Stosowanie etykiet samoprzylepnych umieszczanych bezpośrednio na warzywach i owocach ma być zabronione na terenie Flandrii (Belgia) już od stycznia 2021 roku. To ważna informacja dla polskich sadowników i rolników. Eksperci ze Stowarzyszenia Unia Owocowa przewidują, że przepisy na wzór flamandzki może wkrótce wprowadzić więcej krajów UE.
Nowe przepisy od 2021 roku
Regulacje uchwalone w Belgii, w ramach flamandzkiego rozporządzenia w sprawie zrównoważonego zarządzania cyklami materiałowymi i odpadami (Flemish Regulation on the sustainable management of material cycles and waste, VLAREMA), mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2021 roku. Przewidują one, że stosowanie etykiet samoprzylepnych umieszczanych bezpośrednio na warzywach i owocach jest zabronione, chyba że informacje na etykiecie są funkcjonalne lub wymagane przez prawo. Jest to sygnał, że pierwsze kraje Europy, zaczynają samodzielnie i z wyprzedzeniem przepisów unijnych wprowadzać ograniczenia w znakowaniu owoców i warzyw.
Powodem deklarowanym jako przyczyna wprowadzenia powyższego zakazu jest negatywny wpływ naklejek na procesy kompostowania. Belgia ze względu na wysoki odsetek bioodpadów odbieranych przez służby komunalne, jak również kraj o istotnym udziale domowego kompostowania, może stać się jednym z liderów wyznaczających trendy dla legislacji w Unii Europejskiej. Według ekspertów z Unii Owocowej, belgijskie rozwiązania mogą stać się wzorcem do uchwalenia kolejnych podobnych legislacji w krajach starej Unii Europejskiej.
W uzasadnieniu do przepisów zamieszczonych w raporcie wyjaśniającym dla rządu flamandzkiego do VLAREMA 7 można przeczytać:
„Czasami naklejki są umieszczane bezpośrednio na owocach i warzywach, by oznaczyć markę lub pochodzenie. Bardzo często naklejki te trafiają do kosza wraz z odpadami owocowymi i warzywnymi i w kolejnym kroku zakłócają proces kompostowania. Same naklejki zwykle nie ulegają rozkładowi lub ulegają degradacji bardzo powoli. Dodatkowym problemem jest klej z naklejek, który zanieczyszcza końcowy kompost. Ten przepis zabrania używania naklejek, chyba że informacje na naklejce są funkcjonalne lub obowiązkowe, lub że naklejki są certyfikowane jako kompostowalne. Wejście w życie przepisów przewidziane jest na 1 stycznia 2021 roku, aby dać sektorowi wystarczająco dużo czasu na dostosowanie”.
– Przepisy wprowadzone w Belgii pokazują kierunek przyszłych zmian. W ciągu najbliższych trzech lat będą one błyskawicznie następowały w kolejnych krajach Unii Europejskiej. Wynikać to będzie z konieczności transpozycji kolejnych Dyrektyw UE do krajowych porządków prawnych – podkreśla Paulina Kopeć Sekretarz Generalny Stowarzyszenia Unia Owocowa.
Według Dyrektywy UE 851/2018 w sprawie odpadów, która ma zostać przez państwa członkowskie transponowana do narodowych porządków prawnych, najpóźniej do 5 lipca 2020 roku zostanie wprowadzony wymóg Unii Europejskiej dotyczący organizowania do 2023 r. przez państwa członkowskie selektywnej zbiórki bioodpadów. Planowane są również bardziej rygorystyczne przepisy w kwestii kryteriów jakościowych kompostu. Podobnie większe restrykcje zapowiada powszechne wdrożenie Dyrektywy w sprawie tworzyw sztucznych do jednorazowego użytku 2019/904.
– Obecnie flandryjski przepis powinniśmy traktować jako zapowiedź przeszkody handlu z Belgią (Flandria, Bruksela, Walonia) i możliwe pierwsze problemy w negocjacjach z sieciami handlowymi dotyczące zamówień na 2021 rok z ich sieci handlowych. Warto jednak cały czas monitorować rozwój sytuacji pod kątem podobnych zmian w innych krajach Europy. Powielanie wzorców belgijskich byłoby bowiem bardzo szkodliwe dla polskiego rynku sadowniczego. Z punktu widzenia producentów, znakowanie naklejkami na owocach uważamy za bardzo ważne. Naszym zdaniem przyczynia się ono do ograniczenia użycia plastiku i jest bardzo ważnym nośnikiem dla ważnych informacji funkcjonalnych takich jak: „gotowe do spożycia”, PLU, pochodzenie, kolor i śledzenie pochodzenia produktów. Zmiana sposobu znakowania żywności z zakazem używania naklejek niesie natomiast za sobą ogromne koszty dla producentów – dodaje Paulina Kopeć.
– Doniesienia z Belgii są bardzo niepokojące. W przypadku, gdy większość krajów chciałaby wprowadzić podobne uregulowania to konieczne będą inwestycje w nowe maszyny i sposoby znakowania np. znakowanie laserowe znakowanie lub kompostowalne naklejki, oferowane dziś jedynie przez garstkę dostawców. Niestety unijne Stowarzyszenie Bioplastiku zapowiada, że naklejki na owoce staną się przedmiotem większej debaty w UE w 2020 roku. Mają zostać też opublikowane wyniki badań nt. unikania zanieczyszczenia bioodpadów i zastosowania kompostowalnych alternatyw do: herbacianych torebek, wkładek do ekspresów do kawy, torebek plastikowych i naklejek na owoce, wykonane na zlecenie UE. Potrzebne są działania uświadamiające skalę kosztów i inwestycji dla eksporterów, za nim kolejne rządy zdecydują się na tak restrykcyjne rozwiązania. Zdaniem unijnych ekspertów krótki żywot będą miały również naklejki o charakterze funkcjonalnym, gdyż przepisy te mają obowiązywać z dużymi obostrzeniami – przekonuje Arkadiusz Gaik ze Stowarzyszenia Unia Owocowa.
