Co znajdziesz w artykule?
Nielegalne ŚOR to ruletka!
Przypadki stosowania nielegalnych środków ochrony roślin (ŚOR), w Polsce od lat wzbudzają gorące dyskusje i emocje. Szczególnie, że ich wprowadzanie do obrotu, czy stosowanie w rolnictwie, wiąże się z wieloma poważnymi zagrożeniami, a także karami dla podmiotów i osób w to zaangażowanych. W związku z tym, o ocenę sytuacji poprosiliśmy specjalistów z Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN).
Nawet 14 procent rynku!
– Nielegalne środki ochrony roślin, czyli podrobione i pochodzące z nielegalnego źródła, to szara strefa, której wielkość jest trudna do oszacowania – wyjaśnia Iwona Dąbrowska Okraska, Starszy Specjalista Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa. – Dane dotyczące skali procederu podrabiania środków ochrony roślin w Unii Europejskiej szacowane są przez Komisję Europejską na około 14 %. Dodam, że PIORiN jako organ nadzorujący obrót i stosowanie ŚOR, od samego początku pojawienia się na rynku polskim nielegalnych środków ochrony roślin, aktywnie angażuje się w działania na rzecz ograniczenia tego zjawiska.
Ponad 18 tysięcy kontroli!
W 2020 roku PIORiN przeprowadził 18 109 kontroli stosowania środków ochrony roślin, 5 595 kontroli dotyczących obrotu i konfekcjonowania ŚOR, a także 551 kontroli podmiotów prowadzących badania sprawności technicznej sprzętu do stosowania środków ochrony roślin oraz 413 kontroli podmiotów prowadzących szkolenia w zakresie ŚOR. Przy czym, szczególnym nadzorem obejmowane były (i są), obszary narażone na sprzedaż nielegalnych środków tj. targowiska i giełdy. Monitoringiem objęto też oferty internetowe.
– Zakres kontroli jest bardzo szeroki i obejmuje zarówno kontrolę dokumentacji środków ochrony roślin wprowadzanych do obrotu jak i stosowanych, sprawdzenie posiadania odpowiednich uprawnień do obrotu jak i stosowania tych środków – wyjaśnia Iwona Dąbrowska Okraska, Starszy Specjalista GIORiN. – W ramach kontroli pobierane są też próbki środków ochrony roślin do badań laboratoryjnych. Kontrole prowadzone są na terenie całego kraju, przez 16 jednostek wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa, zgodnie z wytycznymi określonymi w instrukcjach kontrolnych.
Współpraca z EUROPOL-em
Dodajmy, że od 2017 roku PIORiN uczestniczy w kolejnych edycjach międzynarodowej operacji SILVER AXE, w której biorą udział niemal wszystkie państwa Unii Europejskiej i kraje spoza UE. Akcja Silver Axe, to inicjatywa koordynowana przez Europejski Urząd Policji (EUROPOL), ukierunkowana głównie na zwalczanie handlu nielegalnymi i podrabianymi środkami ochrony roślin.
W Polsce, w ramach ww. operacji prowadzone są wspólne działania kontrolne inspektorów PIORiN z organami Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) i Policji. Intensywne kontrole odbywają się na przejściach granicznych, targowiskach, drogach, w miejscach produkcji i magazynowania ŚOR, oraz w punktach obrotu środkami ochrony roślin, a także w gospodarstwach rolnych.
1203 tony nielegalnych środków!
W ramach ostatniej międzynarodowej operacji Silver Axe VI, w wyniku działań podjętych przez wszystkie zaangażowane państwa, zatrzymane zostały 1 203 tony nielegalnych środków ochrony roślin o łącznej wartości niemal 80 milionów euro. Natomiast w Polsce, w ramach operacji Silver Axe, w latach 2017-2021 ujawniono ponad 190 ton nielegalnych ŚOR.
Kontrole w naszym kraju
Także poza Silver Axe, od wielu lat przeciwdziałanie wprowadzaniu do obrotu nielegalnych ŚOR jest zadaniem priorytetowym PIORiN-u. Przejawia się to ukierunkowaniem działań kontrolnych na obszary największego ryzyka. Nadzorem obejmowane są zarówno legalne punkty sprzedaży środków ochrony roślin, jak i te miejsca, gdzie mogą być oferowane podróbki tj. targowiska, giełdy, czy Internet.
– Podkreślić należy, że procedury kontrolne PIORiN cały czas są udoskonalane, co ma wpływ na skuteczne wykrywanie nielegalnych środków ochrony roślin – wyjaśnia Iwona Dąbrowska Okraska – Zintegrowane działania prowadzone są w ramach współpracy międzynarodowej oraz przy współpracy krajowych organów czyli Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) oraz Policji, w ramach porozumień instytucji ukierunkowanych na przeciwdziałanie wprowadzaniu nielegalnych środków.
Przedstawiciele PIORiN i KAS uczestniczą także w międzynarodowej grupie roboczej ds. zwalczania nielegalnego przemieszczania pestycydów przy OECD (międzynarodowa Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – ang.: Organisation for Economic Cooperation and Development – OECD)
Bardzo groźne substancje!
Rolnikom pragnącym uniknąć problemów i podejrzanych sytuacji, specjaliści PIORiN radzą by bezwzględnie wystrzegać się zakupu środków ochrony roślin z obcojęzycznymi etykietami, z podejrzanych anonimowych aukcji internetowych lub ich zakupu w miejscach takich jak: targowiska, giełdy, szczególnie z samochodów, od nieznajomych, obwoźnych sprzedawców, czy też dokonywać kupna ŚOR bez dokumentacji sprzedaży.
– Należy mieć świadomość, że nielegalne, w tym podrobione środki ochrony roślin, to nieprzebadane mieszaniny chemiczne o nieznanym składzie i nieprzewidywalnym mechanizmie działania – zaznacza Iwona Dąbrowska Okraska, Starszy Specjalista GIORiN.
Kupuj tylko legalne produkty!
PIORiN w każdym przypadku rekomenduje dokonywanie zakupów preparatów wyłącznie w sklepach, w hurtowniach lub od dystrybutorów, zarejestrowanych przez PIORiN i sprzedających produkty zarejestrowane w Polsce przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, z polską etykietą, u sprzedawców, którzy wystawiają dowód zakupu, czyli paragon lub fakturę.
Kary i wysokie straty
Dodajmy, że karalne czyny w zakresie wytwarzania, konfekcjonowania, wprowadzania do obrotu, przemieszczania, składowania lub stosowania środka podrobionego, stanowią przestępstwo i zagrożone są karami ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności albo grzywny (określa je art. 75 c ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin).
Kary za ww. czyny orzekane są w ramach postępowań prowadzonych przez Prokuraturę.
Sankcje karne, to jednak nie wszystko, bo stawką może tu być zniszczenie upraw lub bardzo poważne uszkodzenia zdrowia ludzi. W przypadku wątpliwości warto więc zasięgnąć rady w placówkach PIORiN. Wskazane jest też uczestnictwo akcjach szkoleniowo-edukacyjnych tej instytucji.
Źródło: GIORiN
