Co znajdziesz w artykule?
Seradela siewna nazywana również seradelą pastewną to popularna roślina poplonowa, która wzbogaca glebę w cenne składniki odżywcze i poprawia jej strukturę. Kiedy najlepiej siać seradelę i jaka ilość nasion na hektar przyniesie optymalne rezultaty? Poznaj właściwości seradeli oraz praktyczne wskazówki dotyczące jej uprawy jako poplonu.
Czy seradela jest dobra na poplon?
Seradela siewna (Ornithopus sativus) to roślina jednoroczna zaliczana do rodziny bobowatych i mająca bardzo wszechstronne zastosowanie. Seradela siewna jest znaną i cenioną rośliną międzyplonową o właściwościach fitosanitarnych. Doskonale nadaje się jako pasza dla zwierząt albo zielony nawóz. Roślina bobowata uprawiana może być w siewie czystym w postaci wsiewki lub jako komponent mieszanek międzyplonowych.
Czy seradela wiąże azot?
Seradela siewna ceniona jest głównie za dostarczanie do gleby dużych ilości, szybko dostępnego azotu. Jest to możliwe dzięki symbiozie tej rośliny z Bradyrhizobium, które są zaliczane do bakterii brodawkowych. Konkretne gatunki bakterii zakażają tylko określone gatunki roślin (bobowate). Zakażona roślina wytwarza brodawki korzeniowe, a więc miejsce bytowania specyficznych mikroorganizmów.
Między roślinami bobowatymi a bakteriami brodawkowymi dochodzi do symbiozy (mutualizmu). Roślina zapewnia mikroorganizmom związki odżywcze, a bakterie wiążą wolny azot atmosferyczny i przekształcają go do formy amonowej pobieranej przez roślinę. Cały proces nie tylko dostarcza azot roślinom bobowatym, ale również wzbogaca glebę w cenny składnik pokarmowy.
Jak szybko rośnie seradela?
Seradela siewna, jako roślina jara, międzyplonowa posiada dość długi okres wegetacyjny trwający od 115 do 160 dni w zależności od warunków pogodowych. Wpływa na to słaby początkowy wigor i dość wolny wzrost rośliny. Ze względu na swoje niewielkie wymagania glebowe w języku potocznym często nazywana jest koniczyną piasków.
Seradela na poplon – niewielkie wymagania glebowe i termiczne
Ta roślina bobowata preferuje gleby lżejsze, przepuszczalne. Dobrze radzi sobie na stanowiskach o nieuregulowanym odczynie gleby, pH w zakresie 5,0-5,5 i z mniejszą ilością dostępnych składników pokarmowych. Jednak należy pamiętać, że aby uzyskać najlepszy ilościowy i jakościowy plon, powinno się uprawiać tę roślinę międzyplonową na stanowiskach w dobrej kulturze.
Seradela siewna źle znosi uprawę na glebach ciężkich, zwięzłych, podmokłych i z wysoką zawartością wapnia. Jako roślina gleb słabszych ma duże wymagania wodne, a z punktu widzenia warunków pogodowych, najlepiej rośnie przy wysokiej wilgotności powietrza i częstych drobnych opadach deszczu. Niedobory wilgoci potrafi uzupełniać wykorzystując wodę z mgły i rosy.
Seradelę charakteryzują też niewielkie wymagania termiczne. Dobrze znosi jesienne spadki temperatury nawet do –5 °C, nie straszne są jej również duże wahania temperatur. Wytrzymałość termiczna pozwala wspomnianej roślinie zajmować wolne przestrzenie w łanie mieszanek międzyplonowych po przemarznięciu innych jej składników i pełnić funkcję okrywową gleby.
Pokrój seradeli siewnej na poplon
Seradelę wyróżnia jej pokrój. Roślina posiada cienką, wiotką łodygę dorastającą do 30-50cm. Wysiewając ją w czystym siewie nie uzyska się dużej masy międzyplonu, średnio około 7-8t. Dlatego zaleca się ją siać w mieszankach, gdzie jako roślina dobrze znosząca zacienianie, zajmująca niższe piętra łanu potrafi doskonale wykorzystać wolne przestrzenie. Jako składnik takich mieszanek, seradela siewna pełni funkcję okrywową gleby, przyczyniając się do mniejszych strat wody i wyższej konkurencyjności z chwastami.
System korzeniowy seradeli siewnej
Seradela, pomimo niewielkiej masy nadziemnej, posiada palowy i dobrze rozwinięty system korzeniowy. Pionowy zasięg jej korzenia może sięgać około 1m w głąb profilu glebowego, co w połączeniu z licznymi rozgałęzieniami bocznymi stanowi dużą masę podziemną rośliny. To właśnie dzięki tak rozbudowanej części korzeniowej seradela siewna wpływa korzystnie na fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby.
Dobrze przerasta jej płytsze warstwy, jak również wyciąga składniki pokarmowe wymyte głębiej. Pozostawiając duże ilości świeżej materii organicznej, nawet przy zbiorze na paszę, poprawia gospodarkę próchniczną gleb. Wpływa to na zwiększenie kompleksu sorpcyjnego, odpowiedzialnego za magazynowanie składników pokarmowych i wody.
Właściwości fizyczne gleby ściśle łączone z chemicznymi, również ulegają znacznej poprawie. Mowa tutaj o pozytywnym działaniu rośliny na zwiększenie porowatości i polepszeniu struktury, jak również zmniejszeniu zwięzłości gleby. Z tego właśnie względu na słabszych stanowiskach często koniczyna piasków określana jest rośliną strukturotwórczą. Pozytywne oddziaływanie dotyczy również biologii glebowej, wynikającej z poprawy innych właściwości.
Wysiewając seradele siewną jako międzyplon ścierniskowy zwiększa się bioróżnorodność, poprawiając życie i aktywność biologiczną. Efekty działania są lepsze przy dobrze dobranych mieszankach międzyplonowych.
Seradela siewna jako roślina pastewna
Seradela na poplon to nie tylko cenny nawóz zielony, ale również doskonała roślina pastewna, która pomimo opuszczenia pola w formie zielonki nadal pozostawia duże ilości materii w postaci korzeni. W gospodarstwach zajmujących się hodowlą bydła, sprawdzi się jako roślina międzyplonowa z przeznaczeniem na paszę dla zwierząt.
Oczywiście nie zastąpi nam głównych elementów paszowych. Jako cenne źródło witamin, minerałów (wapnia, fosforu) i oczywiście składników pokarmowych, w tym dobrze strawnego białka z powodzeniem uzupełni mieszankę przeznaczoną na spasanie. Chętnie zjadana roślina, pozbawiona związków szkodliwych, bez wątpienia poprawi jakość mleka. Dodatkowo, jej wysoka tolerancja na przygryzanie i udeptywanie pozwala seradelę, po osiągnięciu 20 cm wysokości, wykorzystywać jako pastwiskowo w mieszankach z trawami.
Mieszanki seradeli na międzyplon
Należąca do rodziny bobowatych, seradela siewna jest doskonałym przerywnikiem monokultur zbożowych. Pełni ważną funkcję fitosanitarną nie przenosząc chorób, szkodników i ograniczając zachwaszczenie. Świetnie sprawdza się również jako międzyplon w płodozmianach z roślinami okopowymi i kapustowatymi. W związku z tworzeniem przez nią niewielkiej masy nadziemnej, zaleca się siać seradelę w mieszankach z innymi roślinami.
Najczęściej kompozycję uzupełniają rośliny bobowate grubonasienne, np. łubiny, groch pastewny, wyka siewna oraz drobnonasienne, np. koniczyny, w tym koniczyna aleksandryjska i perska. Seradelę można wysiewać również w mieszankach ścierniskowych z owsem czy lnem oleistym, a także jako wsiewkę, w plonie głównym zbóż, najczęściej żyta ozimego i pszenżyta. Skład poszczególnej kompozycji roślin międzyplonowych zależy od przeznaczenia.
Kiedy siać seradelę na poplon?
Międzyplony ścierniskowe dla uzyskania jak najlepszej ilości i jakości zielonej masy powinny zostać wysiane w odpowiednim terminie i w odpowiednio przygotowaną glebę. Czas siewu seradeli, jako międzyplonu zależny jest od przebiegu żniw, a więc zbioru roślin w plonie głównym i wykonaniu pierwszych zabiegów pożniwnych. Dopiero po płytkiej uprawie, która ma na celu rozdrobnienie, wymieszanie resztek roślinnych i pobudzenie nasion samosiewów oraz chwastów do kiełkowania, możemy przystąpić do kolejnych zabiegów polowych.
Mowa tutaj o uprawie głębszej na około 10cm, która przeprowadzana po kilkunastu dniach od pierwszego wjazdu w pole, miesza zastosowane nawozy, niszczy skiełkowane chwasty, wyrównuje i przygotowuje powierzchnię gleby do siewu roślin międzyplonowych.
Z racji dość powolnego wzrostu seradeli siewnej i stosunkowo długiego okresu tworzenia zielonej masy, roślinę tą powinniśmy wysiewać w odpowiednio wilgotną glebę do końca lipca, na głębokość 2cm.
Seradela siewna – ile siać na hektar?
Norma wysiewu seradeli na poplon jest zależna od ilości składników i waha się od 20 do 40kg/ha. Jeśli jest pojedyńczym komponentem międzyplonu ścierniskowego jej wysiew przeprowadza się w ilości 50-60kg/ha.
W momencie braku sprzyjających warunków pogodowych lub przesunięcia czasu prac żniwnych, seradelę można wysiać do początku sierpnia, zwiększając normę wysiewu o 10kg. Stosując regułę, że w rozwoju międzyplonu, jeden dzień lipca to tyle, co tydzień sierpnia lub nawet cały wrzesień, okres do 5 sierpnia jest ostatecznym terminem siewu tej rośliny.
Nawożenie seradeli siewnej na poplon
Pomimo niewielkich wymagań pokarmowych seradeli siewnej, odpowiedni wzrost i rozwój będzie możliwy tylko przy zapewnieniu roślinie dostępu do makro i mikroelementów. Roślina, aby stworzyć dobrze rozwinięty system korzeniowy i wejść w symbiozę z bakteriami brodawkowymi potrzebuje dostępnego fosforu, potasu, siarki i żelaza. Dopływ tych składników pokarmowych może odbyć się poprzez przedsiewne zastosowanie nawozów mineralnych lub naturalnych.
W przypadku naturalnych źródeł odżywiania rośliny ważne jest, aby zwrócić uwagę na zawartość azotu, który również jest istotny w początkowych fazach rozwojowych seradeli, lecz w niewielkich ilościach. Należy ostrożnie nawozić gnojowicą, pomiotem ptasim czy pofermentem. Nawozy te charakteryzują się bardzo szybką dostępnością związków azotu przez co może dojść do drastycznego spadku efektywności wiązania tego składnika z atmosfery. Dobrze skomponowana mieszanka roślin ścierniskowych zawierająca seradelę, potrafi wzbogacić glebę o 120kg azotu.
Seradela siewna – zielony nawóz lub pasza dla zwierząt
W zależności od sposobu użytkowania seradeli, z przeznaczeniem na zielony nawóz czy paszę dla zwierząt, wprowadzamy lub wywozimy biomasę. Niszczenie mechaniczne czy zbiór tej rośliny bobowatej są stosunkowo proste i nie wymagają specjalistycznego sprzętu. Ważne jest, aby użytkując seradelę siewną na cele pastewne, możliwie jak najszybciej wymieszać pozostawione resztki roślinne z wierzchnią warstwą gleby. Zapewni to zmniejszenie parowania i lepszy rozkład pozostawionej materii organicznej, w tym systemu korzeniowego.
Przeczytaj również: Gryka na poplon, Facelia na poplon, Łubin na poplon, Rośliny poplonowe
Źródła:
- Jasińska Z., Kotecki A, (pod redakcją) 1999. Rośliny motylkowe drobnonasienne. Szczegółowa uprawa roślin. T. 2. Wyd. AR, Wrocław.
- Księżak J., Staniak M., Bojarszczuk J. 2013. Yielding of serradella yielding cultivated as undersown crop in winter cereals harvested at different terms. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 58(4): 16-20.
- Lemańczyk G., Wilczewski E., Węglarz W. 2016. Effect of catch crop and type of ploughed-in biomass on the health status of stem base and roots of spring wheat. Progress in plant protection, 56 (1): 19-24. DOI: 10.14199/ppp-2016-003
- Strażyński P., Mrówczyński M, (pod redakcją) 2018. Metodyka integrowanej ochrony seradeli siewnej. Instytut Ochrony roślin- PIB Poznań.
- Wilczewski E.2007. Wartość wybranych roślin motylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym na glebie lekkiej cz. II. Skład chemiczny i akumulacja makroskładników. Acta Scientiarum Polonorum, Agricultura 6(1): 35-44
- Strony internetowe:
- http://piorin.gov.pl/zp-aktualnosci/zp-aktualnosci-wojewodzkie/seradela-siewna,224.html
