Co znajdziesz w artykule?
Uprawa pasowa wpisała się w krajobraz polskiej wsi. Zyskuje ona coraz więcej zwolenników ze względu na korzyści, które daje. Przedstawiamy je poniżej, a także wybraną ofertę krajowych i zachodnich producentów agregatów do uprawy pasowej.
Uprawa pasowa (ang. strip-till) to innowacyjna technologia łącząca zalety siewu bezpośredniego oraz tradycyjnej uprawy gleby. Polega na uprawie wąskich pasów gleby dokładnie tam, gdzie zostanie umieszczone ziarno, przy jednoczesnym pozostawieniu reszty pola w stanie nienaruszonym, pokrytym mulczem lub resztkami pożniwnymi. Dzięki temu rozwiązaniu ogranicza się liczbę przejazdów, chroni strukturę gleby i oszczędza czas oraz paliwo.
Zalety uprawy pasowej
- Oszczędność paliwa i czasu – mniejsza powierzchnia robocza = mniejsze zapotrzebowanie na moc.
- Ochrona gleby – zmniejszenie erozji wodnej i wietrznej, poprawa gospodarki wodnej.
- Lepsze warunki dla wzrostu roślin – pasy są intensywnie spulchnione i nawożone, co sprzyja szybkiemu rozwojowi korzeni.
- Mikroklimat w pasie siewnym – cieplejsza i lepiej napowietrzona gleba umożliwia szybsze kiełkowanie roślin.
- Mniejsze zagęszczenie gleby – szczególnie ważne przy cięższych glebach.
Wady i wyzwania strip-tillu
- Wysoka precyzja pracy – konieczność dokładnego prowadzenia maszyny (najlepiej z GPS RTK).
- Ograniczona uniwersalność – trudności w stosowaniu w uprawach warzywnych czy na bardzo kamienistych stanowiskach.
- Inwestycja początkowa – agregaty do uprawy pasowej należą do maszyn o wyższym progu cenowym.
- Wymagana wiedza – rolnik musi mieć dobre rozeznanie zagadnień dot. profilu gleby, nawożenia i parametrów siewu.
Agregaty strip-till – co oferują czołowi producenci?
Horsch Focus TD – niemiecka precyzja i kompleksowość
Horsch należy do europejskich liderów w dziedzinie technologii pasowej. Horsch Focus TD to agregat uprawowo-siewny klasy premium, zaprojektowany do pracy w technologii strip-till. Umożliwia jednoczesne spulchnianie gleby, aplikację nawozu w jednej lub dwóch warstwach oraz siew w jednym przejeździe. Przeznaczony dla gospodarstw wielkoobszarowych i rolnictwa precyzyjnego.
Zastosowanie: Gospodarstwa powyżej 150 ha, kukurydza, rzepak, słonecznik, zboża jare, rolnicy i usługodawcy pracujący w systemach precyzyjnych.
Dostępne modele:
- Focus 3 TD: 3 m, 6 sekcji, 3500 l, min. 200 KM,
- Focus 4 TD: 4 m, 8 sekcji, do 5000 l, min. 260 KM,
- Focus 6 TD: 6 m, 12 sekcji, do 6000 l, min. 350 KM.
Budowa
- Talerze tnące – przygotowanie powierzchni pola.
- Zęby TerraGrip – spulchnianie do 30 cm, aplikacja nawozów.
- Zbiornik 2-komorowy – dwa rodzaje nawozów (starter i głęboki).
- Opcjonalny siewnik (MiniDrill lub inny).
- Wały zagęszczające – wyrównanie i domknięcie pasa.
- Elektronika – ISOBUS, GPS, mapowanie zmiennych dawek.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Jeden przejazd = uprawa, nawożenie, siew. | Wysoka cena (od 600 tys. zł netto). |
| Precyzyjne, głębokie umieszczanie nawozu. | Wymaga ciągników min. 200–400 KM. |
| Kompatybilność z systemami RTK i VRA. | Obsługa wymaga doświadczenia i elektroniki. |
| Modułowa konstrukcja – różne konfiguracje. |
Kudła Grizli – polski strip-till lekki i średni
Firma FHU Kudła Edyta oferuje szeroką gamę agregatów strip-till o nazwie Grizli. Są dostępne w szerokościach 2,1 m, 2,4 m, 2,7 m, 3 m. Nowym modelem jest Grizli Plus GR400RD Drive, składany hydraulicznie, o szerokości 4 m. Zęby działają do głębokości 28 cm, zabezpieczenie sprężynowe, zbiorniki nawozu/mikrogranulatu – ok. 800 l każda komora. Napęd dmuchawy hydrauliczny lub opcjonalny zewnętrzny, sekcje siewne z elektrycznym napędem i czujnikami.
Zastosowanie: Gospodarstwa 50–150 ha; kukurydza, burak, zboża, rzepak; tam, gdzie liczy się niski koszt wejścia i elastyczność.
| Parametry techniczne | |
|---|---|
| Szerokość robocza | 2,1–4 m |
| Liczba sekcji | 6–9 |
| Moc ciągnika | 100–250 KM (2,1 m – 100 KM, 4 m – od 250 KM) |
| Zbiornik | dwukomorowy, ok. 2×800 l |
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Niska potrzeba mocy (już od 100–140 KM). | Mniejsza wydajność niż wersje 6 m. |
| Kompaktowa, składana 4- metrowa rama. | Brak pełnej wersji ISOBUS – sterowanie przez tablet/joystick. |
| Precyzyjne siewniki punktowe (6×45, 6×75, 33 cm). | |
| Prosta obsługa, polska produkcja. |
Agro-Tom ATST 3.0 – nowoczesny zestaw strip-till z funkcją siewu
Agro-Tom ATST 3.0 to nowoczesny agregat uprawowo-siewny przystosowany do pracy w technologii strip-till. Umożliwia jednoczesne spulchnianie pasów gleby, nawożenie oraz precyzyjny siew w jednym przejeździe. Zbudowany z trzech niezależnych sekcji: roboczej (uprawa i nawożenie), wału dogniatającego oraz siewnika.
Zastosowanie: Gospodarstwa średnie i duże: 100–200 ha, kukurydza, słonecznik, burak cukrowy, rzepak, zboża, dla rolników szukających efektywnej maszyny do pracy pasowej ze zintegrowanym siewem.
Budowa
- Zęby robocze – spulchnianie gleby do ok. 25–30 cm.
- Talerze skrajne i środkowe – przecinanie resztek pożniwnych.
- Redlice nawozowe – głębokie i/lub płytkie aplikowanie nawozów.
- Wał zagęszczający – wyrównanie i domknięcie pasa siewnego.
- Siewnik precyzyjny – 6-rzędowy, z napędem elektrycznym, czujnikami przepływu i opcją siewu w systemie punktowym.
| Parametry techniczne | |
|---|---|
| Szerokość robocza | 3,0 m |
| Liczba sekcji | 6 |
| Masa własna | ok. 6560 kg |
| Długość zestawu | ok. 9 m |
| Napęd dmuchawy | hydrauliczny |
| Moc ciągnika | 180–250 KM |
| Zbiornik | 5000 l (3000 l – nawóz, 2000 l – nasiona) |
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Praca w technologii strip-till w jednym przejeździe. | Stała szerokość robocza – brak wersji składanej. |
| Duży zbiornik nawozowy i nasienny – wysoka wydajność. | Rozstaw sekcji i szerokość międzyrzędzi ograniczone do kilku wariantów. |
| Precyzyjne dozowanie i nowoczesny siewnik 6×45, 6×50, 6×75 cm. | |
| Możliwość nawożenia w dwóch poziomach. | |
| Polska produkcja – szybki serwis, dobry stosunek ceny do jakości. |
Co oferują inni producenci?
Szewera Strip Till – solidna polska konstrukcja z możliwością wyposażenia w zbiornik nawozowy, sprawdzająca się na polach kukurydzy i buraka cukrowego. Umiarkowane ceny i dobry dostęp do części zamiennych.
Czajkowski Strip Master – maszyny cenione za trwałość i niezawodność. Wersje 3 m i 6 m, opcjonalne zbiorniki nawozowe, zęby do 30 cm głębokości. Silna konkurencja dla Agro-Toma i Kudły.
ATMP Strip-Till One – masywny agregat o wysokim standardzie wykonania, szczególnie na cięższe gleby. Często stosowany w gospodarstwach wielkoobszarowych.
Agro-Line – producent oferujący lżejsze modele, idealne dla mniejszych gospodarstw. Dobre wejście w technologię bez rewolucji inwestycyjnej.
NoTiLL, Procam i inne podmioty oferują także usługi adaptacyjne i pomoc w wyborze systemu strip-till w połączeniu z doradztwem agrotechnicznym.
Dobór maszyny do areału i warunków glebowych – praktyczny poradnik
Dobór odpowiedniego agregatu do uprawy pasowej nie może być przypadkowy. Kluczowe czynniki, które należy wziąć pod uwagę, to:
Rodzaj gleby
- Gleby lekkie i średnie – większość dostępnych agregatów poradzi sobie bez problemu, przy niższym zapotrzebowaniu na moc. Sprawdzą się Agro-Line, Agro-Tom, Szewera.
- Gleby ciężkie, gliniaste – tu kluczowe jest zastosowanie mocnych zębów z zabezpieczeniem sprężynowym lub hydraulicznym. Modele Horsch Focus TD i ATMP oferują solidną penetrację i odporność na przeciążenia.
- Gleby kamieniste – niezbędna jest amortyzacja elementów roboczych, talerze tnące i łatwy dostęp do części. Dobrym wyborem będą modele z redlicami wzmocnionymi.
Uprawiane gatunki roślin
- Kukurydza, słonecznik, rzepak – technologia strip-till sprawdza się idealnie. Ważne, by szerokość międzyrzędzi była dostosowana (np. 45–75 cm).
- Zboża ozime – rzadziej uprawiane pasowo, ale możliwe w kombinacji z redlicami talerzowymi i nawożeniem rzędowym.
- Burak cukrowy – wymaga precyzyjnych agregatów, najlepiej z aplikacją nawozu w dwóch warstwach.
Ciągnik – ile mocy potrzeba?
- Reguła: min. 25-40 KM na jedną sekcję roboczą.
- Przykład: agregat 6-sekcyjny = minimum 150 KM, ale przy cięższych warunkach warto mieć zapas do 200 KM.
- W gospodarstwach z ciągnikami 300+ KM można rozważyć maszyny 6 m i więcej, z dużym zbiornikiem nawozu.
Przeczytaj również: Strip-till, czyli uprawa pasowa. Czy warto?
Najczęstsze błędy w eksploatacji agregatów strip-till
Choć technologia strip-till uchodzi za prostą, w praktyce wielu rolników popełnia powtarzalne błędy, które obniżają efektywność pracy lub prowadzą do uszkodzeń maszyn.
- Błąd 1: Zbyt duża głębokość pracy
Często ustawiana z myślą „na zapas”, prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na moc, nadmiernego zużycia paliwa, szybszego zużycia zębów, przemieszczenia warstw gleby, co szkodzi mikroflorze.
Zalecenie: 15–20 cm wystarcza w większości przypadków. Głębiej tylko przy wyjątkowo zbitej glebie.
- Błąd 2: Zły rozstaw międzyrzędzi i niedopasowanie do siewnika
Niewłaściwe ustawienie rozstawu sekcji prowadzi do złej synchronizacji z siewem, straty precyzji i nakładających się pasów, ryzyka siewu „po twardym”.
Zalecenie: Dopasuj rozstaw sekcji do planowanego siewu. W gospodarstwach kukurydzianych – standard 75 cm.
- Błąd 3: Zbyt szybka jazda robocza
Strip-till nie lubi pośpiechu. Jazda 10 km/h i więcej powoduje wyskakiwanie gleby z pasów, nierówną głębokość nawożenia, uszkodzenia talerzy i wałów.
Zalecenie: 6–8 km/h to optymalne tempo robocze.
- Błąd 4: Niedostateczne przeglądy przed sezonem
Wielu rolników nie sprawdza luzów na łożyskach, zużycia sprężyn i zębów, przewodów nawozowych. W efekt podczas siewu występują awarie, a także spadki wydajności.
Zalecenie: Regularny przegląd techniczny minimum raz w sezonie – najlepiej zimą lub tuż przed wyjazdem w pole.
- Błąd 5: Brak GPS lub systemów prowadzenia
Brak automatyki to nierówne pasy, przejazdy po poprzednich torach oraz strata plonu.
Zalecenie: Minimum system równoległego prowadzenia, optymalnie – GPS RTK z korektą <2 cm.
Strategie nawożenia w technologii strip-till
Nawożenie w uprawie pasowej to kluczowy element całej technologii. Można powiedzieć, że skuteczność strip-tillu w dużej mierze zależy od tego, jak i gdzie zostanie podany nawóz.
Nawożenie jednowarstwowe
To najprostszy i najczęściej stosowany wariant. Nawóz aplikowany w jednym pasie na głębokości 10–20 cm, zazwyczaj stosowane są nawozy fosforowo-potasowe lub wieloskładnikowe (NPK). Działa jako „starter” – roślina ma szybki dostęp do składników zaraz po wykiełkowaniu.
| Zalety |
|---|
| Mniejsze zużycie nawozów niż przy rozsiewie powierzchniowym. |
| Brak strat przez ulatnianie, szczególnie w przypadku mocznika. |
| Idealne do kukurydzy, rzepaku, zbóż jarych. |
Wymagania sprzętowe:
- Prosty aplikator nawozu (np. zbiornik centralny 1000–2000 l).
- Rury dozujące doprowadzające nawóz pod redlicę zęba.
Nawożenie dwuwarstwowe (deep banding + starter)
Stosowane głównie w profesjonalnych gospodarstwach.
Zasada działania:
- Głębsza warstwa (20–25 cm) – np. fosfor + potas (wolno działające),
- Płytsza warstwa (5–10 cm) – azot lub mikroelementy (szybko działające).
| Zalety |
|---|
| Lepsze wykorzystanie fosforu i potasu przy głębokim ukorzenieniu. |
| Szybszy start roślin dzięki starterowi. |
| Możliwość pełnej rezygnacji z nawożenia pogłównego. |
Sprzęt:
- Dwa niezależne zbiorniki nawozowe lub system mieszany.
- Elektroniczne sterowanie dozowaniem (ISOBUS lub GPS VRA).
Nawóz płynny – przyszłość strip-tillu?
Nawóz (np. RSM, mikroskładniki) podawany w żelu lub cieczy bezpośrednio do pasa siewnego jest coraz częściej stosowany w Niemczech, USA i Holandii. Wymaga precyzyjnych dysz iniekcyjnych, zbiorników odpornych na korozję (ze stali nierdzewnej lub tworzyw), specjalnych pomp i sekcji. Jego zaletą jest niewątpliwie idealna kontrola dawek i maksymalne wykorzystanie składników pokarmowych.
Strip-till – przyszłość uprawy roślin w Polsce?
Technologia strip-till, choć stosunkowo nowa w Polsce, zyskuje coraz większą popularność dzięki swojej efektywności, ekologiczności i możliwości integracji z rolnictwem precyzyjnym. Kluczowe zalety tej metody – oszczędność paliwa, ograniczenie erozji, poprawa warunków siewu i możliwość jednoczesnego nawożenia – sprawiają, że coraz więcej gospodarstw rezygnuje z klasycznej orki na rzecz uprawy pasowej.
Nie bez znaczenia są także rosnące koszty środków produkcji, w tym nawozów i oleju napędowego. W takich warunkach technologie oszczędnościowe, jak strip-till, zaczynają się po prostu opłacać.
Jednocześnie nie jest to technologia dla każdego – wymaga przemyślanej inwestycji, odpowiedniego doboru maszyny do warunków glebowych i areału, a także podstawowego zaplecza technologicznego: systemów prowadzenia, dobrze ustawionych siewników i przeszkolonego operatora.
Wśród polskich producentów wyróżniają się Kudła i Agro-Tom, oferujący świetne maszyny w rozsądnej cenie. Z kolei Horsch pozostaje liderem rozwiązań dla rolnictwa precyzyjnego i gospodarstw wielkoobszarowych. Czajkowski oraz ATMP celują w segment premium, zaś Szewera i Agro-Line zapewniają dostęp do strip-tillu również mniejszym gospodarstwom.
Strip-till jest nie tylko agregatem – to kompletny system agrotechniczny, który przy prawidłowym wdrożeniu może podnieść nie tylko plony, ale też opłacalność całego gospodarstwa.
Zobacz również wideo: Czy strip-till w Polsce ma sens? dr hab. Tomasz Piechota o uprawie pasowej
