Co znajdziesz w artykule?
Siew zbóż jarych warto zaplanować z wyprzedzeniem, zwracając uwagę na wiele istotnych czynników mogących wpłynąć na ich plonowanie. Przedstawiamy podstawowe zasady oraz terminy siewu.
Siew zbóż jarych w obecnym klimacie
Można by rzec, że od założenia plantacji wszystko się zaczyna. Miniona wiosna rozpoczęła się w wielu regionach od burz piaskowych. Z odkrytej gleby poddanej na silne działanie wiatru utraciliśmy bezpowrotnie wiele cennych frakcji ilastych. Przypominam szczególnie o tym gdyż w kolejnych latach zjawiska zapewne będą się nasilać w momencie wiosennych siewów i wegetacji. W konsekwencji wspomnianych zjawisk znacząco spadło ich plonowanie oraz udział w strukturze zasiewów. Tendencje w ostatnich latach pokazują, że zboża jare warto siać wcześniej niż mówią podstawowe zalecenia.
Kiełkowanie roślin następuje już przy temp. 1–3°C, a do ich jarowizacji wystarczy 3–4°C. Wytrzymałość na przymrozki sięga -6°C, jednak im rośliny są w bardziej zaawansowanej fazie rozwojowej tym odporność ich spada. Dla zbóż jarych kluczowym okresem zaopatrzenia w wodę jest czas od III dekady kwietnia do przełomu maja i czerwca.
Kiedy siać jęczmień jary?
Jęczmień spośród zbóż jarych charakteryzuję się najlepszą krzewistością. Jego okres wegetacji jest także stosunkowo krótki (203-204 dni). Wcześniej zasiany jęczmień jary lepiej wykorzystuje zimowe zapasy wody w glebie, można wówczas znacząco obniżyć obsadę.
Szczególną uwagę należy zwrócić zakładając plantacje jęczmienia z przeznaczeniem na cele browarne. Do jego wysiewu przystępujemy gdy wierzchnia warstwa gleby przekroczy 3-4°C. Każdy dzień zwłoki wpływa niekorzystnie na zawartość białka w ziarnie, która może przekroczyć zalecaną normę i zdyskwalifikować ziarno w słodowni. Do kwietniowego siewu wybieramy już tylko odmiany z przeznaczeniem paszowym o bardzo dobrej krzewistości. Zalecana norma wysiewu wynosi 250-300 roślin na m2 tj. 130 – 160 kg/ha.
Termin siewu pszenicy jarej – im wcześniej, tym lepiej
Pszenicę jarą wysiewamy możliwie jak najwcześniej, aby rośliny rozwinęły w pełni silny system korzeniowy. Wczesny termin siewu przedłuża okres wegetacji, a szczególnie fazę krzewienia i strzelania w źdźbło, natomiast opóźnienie sprawia, że początkowy rozwój przechodzi w wyższej temperaturze i przy dłuższym dniu. Takie warunki powodują skrócenie okresu krzewienia, co ogranicza liczbę wytworzonych pędów i kłosów. Ujemny wpływ opóźnionego wysiewu pszenicy w niewielkim stopniu może być wyrównany poprzez zwiększoną normę. Optymalna ilość wysiewu pszenicy jarej wynosi 450-550 nasion na m2 tj. 190-230 kg/ha.
Termin siewu owsa i pszenżyta zaplanuj z wyższą obsadą
Owies i pszenżyto charakteryzują się niską zdolnością krzewienia. Gatunki te są jednak tolerancyjne na wczesny siew, stąd też założenie plantacji powinno odbyć się możliwie wcześnie. Ma to szczególne znacznie w przypadku siewu na glebach lekkich. W przypadku pszenżyta opóźnienie siewu może skutkować także bardzo późnym zbiorem, ponieważ gatunek charakteryzuje się długim okresem wegetacji (210-212 dni). Owies kiełkuje już przy temp. 2–3 ℃, a optymalna temperatura dla szybkiego początkowego rozwoju wynosi 5–7 ℃. Rośliny z wczesnych siewów wykorzystują lepiej zapasy wody zimowej oraz silniej się ukorzeniają. Zalecana obsada dla owsa wynosi 400- 500 roślin /m2 tj. 170 – 210 kg/ha. Pszenżyto jare wysiewamy w obsadzie 450 – 550 ziaren na m2 tj. 200 – 250 kg/ha.
W przypadku owsa warto wspomnieć także o dwóch kluczowych zasadach mających wpływ na gęstość i plonowanie – termin siewu: im późniejszy, tym mniejsza gęstość ziarna; gęstość siewu: największe znaczenie w formowaniu plonu i jakości (hektolitr) ma pęd główny, przy gęstym siewie produkowane są pędy wtórne o mniejszej produktywności i niosące ziarno o niższej gęstości.
Odmiany zbóż jarych – to ma znaczenie
Postęp hodowlany przyczynił się w ostatnich latach do znaczącego wzrostu plonów zbóż oraz pozostałych gatunków uprawnych. Prawidłowy dobór odmiany może wpłynąć w dużej mierze na wynik finansowy. W krajowym rejestrze figuruje obecnie 76 odmian jęczmienia jarego, 44 odmiany pszenicy jarej, 35 odmian owsa i 15 odmian pszenżyta jarego. Szeroki wachlarz współtworzą hodowle polskie i zagraniczne.
Jak jednak w tym wszystkim się nie zagubić? Oprócz charakterystyk odmian w broszurach i na stronach internetowych hodowców oraz dystrybutorów pomocne mogą okazać się informacje z Centralnego Ośrodka Badań Odmian Roślin Uprawnych. Wyniki plonowania PDO oraz Listy Odmian Zalecanych (LOZ) są istotnymi narzędziami ułatwiającymi dobór odmian. Przydatna może okazać się także porównywarka odmian znajdującą się na portalu COBORU, gdzie oprócz plonu możemy sprawdzić m.in odporność na choroby grzybowe, podatność na wyleganie, parametry ziarna.
Postaw na kwalifikowany materiał siewny zbóż jarych
Materiał siewny wpływa na wschody, które powinny być pełne i wyrównane. Zaważają one na prawidłowym wzroście roślin oraz otrzymaniu wysokiego plonu ziarna. Rolnicy wykorzystują jednak nadal w niskim stopniu kwalifikowany materiał siewny i obsiewają swoje pola ziarnem z własnego rozmnożenia, które jest często bardzo niskiej jakości. Po skrupulatnej kalkulacji i uwzględnieniu wymiernych zysków okazuję się jednak, że oszczędność na nasionach może być pozorna.
Dobry producent nasion jest w stanie przygotować profesjonalnie partię nasion z informacjami o MTN i zdolności kiełkowania co umożliwia precyzyjne obliczenie normy wysiewu. Dzięki zastosowaniu nasion kwalifikowanych można także uzyskać dodatkowe dopłaty do każdego hektara obsianego kwalifikatem. Zachęcam do przeanalizowania tego ważnego czynnika i wysiewu sprawdzonych i nasion z pewnego i legalnego źródła.
