wykazuje ona działanie zarówno doglebowe, jak i nalistne. W związku z czym także wymagają odpowiedniej wilgotności gleby. Ważne jest, aby zabiegów doglebowych nie wykonywać przed spodziewanymi obfitymi opadami deszczu. W takiej sytuacji może dojść do wymycia substancji aktywnej poniżej poziomu kiełkowania chwastów, co mocno obniża poziom skuteczności zabiegu. Substancja aktywna głębiej zalegająca może z czasem spowodować również efekt fitotoksyczności na roślinach uprawnych.

Odchwaszczanie kukurydzy w strategii herbicydu doglebowego dobiera się środek pod kątem spodziewanego zachwaszczenia, a więc wymagana jest tutaj dobra znajomość historii pola. Kolejny wariant strategii herbicydowej w uprawie kukurydzy dotyczy zabiegów wykonywanych po wschodach roślin. Rolnicy, którzy decydują się na korzystanie z tej strategii muszą dokładnie zlustrować plantację pod kątem składu gatunkowego chwastów i określić ich fazy rozwojowe. We wczesnych stadiach warto korzystać z odpowiednio dobranych mieszanin środków, które w swoim składzie również zawierają substancje aktywne działające doglebowo np. terbutyloazynę czy tienkarbazon metylu.

W takim terminie zastosowanie tylko herbicydów działających nalistnie niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zachwaszczenia wtórnego np. chwastami ciepłolubnymi, które pojawią się dopiero po wykonanym zabiegu.W momencie wykonywania tylko jednego zabiegu herbicydowego w fazie 4-6 liści kukurydzy, chwasty mogą już być zaawansowane we wzroście. Dodatkowo część z nich wytwarza grubą warstwę wosku, który utrudnia pobieranie substancji aktywnych np. komosa biała. W takim przypadku, zaleca się stosowanie wyższych dawek herbicydów, a mieszaninę zbiornikową warto uzupełnić dodając odpowiedni adiuwant. Odchwaszczanie kukurydzy dopiero w fazie 6-8 liści właściwych wiąże się ze stratą ostatecznego plonu.

Długi okres konkurencji chwastów z rośliną uprawną, a przez to gorsze wykorzystanie wody i składników pokarmowych przez kukurydzę wpłynie ujemnie na ilość i jakość plonu. Tak silnie rozwinięte chwasty stanowią również wyzwanie w kontekście ich skutecznego zwalczania.

Dzielić dawki przy braku wilgoci

W ostatnich latach w wielu regionach Polski coraz częściej pojawiają się problemy z odpowiednim uwilgotnieniem gleby podczas zabiegów herbicydowych. W trudnych warunkach pogodowych można skorzystać z systemu dwóch dawek dzielonych. Strategia ta polega na wykonaniu dwóch zabiegów regulacji zachwaszczenia zazwyczaj dzieląc zalecaną etykietową dawkę środka na pół. Preparaty stosuje się w fazie 2-3 liści właściwych i w fazie 5-6 liści kukurydzy na słabo zaawansowane we wzroście chwasty. Tak dobrana strategia pozwala na lepszy dobór terminu aplikacji pod kątem występujących chwastów i specyficznej sytuacji na polu. Wybierając system dawek dzielonych warto zwrócić szczególną uwagę na stan rozwojowy chwastów pamiętając, że najwyższą skuteczność osiąga się gdy rośliny niepożądane są w fazie 2-3 liści. Bardzo ważny jest również dodatek adiuwanta do cieczy opryskowej.

Odchwaszczanie kukurydzy bez S-metolachloru…

W 2024 r. zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2024/20 z dnia 12 grudnia 2023 r. w sprawie nieodnowienia zatwierdzenia S-metolachloru, wszystkie herbicydy zawierające tą substancję czynną zniknęły z rynku. Dla wielu rolników było to spore wyzwanie, z uwagi na szerokie zastosowanie S-metolachloru w różnych rozwiązaniach herbicydowych i wysokiej skuteczności zwalczania przede wszystkim chwastów jednoliściennych. Nowe technologie mające na celu optymalizację wykorzystywanych środków ochrony roślin i stosowanie kombinacji kilku substancji aktywnych mogą stanowić alternatywę do wycofywanych preparatów.

W strategiach herbicydowych należy stawiać na substancje o różnych mechanizmach działania np. terbutyloazyna, tembotrion, pendimetalina, dimetenamid-P czy dikamba. Często występują one w fabrycznych mieszaninach z substancjami z grupy ALS (HRAC 2), co dodatkowo zwiększa spektrum zwalczanych chwastów, zwłaszcza przy zabiegach takich jak odchwaszczanie kukurydzy.

Odchwaszczanie kukurydzy – narastające problemy

W gospodarstwach stosujących odpowiedni płodozmian, gdzie prowadzone jest odchwaszczanie kukurydzy, występuje od kilku do kilkunastu gatunków chwastów w uprawie kukurydzy. Większa różnorodność i ilość występujących chwastów spotykana jest na polach, na których prowadzona jest monokultura. Na takich stanowiskach mogą dominować chwasty prosowate, w tym chwastnica jednostronna, palusznik krwawy czy włośnice. Coraz większe problemy sprawia również szarłat szorstki. Decydując się na aplikację określonych środków ochrony roślin, należy brać pod uwagę rozwój zjawiska odporności chwastów. Biotypy odporne roślin niepożądanych występują na całym świecie w wielu uprawach, w tym kukurydzy. To właśnie w tej uprawie zjawisko odporności chwastów w ostatnich latach przybiera na sile.

W Niemczech już w 2012 r. odnotowano pierwsze przypadki odporności chwastnicy jednostronnej i szarłatu szorstkiego na substancje aktywne inhibujące funkcjonowanie ALS (grupa HRAC 2). W Polsce pomimo oficjalnego braku potwierdzenia odporności tych gatunków na substancje z grupy ALS (HRAC 2), notuje się problemy w ich zwalczaniu. Jeśli zauważalny jest spadek skuteczności zabiegów, takich jak odchwaszczanie kukurydzy, należy dokładnie prześledzić historię stosowanych substancji aktywnych na przestrzeni ostatnich kilku lat. Zalecana jest rotacja i wykorzystanie herbicydów wykazujących odmienne mechanizmy działania, jeśli chodzi o odchwaszczanie kukurydzy np. pendimetalinę, izoksaflutol, czy sulkotrion.

Kluczowa rola wody w cieczy roboczej

Woda stanowi 99% roztworów i jest głównym nośnikiem stosowanych preparatów w ochronie roślin. Nieodpowiednia jakość cieczy bardzo często wpływa negatywnie na rozpuszczenie i mieszanie poszczególnych substancji aktywnych, a nawet może prowadzić do ich dezaktywacji. W połączeniu z innymi czynnikami ograniczającymi efektywność chwastobójczą (nieodpowiednie uwilgotnienie gleby, zbyt niska temperatura, czy zbyt zaawansowana faza rozwojowa chwastów), może jeszcze bardziej uwidaczniać niezadowalające działanie mieszaniny zbiornikowej w kontekście ochrony roślin.

Jednym z najważniejszych parametrów determinujących odpowiednie działanie herbicydów jest odczyn wody. Zarówno zbyt wysoka, jak i zbyt niska wartość pH może wpływać ujemnie na skuteczność działania środków ochrony roślin. Optymalny zakres pH cieczy opryskowej dla większości preparatów chwastobójczych, wykorzystywanych w zabiegach takich jak odchwaszczanie kukurydzy, mieści się w zakresie 5,5-6,5. Wyjątek stanowią herbicydy sulfonylomocznikowe, których rozpuszczalność rośnie wraz ze wzrostem pH wody, a optymalny zakres to 7,5-9,0. Co ważne, substancje aktywne należące do tej grupy wykazują wysoki poziom działania w wodzie lekko kwaśnej. Tworząc mieszaninę najpierw powinniśmy przy wyższym pH dodać herbicydy sulfonylomocznikowe, a dopiero później obniżyć ten parametr i dodać kolejne preparaty.

W kontekście jakości cieczy użytkowej, bardzo ważnym parametrem jest również jej twardość, czyli stężenie kationów metali. Twardość wody zależna jest w głównej mierze od zawartości jonów Ca i Mg. Zbyt wysokie stężenie kationów może prowadzić do powstania związków nierozpuszczalnych, gorszego pokrycia i słabszego przemieszczania się aplikowanego roztworu w komórkach roślin. Szczególną uwagę zwraca się przy wykorzystywaniu środków ochrony roślin formułowanych w postaci soli, które w twardej wodzie mogą tracić swoją skuteczność. Do substancji szczególnie wrażliwych na wysokie stężenie kationów metali zalicza się między innymi dikambe; 2,4-D; bentazon czy glifosat. Negatywne oddziaływanie twardej wody można zredukować przy wykorzystaniu odpowiednich kondycjonerów.

Odchwaszczanie kukurydzy. Adiuwanty wielofunkcyjne – konieczność czy luksus? Obniż koszty zabiegów i zwiększ ich efektywność!

Adiuwanty w formie

Niekorzystne warunki pogodowe, wysoka presja i długi okres kiełkowania chwastów uzasadnia wykorzystywanie substancji pomocniczych. Adiuwanty to środki poprawiające skuteczność wykonanych zabiegów ochronnych. Kondycjonery wody, jako specjalistyczne preparaty, modyfikują właściwości wody pozwalając osiągnąć odpowiednie pH oraz twardość wody. Pełniąc funkcję kompatybilatorów poprawiają jakość tworzonych mieszanin. Dodatkowo mogą ograniczać pienienie cieczy użytkowej, zapobiegać znoszeniu kropel w trakcie zabiegu i korodowaniu aparatury opryskiwacza.

Adiuwanty aktywujące stosowane z doglebowymi herbicydami dają możliwość lepszego pokrycia opryskiwanego pola. Substancje pomocnicze wpływają także na wydłużenie okresu, w którym środek ochrony roślin znajduje się w warstwie 0–5 cm. Przekłada się to na dłuższe i bardziej skuteczne działanie substancji aktywnych. W zabiegach nalistnych adiuwanty aktywujące poprawiają skuteczność herbicydów, zwiększając ilość aplikowanego środka w miejscu działania w roślinach. Jest to możliwe dzięki zmniejszeniu napięcia powierzchniowego, a przez to lepszego pokrycia opryskiwanych roślin. Dodatkowo część z substancji pomocniczych ułatwia absorpcję herbicydu przez wosk pokrywający liście chwastów.

Stosowanie adiuwantów może pozwolić na zmniejszenie dawek stosowanych herbicydów w określonych warunkach. W takich sytuacjach należy odpowiednio zlustrować pole w celu określenia stopnia i rodzaju zachwaszczenia, faz rozwojowych roślin niepożądanych oraz sprawdzić prognozowaną pogodę. Redukcję zastosowanych substancji aktywnych zaleca się w momencie wystąpienia chwastów niezaawansowanych we wzroście i przy sprzyjających warunkach atmosferycznych z uwzględnieniem dobrze skomponowanej mieszaniny zbiornikowej.