Kiedy kwitnie rzepak?

Za oknem widać już ponurą jesień. Rzepak na polach przygotowuje się do spoczynku zimowego, a wykształcenie rozety zadecyduje o ilości rozgałęzień i kwiatostanów. Warto przypomnieć sobie piękny, żółty krajobraz i przytoczyć kilka faktów z tym związanych.

Kwitnienie rzepaku – termin i długość

Rzepak wiosenną wegetację rozpoczyna bardzo szybko. Tegoroczna wiosna opóźniła start wszystkich roślin. Zimny marzec i kwiecień dały się we znaki wielu plantacjom. Natura jednak “w oczach” nadrobiła wszystkie zaległości. Rzepak kwitnienie rozpoczął po 10 maja, gdzie często w innych latach był już na końcu tej fazy. Warunki atmosferyczne to jednak nie jedyny czynnik warunkujący wzrost. Wiele zależy również od stopnia intensyfikacji prowadzonej agrotechniki. Słabo odżywione plantacje zazwyczaj zaczynają kwitnąć pierwsze i w krótszym okresie. Odwrotnie ma to się w stosunku do dobrze prowadzonych pól. Wśród rolników panuje stwierdzenie: jak sarna skoczy na dobry rzepak to musi się na nim zawiesić. Długość kwitnienia jest również ściśle uwarunkowana z powyższymi czynnikami. Okres ten zazwyczaj wynosi około 3-4 tygodni i przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych, może się nieco wydłużyć. Tak rozległy czas prowadzi do nierównomiernego dojrzewania roślin, które często przed zbiorem musimy zadedykować. Duże znaczenie w kwitnieniu mają dwa mikroskładniki (wapń, bor). Wapń zwiększa efektywność procesu fotosyntezy i warunkuje uzyskanie wysokiego plonu. Bor jest natomiast niezbędny w procesie zapylania.

Kwitnienie rzepaku – wczesność odmian populacyjnych i mieszańcowych

Bardzo ważnym czynnikiem w kwitnieniu rzepaku jest jego genetyka. Postęp hodowlany wnosi wiele nowych aspektów i prowadzi do zróżnicowania odmian, dzięki, którym możemy dopasować je do swoich warunków. Badania prowadzone w COBORU oraz PDO pokazują, że termin kwitnienia może się różnić (nawet 10 dni). Cecha ta jest szczególnie przydatna w kierunku dostosowania do warunków glebowych. Na słabych bonitacyjnie gruntach warto wysiewać wczesne odmiany, które wykorzystają szybciej zapasy wody i unikną częstych majowych susz. Aspekt przydatny jest również w gospodarstwach wielkoobszarowych, które dzięki temu pozwalają sobie na korzystny rozkład prac żniwnych. Późniejsze odmiany pozwalają nam natomiast ominąć ryzyko ostatnich majowych przymrozków. Jak wynika z bada IOR w Poznaniu późne odmiany w mniejszym stopniu odczuwają presję chowacza podobnika, który jest jednym z szkodników łuszczynowych.

Kwitnienie rzepaku – zagrożenia i ochrona

Kwitnienie jest najważniejszym momentem w prawie rocznej wegetacji rzepaku. Wielomiesięczna batalia o plon rozstrzyga się właśnie w tym czasie. Na ilość zawiązanych łuszczyn wpływa wiele czynników. Na jeden z nich możemy najbardziej wpłynąć. Jest nim ochrona insektycydowa i grzybobójcza potocznie zwana zabiegiem “na płatka”. Bez tego zabiegu możemy stracić nawet 50% cennego plonu. Pryszczarek kapustnik i chowacz podobnik to najgroźniejsze szkodniki łuszczynowe. Samice tych gatunków składają jaja w łuszczynach rzepaku. Ich wylęgające się potomstwo wyżera częściowo, a nawet całkowicie nasiona i powoduje pękanie oraz przedwczesne osypywanie. Warto również monitorować presję chorób grzybowych i wykonać równoległe zabieg fungicydowy. Groźnymi chorobami w tej fazie rozwojowej są: szara pleśń, czerń krzyżowych, zgnilizna twardzikowa. Ostatnia z wymienionych powoduje największe straty w plonie. Zarodniki Sclerotinia sclerotiorum przenoszą się przez wiatr i osiadają na płatkach, które opadają później na liście. Choroba ta wówczas zaczyna się intensywnie rozwijać przerastając tkanki roślin skutkując ograniczeniem procesu fotosyntezy i przewodzeniem substancji odżywczych. Porażenia można zaobserwować również na łodygach i łuszczynach. Ochrona przeciwko tym patogenom powinna odbyć się w momencie opadania pierwszych płatków kwiatowych. Nie warto więc szukać tutaj oszczędności i postawić na środki o wysokiej skuteczności. Przy silnej presji szkodników łuszczynowych wielu rolników wykonuje drugi zabieg na końcu kwitnienia rzepaku ograniczając tym możliwość dalszego rozwoju pryszczarka i chowacza.

Kwitnienie rzepaku – pszczeli pożytek

Rzepak swoim kwitnieniem zachwyca nie tylko rolnika. Piękny krajobraz to jednak nie jedyny atut. Żółte kwiaty i miodowy zapach zachęcają wiele owadów do nalotów z racji obcopylności tej rośliny Na naszych plantacjach spotkamy najczęściej pożyteczne pszczoły i to dzięki nim w głównej mierze zawdzięczamy swój plon. W czasie słonecznej i suchej pogody przeważa zapylenie właśnie obcym pyłkiem. Jednak w przypadku chłodów i deszczu występuje w reakcji obronnej samozapylenie. Z relacji pszczelarzy można stwierdzić, iż pszczoły wolą nalatywać na plantacje odmian populacyjnych z racji lepszego nektarowania. Najnowsza genetyka odmian mieszańcowych pozwala na samoistne zapylenie i wykształcenie nasion w łuszczynach. Rzepak jest bardzo wrażliwy na okresowe susze i może najmocniej w tym czasie zredukować plon. Zrzucone kwiaty i brak zawiązanych łuszczyn skutkują spadkiem plonu co częściowo jest zrekompensowane w późniejszym etapie wegetacji wzrostem masy tysiąca nasion. Każdy z nas powinien jednak docenić tą roślinę i owady, bowiem miód rzepakowy jest antidotum na wiele dolegliwości.

Autor: Michał Piśny