Co znajdziesz w artykule?
Wybieraj mądrze i wysiewaj kwalifikowany materiał siewny. Nadchodzi jesień, a wraz z nią siewy. Rosnące koszty produkcji kuszą wielu rolników, aby do skrzyni nasiennej wsypać ziarno z własnego rozmnożenia. Nie należy, jednak szukać tutaj pozornych oszczędności.
Niska wymienialność kwalifikowanego materiału siewnego
Rolnicy wykorzystują nadal w niskim stopniu kwalifikowany materiał siewny i obsiewają swoje pola ziarnem z własnego rozmnożenia, które jest często bardzo niskiej jakości. Agencja Nasienna podaje, że wymienialność kwalifikowanych nasion oscyluję w granicach 30%. W z danych ARiMR na rok 2021 wynika, że obsiano 784 089 hektarów zbóż i mieszanek zbożowych materiałem siewnym z reprodukcji firm i hodowli nasiennych. Jest to wciąż bardzo niski współczynnik w porównaniu z naszymi zachodnimi sąsiadami, gdzie ta wartość utrzymuje się na poziomie 55-80%.
W Polsce występuje bardzo duża rozbieżność w tej kwestii, największe wykorzystanie kwalifikowanego materiału siewnego na chwilę obecną jest w województwie śląskim (niemal 70%), a najmniejsze w mazowieckim (tylko 6%). Warto podkreślić tutaj, że coroczna wymiana nasion, może dać nawet 20% zwyżkę plonu.
Nieoceniony postęp biologiczny
Hodowle roślin prowadzą prace hodowlane nad odmianami wysokoplonującymi i odpornymi na patogeny, polepszając przy tym wiele cech jakościowych przydatnych w wielu kierunkach produkcji (piekarnictwo, browarnictwo).
Centralny Ośrodek Badań Roślin Uprawnych znajdujący się w Słupi Wielkiej prowadzi na szeroką skalę badania odmian dostępnych dla polskich rolników. Na stronie internetowej COBORU możemy znaleźć publikowane wyniki oraz porównać odmiany danego gatunku, dostosowując wymagania do swoich potrzeb. Wielu rolników zadziwia plonowanie w prowadzonych badaniach, które jest niejednokroć dwa razy wyższe niż w standardowych warunkach polowych. Świadczy to jednak w głównej mierze o niepełnym wykorzystaniu potencjału w bieżącej produkcji rolnej, dlatego tak ważny jest prawidłowy wybór odmiany do naszych warunków siedliskowych i poziomu prowadzonej agrotechniki.
W prowadzonych doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego wybierane są odmiany, które najlepiej plonują w danym regionie. Na podstawie rekomendacji tworzone są Listy Zalecanych Odmian (LOZ) dla każdego województwa, pozwalające uzyskać dobre plony nawet w mało korzystnych warunkach.
Skrupulatny proces produkcji nasiennej
Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego to ściśle złożony proces, obwarowany wieloma przepisami i nadzorowany przez wiele kontroli. Wszystko zaczyna się już na etapie odpowiedniego doboru stanowiska, na którym plantator wysiewa materiał bazowy. Przez cały okres wegetacji prowadzony jest nadzór nad kondycją i zdrowotnością roślin, tutaj nie można pozwolić sobie na porażenie chorobami grzybowymi czy uszkodzenia wywołane przez szkodniki. Na plantacjach przeprowadzana jest staranna selekcja, aby wyeliminować obecność obcych gatunków roślin, które mogą w znacznym stopniu zanieczyścić materiał.
Czyszczenie ziarna odbywa się na specjalistycznych wialniach, tryjerach i stołach grawitacyjnych, dzięki czemu uzyskujemy dobrek jakości wyrównany materiał. W akredytowanych laboratoriach oblicza się masę tysiąca nasion oraz sprawdza się zdolność kiełkowania, a także bada się materiał pod kątem obcych gatunków.
Zaprawianie ziarna odbywa się na profesjonalnych maszynach, odpowiednio dozujących preparaty oraz nawozy donasienne. Przygotowany kwalifikowany materiał siewny workuje się na wagopakowarkach i umieszcza się urzędową etykietę, na której widnieją parametry niezbędne do obliczania normy wysiewu.
Dopłaty do materiału siewnego
Z tytułu zakupu kwalifikowanego materiału, możemy ubiegać się o zwrot kosztów poprzez złożenie wniosku do powiatowego ARiMR. Stawki w 2024 roku wyniosły odpowiednio 65 zł/ ha – w przypadku zbóż, mieszanek zbożowych pastewnych, 115 zł/ha – dla roślin roślin strączkowych i 350 zł/ha – w przypadku zwrotu za sadzeniaki ziemniaków.
Czym jest odstępstwo rolne?
Do siewu odmiany chronionej wyłącznym prawem rolnik może użyć tylko kwalifikowanego materiału siewnego, nabytego u licencjonowanego sprzedawcy, z urzędową etykietą i fakturą zakupu lub nasion i sadzeniaków. Siew ze zbioru w ramach odstępstwa rolnego nie wymaga uprzedniej zgody hodowcy, pod warunkiem, że materiał do siewu rolnik zebrał z własnych lub dzierżawionych gruntów rolnych, a odmiana, którą chce wysiać, jest odmianą populacyjną i należy do gatunku dozwolonego prawem do odstępstwa rolnego. Opłata za siew ze zbioru w ramach odstępstwa rolnego wynosi 50% opłaty licencyjnej obowiązującej dla danej odmiany za każdy wysiany kg materiału ze zbioru.
Z tego obowiązku zwolnione są gospodarstwa rolne, których posiadana powierzchnia gruntów rolnych nie przekracza 10 ha. Obowiązek uiszczania opłaty dotyczy posiadaczy gruntów rolnych o pow. 10-25 ha, opłata tylko za odmiany ziemniaka oraz posiadaczy gruntów rolnych o pow. 30 ha i więcej – obowiązuje opłata za odmiany ziemniaka, oraz za odmiany innych gatunków chronionych.
Zdaniem Agencji Nasiennej
Uważam, że kwalifikowanego materiału siewnego powinno być więcej. Powinno się go wymieniać przynajmniej co 2 lata. Obecnie jest bardzo duży postęp w tworzeniu nowych odmian. Hodowcy tworzą w miarę możliwości najbardziej adekwatny materiał genetyczny, który będzie odpowiedni do danych warunkach środowiskowych. Materiał kwalifikowany jest sprawdzony jeśli chodzi o jakość kiełkowania i masę tysiąca nasion i wyprodukowany jest zgodnie z przepisami, które w Polsce obowiązują.
mówi prezes Agencji Nasiennej Paweł Kochański
Coraz większa liczba przedsiębiorców nasiennych, którzy produkują materiał kwalifikowany posiada najnowszy sprzęt potrafiący wyprodukować świetnej jakości materiał. Są jednak jeszcze firmy, które powinny się przyłożyć i poprawić standardy produkcji, ponieważ psują one opinie o dobrym kwalifikacje. Jest jeszcze wiele do zrobienia przed nami, ale świadomość i tak mocno wzrasta.
Jeśli chodzi o wykorzystanie w Polsce jest ono wciąż niskie. Wymienialność moim zdaniem powinna być przynajmniej na poziomie 50%. Przypominam również że stosowanie nasion z obcych źródeł jest niezgodne z prawem, wysiewać można tylko kwalifkat lub ziarno z własnego zbioru, a nie kolokwialnie mówiąc od “sąsiada”.
