Przez jednych nietolerowany lub niesłusznie odrzucany, przez niektórych uznawany za niebezpieczny dla zdrowia, a według ekspertów – jest składnikiem diety obecnym w licznych produktach, które są potrzebne w zbilansowanej diecie: gluten, czyli mieszanina białek występujących naturalnie w wielu zbożach. W ostatnich latach narosło wokół niego wiele mitów i nieścisłości, a moda na dietę bezglutenową wciąż zdobywa nowych zwolenników. Jak jest naprawdę? Kampania „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty” ma na celu edukowanie Polaków na temat glutenu oraz roli produktów zbożowych w codziennym żywieniu i ich znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.
Od lat maleje w Polsce spożycie produktów zbożowych. Według danych GUS, w 2003 r. zjadaliśmy miesięcznie prawie 9 kg chleba i innych produktów zbożowych na osobę, a w 2020 r. – już tylko nieco ponad 5 kg. Oznacza to spadek o prawie 40 procent! Tymczasem produkty oraz przetwory ze zbóż zajmują jedną z ważniejszych pozycji w Zaleceniach Zdrowego Żywienia, opracowanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, i powinny pokrywać przynajmniej 50-60% dostarczanej w ciągu dnia energii.
– Na tzw. „talerzu zdrowia” (dotychczas była to Piramida Żywienia) połowa zalecanych produktów to warzywa i owoce (z przewagą warzyw!). 1/4 powinny stanowić ryby, mięso, nabiał, jaja, warzywa strączkowe i orzechy, a pozostała 1/4 talerza to produkty skrobiowe, w tym zbożowe. Codziennie dla zdrowia powinno się spożyć przynajmniej 3 porcje (90 g) produktów zbożowych pełnoziarnistych (czyli z przemiału całego ziarna), takich jak kasze, ciemne pieczywo czy makaron razowy. To właśnie produkty ze zbóż powinny być głównym źródłem węglowodanów złożonych i błonnika pokarmowego w diecie – przekonuje Olga Gajek-Daszczyńska, lekarz i ekspert kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”.
Według sondażu, przeprowadzonego na potrzeby kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”, zdecydowana większość respondentów – 83% – twierdzi, że lubi produkty zbożowe. Jednak aż co piąty ankietowany rozważyłby ich eliminację z diety!
– Produkty zbożowe od zawsze stanowiły kluczowy pokarm dla człowieka, ale obecnie są często pomijane i deprecjonowane w codziennym żywieniu na rzecz produktów wysokobiałkowych. Przyczyniają się do tego również negatywne lub nieprawdziwe doniesienia na temat glutenu i jego szkodliwości. Trzeba więc wyraźnie podkreślić, że u zdrowych osób regularne spożywanie glutenu jest całkowicie bezpieczne i nie powinno wywoływać żadnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego lub symptomów neurologicznych. Wręcz przeciwnie – wyeliminowanie produktów zbożowych z diety może niekorzystnie odbić się na zdrowiu. Jedynie u niektórych osób, w tym chorych na celiakię, nieceliakalną nadwrażliwość na gluten oraz mających alergię na pszenicę, gluten może wywoływać niepożądane reakcje organizmu. Tym właśnie osobom zaleca się – na stałe lub czasowo – stosowanie diety bezglutenowej – zapewnia Agnieszka Piskała-Topczewska, specjalista ds. żywienia i ekspert kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”.
Wyniki badania potwierdzają, że wiedza Polaków o glutenie nadal jest niewystarczająca. Aż 40% ankietowanych nie wie, czy gluten jest szkodliwy, a 47% odpowiedziało: „nie wiem/trudno powiedzieć” na stwierdzenie: „gluten nie zaburza pracy układu pokarmowego, a wyeliminowanie
z codziennego menu produktów zbożowych może przynieść więcej szkody niż pożytku”.
– Te dane są dowodem na wciąż niską świadomość społeczeństwa na temat glutenu i wpływu produktów zbożowych na nasze zdrowie. Należy zaznaczyć, że gluten jest dobrze tolerowany przez większość populacji, a produkty zbożowe powinny stanowić jeden z głównych składników na „talerzu zdrowia”. Ważne, aby troszcząc się o zdrowie własne i rodziny – zachować odpowiednie proporcje, zgodnie z rekomendacjami specjalistów, i spożywać produkty dobrej jakości. Niestety wiele zdrowych osób nie jest świadomych skutków eliminacji produktów zbożowych z diety – mówi Agnieszka Falba-Gałkowska, Dyrektor Biura Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych, organizatora kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”. – Dlatego w trakcie kampanii chcemy przekazać Polakom najważniejsze informacje o glutenie oraz przedstawić fakty i mity z nim związane, odwołując się do wiedzy ekspertów – dietetyka i lekarzy. Pokażemy też, jaką rolę pełnią w żywieniu produkty zbożowe i dlaczego należy uwzględniać je w codziennym jadłospisie – dodaje.
