Co znajdziesz w artykule?
Roślina wielu nieocenionych zalet. W ostatnich latach staje się coraz bardziej popularna. Siostra rzepaku i gorczycy z powodzeniem uprawiana jest na naszych glebach.
Rzodkiew oleista – roślina jara z rodziny kapustowatych
Rzodkiew oleista jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny kapustowatych, pokrojowo i wyglądem przypomina nam rzodkiewkę spotykaną w przydomowych ogródkach. Roślina posiada grubą rozgałęzioną łodygę osiągającą długość 70–120 cm oraz bardzo masywny korzeń palowy wrastający w glebę na głębokość nawet do 150 cm. Taka forma wzrostu części podziemnych sprawia, że roślina ta świetnie melioruje glebę. Liście rzodkwi oleistej są rozetowe lub owalne, o brzegach całkowicie lub częściowo ząbkowanych, natomiast w górnej części łodygi liście są mniejsze i wydłużone. Kwiatostan rzodkwi ma kształt luźnego grona. Kwiaty osadzone są na długich szypułkach, mających barwę białą, liliową lub liliowo-fioletową. Łuszczyna, ze względu na brak szwów jest niepękająca, krótka i gruszkowata lub w kształcie walca. .Wnętrze łuszczyny rzodkwi oleistej wypełnia miękki, gąbczasty miękisz stanowiący wyściółkę. Nasiona mają kształt jajowaty i są spłaszczone i lekko kanciaste o barwie jasnobrązowej. Tkanka miękiszowa przypominająca gąbkę utrudnia omłot. Nasion rzodkwi są większe od innych roślin oleistych z rodziny kapustowatych (gorczycy ,rzepaku). Masa tysiąca nasion wynosi około 9-16 gram. Nasiona rzodkwi charakteryzują się dużą zawartością tłuszczu (ok. 35%) i białka w suchej masie (ok. 30%).
Rzodkiew oleista – wykorzystanie w różnych celach
Rzodkiew oleista uprawiana była niegdyś w celu pozyskania nasion wykorzystywanych w przemyśle tłuszczowym. Jednak w latach 60. XX wieku została wyparta przez rzepak.
Jest natomiast dobrym surowcem do celów energetycznych. Niewielkie ilości nasion rzodkwi przeznacza się na karmę dla ptaków ozdobnych. W Polsce gatunek ten jest obecnie wykorzystywany przede wszystkim w międzyplonach ścierniskowych i z przeznaczeniem na zieloną paszę. Jest jedna z popularniejszych roślin nadająca się do komponowania z innymi gatunkami poplonowymi (facelia, gorczyca, wyka).
Rzodkiew oleista – uprawa na nasiona
Rzodkiew oleistą z powodzeniem można uprawiać na własnych polach. Wymagania glebowe są podobne do rzepaku jarego. Do uprawy rzodkwi najbardziej odpowiednie są gleby klas bonitacyjnych I-IVa, zasobne w składniki pokarmowe oraz będące w dobrej kulturze,. Ze względu na dobrze rozwinięty i głęboki system korzeniowy rzodkiew oleista nie ma bardzo dużych wymagań wodnych. Dobrym przedplonem będą rośliny okopowe i zboża. Warto przygotować glebę jesienią wykonując orkę przedzimową. Wiosenne uprawki należy ograniczyć do niezbędnego minimum ,aby nie przesuszać gleby. Rzodkiew oleistą nawozi się nie wygórowanymi ilościami składników mineralnych.. Najczęściej w uprawie na nasiona stosuje się dawki : N 60–80, P2O5 30–50 i K2O– 60–100. (kg/ha). Siew nasion przeprowadzić na głębokość 2-3 cm przy normie wysiewu 8-18 kg/ha. Ochrona przed agrofagami jest bardzo trudna. Preparaty zarejestrowane w Polsce chronią tylko przed chorobami grzybowymi. Duża presja występuje szczególnie ze strony szarej pleśni i czerni krzyżowych. Zabieg najlepiej wykonać po zaobserwowaniu pierwszych objawów lub zapobiegawczo do końca fazy kwitnienia. Na chwilę obecną nie ma żadnych herbicydów w tej roślinie. Szybkie tempo wzrostu pozwala jednak na zagłuszenie wielu chwastów. Pięta Achillesa są jednak szkodniki ,które potrafią silnie spustoszyć plantację. Nasilenie narasta szczególnie w rejonach rzepaczanych. W ostatnich latach największe zagrożenie sprawiają larwy śmietki kapuścianej żerujące na korzeniach. Silnie uszkodzone plantacje często kwalifikują się do likwidacji. Chowacze i słodyszek rzepakowy wyrządzają straty na częściach nadziemnych roślin i wyżerają tkankę miękiszową oraz kwiatostany. Warto pilnować nalotów wystawiając żółte naczynia. Nasiona rzodkwi oleistej zbiera się w fazie dojrzałości pełnej tj. brunatne łuszczyny, nasiona barwy czerwonej. Omłot nie jest prosty przez co nasiona warto wyczyścić po zbiorze. Plon z relacji rolnika uprawiającego rzodkiew wacha się w przedziale (1-2 t). Po żniwach zaleca się wykonanie dwukrotnej podorywki w celu zwalczania samosiewów.
Tab.1.ŚOR zarejestrowane do stosowania w uprawie rzodkwi oleistej.
| nazwa środka | rodzaj | substancja czynna | zwalczane agrofagi | |
| 1. | Ortiva Top 325 SC | fungicyd | azoksystrobina – 200 g, difenokonazol – 125 g | zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czerń krzyżowych, mączniak prawdziwy krzyżowych, sucha zgnilizna |
| 2. | Pictor Active | fungicyd | boskalid – 150 g, piraklostrobina – 250 g | zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, mączniak rzekomy |
| 3. | Propulse 250 SE | fungicyd | fluopyram – 125 g, protiokonazol – 125 g | sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych |
| 4. | Shepherd | fungicyd | boskalid – 150 g, piraklostrobina – 250 g | zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, mączniak rzekomy |
| 5. | Siarkol 80 WG | fungicyd | siarka – 800 g | mączniak prawdziwy |
| 6. | Siarkol 800 SC | fungicyd | siarka – 800 g | mączniak prawdziwy |
| 7. | Siarkol Bis 80 WG | fungicyd | siarka – 800 g | mączniak prawdziwy |
| 8. | Caparitis | fungicyd | boskalid – 150 g, piraklostrobina – 250 g | zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, mączniak rzekomy |
Rzodkiew oleista – uprawa na poplon i przyoranie
Rzodkiew oleista jest szczególnie znana wśród plantatorów buraka cukrowego, którzy cenią ją za właściwości mątwikobójcze. Idealnie wpisuje się w integrowaną ochronę roślin i jest pierwszym bronią w walce z nicieniami (mątwiki, guzaki). Zasiedlają one korzenie rośliny żywicielskiej i powodują wysokie uszkodzenia. Atrakcyjna dla nich jest między innymi rzodkiew mątwikobójcza, której właściwości powodują wyjście larw i obumieranie w glebie.
Dużym plusem jest ochrona gleby przed erozją wietrzną, wodną i zapobieganie wymywaniu wielu cennych pierwiastków z gleby. Rzodkiew sprawdza się również w tworzeniu mulczu pod rośliny jare, wysiewane w metodzie strip-til. Szybki wzrost roślin rzodkwi powoduje zagłuszanie chwastów, dzięki czemu można zmniejszyć naturalne zachwaszczenie pola. W uprawie na międzyplon nie stosuje się dodatkowego nawożenia tymi składnikami, ze względu na wysoką zdolność pobierania ich z głębszych warstw gleby. Głęboki system palowy wyciąga z gleby wysoce przemywalne składniki np. azot i potas. Duża ilość biomasy wprowadzonej w poplonie korzystnie oddziałuje na wzrost próchnicy w glebie. Ponadto, rzodkiew oleista jest gatunkiem dostarczającym również „pożytku” dla owadów zapylających, dzięki czemu jest komponentem wielu mieszanek miododajnych.
Rzodkiew oleista – opłacalność produkcji
Rzodkiew oleista w plonie głównym jest niszową uprawą. Zapotrzebowanie rynku nie jest duże ze względu na stosowanie nasion w obecnych czasach przede wszystkim na cele poplonowe. Brak środków ochrony w tej roślinie zniechęca wielu rolników do reprodukcji. Ceny materiału oscylują w granicach 5 zł za kilogram. Łatwo obliczyć ,że przy przeciętnym plonie 1 tony z hektara zyskujemy 5000zł. Oczywiście są to dane liczbowe, a rzeczywisty plon podyktowany jest wieloma czynnikami. W Polsce brak jest oficjalnych danych na temat doświadczeń i uzyskanych zbiorów.
Sprawdź jakie inne rośliny na poplon warto uprawiać!
Autor: Michał Piśny
Źródło: Metodyka Integrowanej Ochrony Rzodkwi Oleistej IOR PIB
