W przypadku uprawy ozimin kluczowym czynnikiem determinującym powodzenie uprawy jest zimotrwałość. Wyjątkowo niekorzystny przebieg aury może spowodować ogromne straty w plonie i narazić rolnika na wysokie koszty zabiegów poprawiających wiosenną kondycję roślin: ochronę fungicydową, stymulację roślin czy przesiewanie roślinami jarymi. Czasami plantację należy zlikwidować z uwagi na zbyt duże uszkodzenia roślin. Na szczęście takie sytuacje nie zdarzają się często. Ostatni raz z masowym wymarzaniem roślin mieliśmy do czynienia w 2012 roku. Tamta zima była wyjątkowo bezwzględna dla ozimin. Przez kolejne lata producenci przy wyborze odmian kierowali się głównie ich zimotrwałością. Teraz ich czujność jest uśpiona. Jednak z opublikowanego przez GUS raportu o stanie przezimowania upraw wynika, iż wiosną 2021 roku do zaorania zakwalifikowano około 2,8 tys. ha powierzchni zbóż ozimych. Nie są to wielkie straty, jednak zasiewy pszenicy oceniono na poziomie niższym od oceny ubiegłorocznej. Ryzyko wypadnięcia roślin podczas ostrej zimy możemy niwelować poprzez dobór odmian o wysokim stopniu zimotrwałości. Takie odmiany nie generują też wielu kosztów związanych z poprawą ich stanu po wznowieniu wegetacji. Należy pamiętać, iż nawet najbardziej plenna odmiana, nisko oceniana pod kątem zimotrwałości w niektórych latach może okazać się chybioną inwestycją.
Ciekawą odmianą, która zachowuje równowagę pomiędzy plonowaniem a zimotrwałością jest Symetria, która zajęła pierwsze miejsce pod kątem wysokości plonu ziarna w badaniach PDO z 2020 roku. Aktualnie jest odmianą wzorcową w COBORU. Oprócz wysokiej zimotrwałości cechuje ją bardzo dobra zdrowotność i dobra zdolność regeneracyjna po zimie. Teraz wiosną producenci zbóż mają okazję do weryfikacji tych cech. Na przeważającym obszarze Polski wznowienie wegetacji roślin ozimych rozpoczęło się pod koniec marca, a warunki agrometeorologiczne umożliwiły wykonywanie wiosennych prac polowych. To dobry moment na porównanie kondycji różnych odmian.
Oczywiście sam wybór odmiany cechującej się optymalną zimotrwałością nie jest działaniem wystarczającym. Należy pamiętać, by zapewnić oziminom komfortowe warunki do zimowania – zaplanować wszystkie zabiegi, zaczynając od wyboru techniki siewu. Kluczowy jest również wybór materiału siewnego. Optymalnym rozwiązaniem jest zakup kwalifikowanego materiału siewnego. Ważna jest także jesienna ochrona fungicydowa, insektycydowa i herbicydowa oraz zbilansowane nawożenie zaspokajające zapotrzebowanie roślin i niepowodujące ich zbytniej wybujałości jesienią.
Celem każdego producenta jest uzyskanie jak najwyższych plonów dobrej jakości. Rolnicy starają się by wydajność upraw była jak najwyższa, a płody rolne jak najlepszej jakości. Aby osiągnąć te założenia przestrzegają prawidłowych zasad agrotechnicznych. Jeśli jednak wystąpią niekorzystne warunki dla wzrostu i rozwoju, optymalne zabiegi uprawowe nie wystarczą. Warunki stresowe ograniczają biologiczną możliwość produkcyjną roślin i w konsekwencji plony są dużo niższe od osiąganych w korzystnych dla upraw warunkach. Często z agrotechnicznego i biologicznego punktu widzenia nie można przedsięwziąć jakichkolwiek dodatkowych działań zapobiegających takiemu stanowi rzeczy. Wszystko zależy od przyrody i przebiegu pogody, a ta niestety jest nieprzewidywalna, szczególnie zimą i wczesną wiosną. Aby zminimalizować ryzyko związane z wymarzaniem warto wybierać odmiany cechujące się wysoką zimotrwałością połączoną z satysfakcjonującą plennością.
Anna Rogowska
