Co znajdziesz w artykule?
Jak rozpoznawać niedobory?
Rozpoznanie niedoborów składników pokarmowych w rzepaku ozimym nie jest łatwe. Tegoroczne warunki pozwoliły nam na zasiewy w optymalnych warunkach. Wegetacja rzepaku trwa, ale patrząc na prognozy, możliwe, że w najbliższym tygodniu się zatrzyma.
Aktualnie mamy fazę rozwojową BBCH 18 – 23. Na niektórych polach rzepak pokazuje kolory tęczy: czerwony, fioletowy oraz żółty. Kolory te często się ze sobą zlewają i pokrywają.
Od czego zacząć?
Przed rozpoczęciem diagnozowania niedoboru należy odświeżyć historię pola, uwzględniając przy tym odczyn gleby (pH), zawartość fosforu, potasu, magnezu oraz orientować się mniej więcej w zawartości azotu dostępnego w glebie. Należy wiedzieć, ile zostało pobranych makroelementów przez przedplon oraz ile zostało składników z resztek przedplonu. Kolejnym ważnym elementem jest wiedza na temat nawożenia przedsiewnego. Jaki nawóz został zastosowany i w jakiej dawce? W dalszej kolejności potrzebna jest analiza zapotrzebowania rośliny na substancje pokarmowe. Trzeba zwrócić uwagę na uprawę gleby czy jest przepuszczalna przestrzeń, czy nie jest zbytnio zagęszczona.
Rzepak z przebarwieniami
W 2017 roku jesienią można było zaobserwować na polach rzepaku warunki beztlenowe w wyniku dużych opadów oraz niskich temperatur, przez co rzepak przebarwiał się kolorem antocyjanowym. Nagłe, niskie temperatury również przyczyniają się do przebarwień. Mniejszą aktywność w niskich temperaturach ma bor oraz fosfor. Fizjologiczny stres z powodu braku wody objawia się redukcją najstarszych liści oraz pojawiania się przebarwień na najstarszych liściach. Dodatkowym stresem dla rośliny jest nieumiejętne wykonanie zabiegu, który ma na celu regulację pokroju rzepaku przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Kolory pojawiają się na najmłodszych liściach.
Uszkodzenia powodują niedobory?
Lustrując uprawy sprawdźmy część podziemną rośliny – korzeń czy nie występuje kiła kapusty (Plasmodiophora brassicae) lub uszkodzenia spowodowane żerowaniem larw śmietki kapuścianej (Delia radicum), czy chowacza galasówka (Ceutorhynchus pleurostigma). Wszelkie uszkodzenia tkanek przewodzących w korzeniu rzepaku prowadzi do przebarwień liści na kolor mocno antocyjanowy, ponieważ jest zakłócona gospodarka pobierania składników pokarmowych. Patrząc na część nadziemną należy zwrócić uwagę na mszycę kapuścianą (Brevicoryne brassicae), które wysysają soki, wtedy automatycznie liść na brzegach przebarwia się. Mszyce brzoskwiniowo – ziemniaczane również zarażają wirusem żółtaczki rzepy ( TuYV) liście robią czerwonawo – fioletowe od brzegu. Rośliny mają inny pokrój oraz nieco inne odbarwienie koloru zielonego, podchodzący w kolor szary. Często można się pomylić z postawieniem diagnozy niedoborów składników pokarmowych. Jeśli chcemy się upewnić czy to TuYV należy wykonać test ELISA. Poniżej zdjęcie rzepaku zaatakowanego przez mszycę.
Niedobory azotu
Rzepak ozimy zaczyna pobierać składniki pokarmowe od fazy BBCH 14. To wtedy zaczyna tworzyć boczne włośniki. Niedobór większej ilości pierwiastków możemy zaobserwować w fazie BBCH 16. Niedobory azotu mogą się już pojawiać w fazie BBCH 14. Dobrze rozwinięty rzepak jesienią może pobrać około 120 kg N. Zapotrzebowanie azotu na 1 tonę wynosi około 55 kg.
Ryzyko obniżenia mrozoodporności
Przy uzupełnianiu azotu należy uważać na formę azotanową, która obniża mrozoodporność. Warto wtedy zastosować molibden, który bierze udział w przemianach azotowych. Niedobór w postaci chlorozy występuje na całej blaszce liściowej. Delikatny niedobór azotu objawia się jasno zielonym kolorem liści. Następuje słabszy rozwój części nadziemnej. Łodygi rzepaku są krótkie i wiotkie. Korzeń długi nierozgałęziony. Duże braki azotu pokazują najstarsze liście kolorem czerwonym, a prędzej żółtym lub jasno fioletowym, co może też oznaczać zakłócenia gospodarki fosforowej czy magnezu. Młodsze liście z jasnozielonego koloru robią się żółte. Niedobór łatwy do zauważenia przedstawiony poniżej na zdjęciu.
Niedobory fosforu
Fosfor jest najwolniej przemieszczającym się składnikiem odżywczym w glebie. Niedobór objawia się wystąpieniem silnie antocyjanowym kolorem. Nagły spadek temperatury oraz duża wilgotność jesienią najczęściej powoduje wystąpienie na młodych liściach sinawych przebarwień. Początkowe niedoboru objawiają się kolorem purpurowym na starszych liściach i łodygach, a następnie fioletowym.
Dolistne odżywienie fosforem
Duży deficyt fosforu powoduje odrzucanie najstarszych liści, które przyjmują kolor rdzawobrunatny. Pokrój rośliny jest skrócony, występuje słaby rozwój pędów, które są krótkie i wiotkie. Rzepak pobiera około 14 kg P na 1 tonę. Fosfor można zastosować dolistnie. Na glebach mineralnych zawartość powinna wynosić 25 mg/ 100 gram gleby. Przebarwienie przedstawiam na zdjęciu.
Niedobory potasu
Odpowiedni stosunek potasu do magnezu powinien wynosić 3:1. Siejąc rzepak, zawartość potasu powinna być na wysokim poziomie, a przynajmniej na średnim przez cały okres wegetacyjny. Należy dostarczyć około 60 kg K na 1 tonę planowanego plonu. Niedobór obserwuje się na starszych liściach na ich krawędziach, czubkach blaszki liściowej w postaci chlorozy. Kolorów jakich trzeba szukać to szaro – czerwonych, występują okrągłe punkty martwicowe o barwach ciemnobrązowych, szarych. Dalej te punkty się rozlewają na całą powierzchnię liści. Liście starsze usychają w kolorze żółtym lub brązowym.
Niedobory siarki
Nawożenie siarką uważam w rzepaku za podstawowy element agrotechniki. Pobieranie siarki jest na poziomie około 18 kg na tonę planowanego plonu. Stosunek nawożenia azotem do siarki powinien wynosić 4:1. Na zdjęciu przedstawiam niedobory siarki. Początkowe objawy występują na młodszych liściach, które są jaśniejsze, żółkną, bieleją, ale mogą też przyjmować kształt łyżeczki. Objawem charakterystycznym jest to, że chloroza siarki nie przechodzi w nekrozy. Objawy możemy też zaobserwować na samosiewach rzepaku. Niedobory na liściach starszych są jednocześnie związane z niedoborem azotu.
Niedobory wapnia
Niedobór wapnia jest zazwyczaj niewykrywalny. Zapotrzebowanie na wyprodukowanie 1 tony z plonem ubocznym rzepak potrzebuje 45 kg Ca. Deficyt wapna możemy obserwować na młodszych liściach mogą wystąpić brunatne plamki.
Niedobory magnezu
Zawartość magnezu w glebie powinna wynosić minimum 15 mg. Rzepak pobiera około 6 kg na 1 tonę. Deficyt magnezu możemy zaobserwować poprzez słabszy system korzeniowy, natomiast na części nadziemnej na liściach starszych w postaci chlorozy międzynaczyniowych. Obserwujemy żółtą, jasnozieloną mozaikowatość liści między nerwami, następnie pojawia się rdzawoczerwony kolor. Chlorozy te występują od środka na zewnątrz blaszki liściowej. Może też wystąpić zwijanie się wierzchołków liści.
Niedobory manganu
Mangan objawia się żółknięciem liści starszych oraz chlorozą pomiędzy żylakami liści. Następuje zakłócenie w zawartości chlorofilu, jedynie nerwy zostają zielone. Ilościowe wymagania rzepaku na mangan wynoszą około 165 gram na 1 tonę z plonem ubocznym. Na młodych liściach występują ciemnobrązowe kropki martwicy. Z czasem objawy niedoboru przekształcają się z chlorozy w nekrozy. Liście robią się marmurkowate, zwijają do środka. Niestety nie mam zdjęcia własnego, aby wam to pokazać. Najczęściej ten nie dobór można spotkać na glebach o pH powyżej 6,7. Niedobory możemy często zaobserwować na glebach zagęszczonych.
Niedobory boru
Rzepak na wyprodukowanie 1 tony plonu nasion z plonem ubocznym potrzebuje 80 gram boru. Silne niedobory charakteryzują się fioletowo – czerwonawymi przebarwieniami blaszki liściowej od brzegu i ogonków oraz chlorozę. Liście mogą delikatnie się zwijać. Może nastąpić zamieranie stożka wzrostu. W części podziemnej, wykonując przekrój korzenia możemy zobaczyć pustą przestrzeń w miękiszu korzenia głównego.
Niedobory cynku, molibdenu i żelaza
Zapotrzebowanie na cynk wynosi 85 gram. Niedobory można poznać na młodych liściach po czerwonawych brzegach liści oraz nerwach, pozostała powierzchnia blaszki liściowej pozostaje zielona.
Niedoboru molibdenu obserwuje się na młodych liściach, gdy nerwy blaszki liściowej jaśnieją, robią się blade. Może nastąpić silna deformacja blaszki liściowej oraz łyżeczkowatość. Stosunek wielkości nerwów do blaszki liściowej jest inny jak tradycyjnie. Nerwy są nadmiernie rozbudowane, powierzchnia blaszki liściowej mniejsza. Objawy niedoboru molibdenu najczęściej można spotkać, na glebach kwaśnych, bielicowych i zasadowych. Niestety nie mam wyraźnego zdjęcia. Zapotrzebowanie tego pierwiastka na wyprodukowanie 1 tony z plonem ubocznym wynosi 2 gramy.
Kiedy rzepakowi brakuje żelaza, pokazuje nam to na najmłodszych liściach. Występuje chloroza międzynaczyniowa. Nerwy jaśnieją i robią się żółte. Rzepak potrzebuje na wyprodukowanie 1 tony 200 gram.
Podsumowując
Wrażliwość rzepaku na niedobór mikropierwiastków jest następująca od największej bor, mangan, żelazo, miedź, cynk. Aktualnie, jeśli zaobserwujemy niedobory to nic na to nie poradzimy. Jest niska temperatura oraz krótki dzień. Należy odpowiednio przygotować się na nawożenie wiosenne oraz uczyć się na błędach tegorocznej jesieni.
Autor: Mateusz Maciejewski
Inne artykuły dotyczące nawożenia rzepaku:
