Nowa etyka współczesnego rolnictwa? Zrównoważona produkcja

Produkować i regenerować jak najwięcej, zużywając jak najmniej – taka idea stanowi odpowiedź na problemy współczesnej branży rolniczej. Praktyki rolnicze stosowane w drugiej połowie XX wieku przyczyniły się do eksploatacji środowiska i utraty zaufania społecznego do producentów żywności. Dyskusja nad redukcją strat wynikających z intensyfikacji rolnictwa prowadzi do powstania projektów, koncepcji i modeli gospodarowania. Jednym z efektywnych kierunków jest rolnictwo zrównoważone, które staje się istotnym elementem współczesnej strategii rozwoju.

Ewolucja rolnictwa w kierunku zrównoważonego modelu gospodarowania

Wdrażanie tego systemu, mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu na otoczenie i bardziej przyjazne wykorzystanie zasobów, stało się nie tyle wyborem, co koniecznością. Społecznie odpowiedzialny biznes rolniczy, który kieruje się zasadami etyki, dba o środowisko i zdrowie ludzi, zdobył pełną aprobatę społeczeństwa. Skuteczność tego modelu jest potwierdzona, a jego koncepcje są obecnie powszechnie wdrażane, co stanowi obiecujący prognostyk dla przyszłości branży rolniczej. Istotnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi tego systemu są założenia Zielonego Ładu, które już nie są jedynie modą, lecz wyznaczają kierunek przyszłego rozwoju całej branży. Wciąż prowadzone są prace nad modyfikacją i rozszerzeniem założeń tej koncepcji, dążąc do uczynienia rolnictwa jeszcze bardziej przyjaznym dla środowiska.

Nowe standardy w rolnictwie dla przyszłych pokoleń

Rozwój zrównoważonego modelu gospodarowania zyskuje nowy wymiar dzięki rolnictwu regeneratywnemu, opartemu na idei odbudowy zasobów naturalnych, zwłaszcza gleby. Troska o nią przestaje być jedynie obowiązkiem każdego rolnika, stanowiąc nie tylko kluczowe narzędzie jego pracy, lecz także dziedzictwo przekazywane przyszłym pokoleniom.     

Centralnymi praktykami tego systemu są przywracanie żyzności, odtwarzanie i zwiększanie zawartości materii organicznej, podnoszenie potencjału plonotwórczego oraz odbudowa struktury gleby. Osiąga się to poprzez mądrzejsze korzystanie z gleby, rezygnację z orki oraz zastosowanie poplonów w płodozmianie, co polega na utrzymaniu pokrycia roślinnego przez cały rok. 

Ponadto, kluczowe jest dbanie o rozwój bioróżnorodności i odpowiednie stosowanie środków produkcji. Dzięki optymalizacji procesów produkcji, ogranicza się emisję gazów cieplarnianych, jednocześnie wzmacniając zdolność gleby do wiązania dwutlenku węgla. Te działania nie tylko podnoszą konkurencyjność gospodarstwa, ale także pozostają w zgodzie z wymogami polityki unijnej i branży spożywczej dotyczących ochrony klimatu. 

To innowacyjne podejście znalazło praktyczne zastosowanie w ramach projektu Bayer Forward Farming, gdzie testowane są różnorodne zasady zrównoważonego rolnictwa, w tym te regeneratywne. 

Odkrywając potencjał na modelowej farmie

Centrum tego badania stanowi istotna troska o glebę. Już obecnie organizatorzy i wykonawcy projektu z radością obserwują rzeczywisty wzrost wydajności gleby na terenie badanego gospodarstwa. Na przykładzie tej modelowej farmy można osobiście przekonać się, dlaczego warto utrzymywać glebę pokrytą roślinnością przez cały rok. 

Moc poplonów

Rośliny ozime skutecznie przeciwdziałają erozji wiatrowej i wodnej, zbierając więcej śniegu niż obszary nieużytkowane. Co istotne, rośliny poplonowe, oprócz tego, że absorbuje i zatrzymuje w sobie składniki mineralne, których nie zużyły uprawy główne, skutecznie redukują straty cennych minerałów, które mogą przedostawać się do wód gruntowych i ścieków, zagrażając środowisku.

Proces ponownego zaorania poplonu wzbogaca glebę w substancje pokarmowe, zwłaszcza te organiczne, a stosowanie rzodkwi oleistej jako poplonu dodatkowo sprzyja utrzymaniu fitosanitarnej równowagi. Zauważalny wpływ na strukturę gleby ma również rozbudowany system korzeniowy, który skutecznie spulchnia ją. To z kolei sprzyja efektywniejszemu wchłanianiu wody, co w kontekście zmian w rozkładzie opadów staje się szczególnie kluczowe. W ostatnich latach zaobserwowano znaczącą zmianę w rozkładzie opadów, gdzie krótkie, intensywne deszcze zastępują długotrwałe opady deszczu, co zwiększa ryzyko erozji gleb. W związku z tym, im bardziej porowata i rozpulchniona gleba, tym skuteczniej absorbuje wodę.

Priorytetem jest regeneracja zasobów naturalnych

Dodatkowe wspieranie bioróżnorodności w tym gospodarstwie odbywa się poprzez wysiewanie pasów kwietnych oraz pozostawianie wzniesień gleby, które pełnią funkcję schronienia dla pożytecznych owadów. Postawione hotele dla dzikich pszczół stanowią dodatkowy element wsparcia dla lokalnej różnorodności. W tym modelowym gospodarstwie szczególne znaczenie przypisuje się optymalnemu stosowaniu środków produkcji – zabiegi ochrony roślin są planowane z uwzględnieniem danych ze stacji pogodowej i modeli chorobowych. Dba się o to, by produkować więcej, zużywając mniej. Priorytetem jest regeneracja zasobów naturalnych. 

Podsumowując, rolnictwo regeneratywne kładzie nacisk na minimalizację negatywnego wpływu na środowisko, przy jednoczesnym utrzymaniu opłacalności produkcji, odbudowie zasobów naturalnych i zdobywaniu pełnej akceptacji społecznej. W miarę upływu czasu te zasady zyskują coraz szersze zastosowanie, będąc odpowiedzią na oczekiwania zarówno konsumentów, jak i producentów rolnych.

źródło: opracowane na podstawie tekstu Anny Rogowskiej