Co znajdziesz w artykule?
Oferta nasion roślin poplonowych jest bogata, co nie ułatwia wyboru. Często rośliny poplonowe charakteryzują się cechami, które możemy przełożyć na konkretne efekty, choć nie zdajemy sobie sprawy z tych możliwości roślin. Z dostępnych kilkunastu gatunków roślin poplonowych możemy komponować bardzo bogate mieszanki, które będą poprawiały właściwości gleby, a także będą też pożytkiem dla pszczół.
Mało mówi się o innym działaniu roślin, np. uruchamianiu fosforu w glebie, który jest w formach niedostępnych dla roślin oraz o właściwościach allelopatycznych. Niektóre gatunki roślin wydzielają do gleby specyficzne substancje świetnie ograniczające występowanie wybranych chwastów. Działanie to jest widoczne także po śmierci rośliny, ponieważ substancje nadal są w glebie, a ponadto resztki roślin przysłaniają glebę, ograniczając parowanie i dostęp do nasion chwastów.
Facelia na poplon (wiązanka wrotyczowa)
Facelia często nazywana jest wiązanką wrotyczową, należy do rodziny astrowatych. Początkowo wolno się rozwija i słabo konkuruje z samosiewami zbóż i zbożami wysiewanymi jako poplon. Nie wymaga dużej ilości wody do kiełkowania.
Nasiona facelii trudno rozsiewają się rzutowo na większe odległości i są wrażliwe na zbyt głębokie przykrycie. Wysiewana jesienią zazwyczaj nie zdąży wydać nasion. Facelia na poplon wytrzymuje ujemne temperatury, nawet do –8°C. Wytwarza wiązkowy system korzeniowy, który dobrze spulchnia wierzchnią warstwę gleby. Pozostawione resztki po zimie szybko ulegają mineralizacji i nie zacieniają gleby wiosną, dlatego też należy ją wysiewać z innymi roślinami. Zalecana: na wszystkie rodzaje gleb. Orientacyjna zawartość N w korzeniach: 57 kg (Jackson et al., 1993).
Mieszanki poplonowe dominują nad uprawami roślin w czystym siewie, spełniając wiele różnych zadań. Ich wadą jest mniejsza suma związanego z powietrza azotu. Występująca w tej mieszance gryka ogranicza czas, jaki może ona pozostać na polu.
Gorczyca biała na poplon
Gorczyca biała jest jedną z bardzo popularnych roślin. Tworzy palowy system, który wbrew obiegowej opinii nie spulchnia silnie gleby. Należy do rodziny kapustowatych, przez to należy unikać jej wysiewu na polach z kiłą kapustnych oraz z dużym udziałem rzepaku w płodozmianie. W resztkach gorczycy białej i innych roślin należących do tej rodziny występuje wiele związków zwanych glukozynolanami, które rozkładają się na silnie lotne allelozwiązki – izotiocyjaniany, które podczas rozkładu pozostałości uwalniają się i mogą ujemnie oddziaływać na mikroorganizmy.
Zaobserwowano negatywny wpływ poplonu roślin kapustowatych na brodawkowanie grochu. Podobna reakcja może wystąpić także przy uprawie pozostałych roślin bobowatych po poplonie z gorczycy białej i innych roślinach kapustowatych.
Zalecana:
- zboża jare,
- kukurydza,
- odmiany antymątwikowe pod buraki cukrowe,
- ziemniaki.
Gorczyca biała niezalecana jest:
- na polach z występującą kiłą,
- przy dużym udziale roślin kapustowatych w płodozmianie,
- pod rośliny bobowate.
Orientacyjna zawartość N w korzeniach: 35 kg (Jackson et al., 1993).
Gryka na poplon
Gryka jest rośliną należącą do rodziny rdestowatych. Szybko się rozwija i zakrywa glebę. Jest podatna na przymrozki. Wytwarza związki allelopatyczne ograniczające występowanie mlecza zwyczajnego (nie mylić z mniszkiem lekarskim), tojeści, wilczomlecza obrotnego, koniczyn, szarłatu szorstkiego, tasznika pospolitego i rumianu polnego. Ponadto, gryka ogranicza występowanie innych chwastów poprzez szybkie zacienienie gleby i konkurencje z innymi roślinami.
Zaletą gryki jest wydzielanie związków przez korzenie, które rozkładają związki wapnia i fosforu. Poprawia strukturę gleby, pozostawiając ją luźną, i sprzyjają tworzeniu agregatów glebowych, jednak główny system korzeniowy znajduje się w warstwie gleby do 10 cm. Gryka nie sprawdza się na ciężkich glebach, o wysokiej zasobności w wapń. Jest wrażliwa na pozostałości niektórych sulfonylomoczników. Szybko rozwija się i kwitnie. Jeśli zostanie zasiana zbyt wcześnie bądź zbyt późno zniszczona, może zanieczyścić pole swoimi nasionami, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest zniszczenie roślin po 10 dniach od rozpoczęcia kwitnienia.
Gryka na poplon zalecana jest:
- pod zboża jare i ozime,
- do gospodarstw z dużym udziałem zbóż,
- jako komponent mieszanek poplonowych.
Gryki nie zaleca się na ciężkich glebach.
Łubiny na poplon
Do siewu poplonów warto wybierać odmiany zawierające alkaloidy (gorzkie) – w ten sposób nie będziemy tworzyć pastwiska dla dzikiej zwierzyny oraz przyzwyczajać jej do bytowania na naszym polu. Łubiny wprowadzają do gleby duże ilości materii organicznej i azotu. Średnio z czystego siewu łubinu na poplon do gleb trafia od 3 do 5 ton suchej masy w postaci części nadziemnej oraz około 4 ton masy korzeniowej (COBORU). W masie nadziemnej zgromadzone jest 100–160 kg czystego azotu.
Warto zwrócić uwagę na łubin biały, który wytwarza duże ilości kwasów uruchamiających fosfor z gleby, a przy niskiej zasobności gleby w ten pierwiastek – dłuższy system korzeniowy. Łubin wąskolistny może być podatny na niedobory P i K, natomiast łubin żółty nie najlepiej sprawuje się na glebach zasadowych oraz ubogich w Mn i Fe, dlatego pod względem wartości dla gleby jest najmniej przydatny do uprawy (przydatny tylko na słabych, zaniedbanych stanowiskach).
Wysoka obsada roślin wiąże się z lepszym rozluźnieniem ziemi, jednak dochodzi wtedy do spadku obsady. Stwierdzono, że łubin sprzyja tworzeniu się struktury gruzełkowatej, która jest znacznie trwalsza niż np. występująca po uprawie innych roślin, m.in. żyta. Łubiny nadają się na wszystkie rodzaje gleb i wszystkie przedplony z rodzin innych niż bobowate. Dowiedz się więcej: łubin na poplon.
Rzepa na poplon
Rzepę cechuje głęboki korzeń spichrzowy. Początkowo wolno się rozwija bez możliwości skutecznej konkurencji z chwastami jednoliściennymi. Pozostawione na zimę rośliny wymarzają, pozostawiając wolną przestrzeń, która w dużym stopniu zapobiega spływowi powierzchniowemu wody. Z przeprowadzonych badań wynika, że u odmian o dużym korzeniu rośliny następcze mają dwa razy większe możliwości penetracji gleby niż po zbożu bądź rzepaku.
Rzepa zalecana jest pod wszystkie rośliny jare, z wyłączeniem gorczycy i warzyw należących do rodziny kapustowatych.Rzepę nie zalecą się w gospodarstwach z dużym udziałem rzepaku w płodozmianie.
Orientacyjna zawartość N w korzeniach: 58 kg (Jackson et al., 1993).
Rzepa znana jako „till radish” pozostawia po sobie zagłębienia, w których zatrzymuje się woda. Obecnie prowadzi się próby wysiewu w rzędach, po czym wiosną w tych miejscach wysiewa się kukurydzę.
Słonecznik na poplon
W naszym kraju słonecznik przechodzi swój renesans. Nadaje się na wszystkie gleby, z wyjątkiem stanowisk podmokłych oraz kwaśnych. Tworzy głęboki, palowy korzeń sięgający do dwóch metrów, wokół którego zakwasza glebę, uruchamiając fosfor. Na powierzchni liści znajdują się związki fenolowe oraz terpeny, które są zmywane przez deszcz bądź wydzielają się z rozkładających się liści, a także dostają się do gleby z korzeni, ograniczając wschody komosy białej i innych chwastów. Słonecznik zalecany jest pod wszystkie przedplony. Sprawdź jak uprawiać słonecznik na ziarno.
Wyka kosmata na poplon
Wyka kosmata to roślina motylkowa. Wysiana jesienią początkowo wolno się rozwija. Jest dobrym komponentem mieszanek poplonowych przeznaczonych do pozostawienia do wiosny (może być zebrana i zakiszona bądź pozostawiona w celu ochrony gleby przed erozją oraz tworzyć cień ograniczający kiełkowanie nasion chwastów). Resztki po zniszczeniu wyki kosmatej zacieniają glebę, ograniczając kiełkowanie, jednak wraz z rozkładem możliwości resztek spadają. Wyka kosmata zalecana jako składnik mieszanek pod większość roślin. Wysiewać wraz z rośliną podporową.
Żyto ozime na poplon
Żyto ozime jest w Polsce niezbyt popularne wśród roślin poplonowych, jednak na świecie radzi sobie jako międzyplon bardzo dobrze. Na poplon może być wysiewane już w połowie sierpnia – szybko się krzewi i zakrywa powierzchnię gleby, chroniąc ją przed erozją. Posiada właściwości allelopatyczne – hamuje kiełkowanie i rozwój niektórych chwastów dwuliściennych, jak szarłat szorstki, komosa biała, palusznik krwawy, dzięki czemu nie powiększamy banku nasion w glebie.
We wczesnym terminie może być już wysiewane w ilości 40 kg/ha. Do wad tego gatunku należy przenoszenie chorób grzybowych (dotyczy głównie zbóż), a także tworzenie dobrych warunków do rozwoju niektórych szkodników, np. łokasia garbatka. W niezniszczony poplon z żyta możemy siać niektóre gatunki roślin dwuliściennych, np. soję, lecz do czasu siewu może znacząco uszczuplić zapasy wody w glebie, co w naszym klimacie nie jest zjawiskiem korzystnym. Zbyt późne niszczenie żyta przed siewem (15 dni i mniej) może wpłynąć dodatnio na porażenie siewek chorobami grzybowymi.
Żyto sprzyja powstawaniu struktury gruzełkowej. Wpływa też na inne czynniki gleby: obniża gęstość nasypową i sprzyja powstawaniu kapilar. Żyto zalecane jest pod rośliny jare dwuliścienne, zaś niezalecane pod zboża, płodozmian z dużym udziałem zbóż.
Orientacyjna zawartość N w korzeniach: 19 kg (Jackson et al., 1993).
