Co znajdziesz w artykule?
Unijna jednostka monitorująca uprawy (MARS) opublikowała majową prognozę plonowania roślin uprawnych w 2023 r. W stosunku do kwietnia wzrosły nieco oczekiwania plonów średnich unijnej pszenicy miękkiej, jęczmienia ozimego, rzepaku i ziemniaków. Dla Polski wstępne prognozy zakładają plony gorsze niż rok temu (wyjątek stanowi kukurydza), ale znacznie powyżej średniej 5-letniej.
Plony średnie w UE pszenicy miękkiej szacowane są teraz na 6,01 t/ha, w górę z 5,79 t/ha w 2022 i 4% powyżej średniej 5 -letniej. Plony jęczmienia (ozimy i jary) szacuje się na 4,89 t/ ha, spadek z 5,03 t/ha w 2022, i poziom zbliżony do 5-letniej średniej. Średni plon kukurydzy prognozowany jest na 7,64 t/ha, olbrzymi wzrost z 5,90 t/ha w 2022 (+29%) i o 2% w stosunku do średniej. Średnie plonowanie rzepaku (i rzepiku) w UE szacuje się na 3,34 t/ha, poziom zbliżony do 2022, ale o 8% powyżej średniej 5 -letniej.
Prognozy dla UE
Warunki pogodowe nacechowane kontrastami – ogólna perspektywa plonów utrzymana, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego
Pogoda obserwowana w tym okresie przeglądu charakteryzowała się kontrastującymi wzorami bardziej suchych i bardziej wilgotnych niż zwykle warunków w całej Europie, które miały wpływ na uprawy na wielu obszarach.
Kontynuacja i nasilenie warunków suszy na Półwyspie Iberyjskim
Dodatkowo pogorszyły się perspektywy upraw w Hiszpanii i Portugalii. W obu krajach prognozy plonów dla wszystkich głównych upraw spadły znacznie poniżej zeszłorocznych złych wyników.
Wyraźna nadwyżka opadów i/lub chłodniejsze niż zwykle warunki pogodowe spowodowały opóźnienia w siewie zbóż letnich i utrudniały inne operacje polowe w dużym pasie rozciągającym się od Irlandii po Bułgarię i Ukrainę.
Ważnym, pozytywnym aspektem nadwyżki opadów jest to, że z punktu widzenia zaopatrzenia upraw w wodę, wilgotność gleby i poziomy wód gruntowych na większości dotkniętych obszarów są obecnie na bardzo korzystnym dla tej pory roku poziomie.
Podczas gdy północno-zachodnie Włochy odbudowują się po suszy odnotowanej w kwietniu,to ekstremalne opady deszczu na północnym wschodzie kraju spowodowały lokalnie dotkliwe straty w produkcji pszenicy i jęczmienia oraz znaczne szkody w uprawach trwałych.
Przy okazji MARS przedstawił też prognozę plonów średnich dla Ukrainy. Zakłada ona wzrost wydajności podstawowych upraw w stosunku do ubiegłego roki i średniej.
Prognoza plonowania dla Ukrainy
- pszenica: 4,35 t/ha; 4,12 t/ha w 2022 roku i 4,07 – średnia 5-letnia;
- kukurydza: 7,19 t/ha; 6,69 w 2022 roku i 6,99 – średnia 5-letnia.
Prognoza plonowania dla Polski
Prognozy MARS zakładają plony średnie gorsze niż rok temu (wyjątek stanowi kukurydza), ale znacznie powyżej średniej.
Polska – plony średnie w 2023 roku (prognoza KE z 22-go maja 2023):
- pszenica miękka: 5,20 t/ha; 5,34 t/ha w 2022 roku i 4,84 – średnia 5-letnia;
- jęczmień: 4,17 t/ha; 4,43 w 2022 roku i 3,83 – średnia 5-letnia;
- kukurydza na ziarno: 7,05 t/ha; 6,98 t/ha w 2022 roku i 6,79 – średnia 5-letnia;
- żyto: 3,38 t/ha; 3,58 t/ha w 2022 roku i 3,07 – średnia 5-letnia;
- pszenżyto: 4,20 t/ha; 4,51 t/ha w 2022 roku i 3,98 – średnia 5-letnia;
- rzepak i rzepik: 3,23 t/ha; 3,38 t/ha w 2022 roku i 3,05 – średnia 5-letnia.
Komentarz MARS w sprawie Polski
„Polska – mokry i zimny kwiecień opóźnił rozwój roślin i siew upraw jarych. Okres analizy był chłodniejszy niż zwykle, tj obfite opady kwietniowe wystąpiły w większości kraju. Ozime uprawy spowolniły wzrost, ale maiły dobre warunki. Zimny i mokry kwiecień opóźnił rozwój upraw jarych oraz siewu i zakładania upraw letnich. Okres przeglądu był zimniejszy niż zwykle, z wyjątkiem drugiej dekady kwietnia, która była cieplejsza niż zwykle.
Nocne mrozy panowały na początku kwietnia (jak informowaliśmy w ub. miesiącu) oraz na przełomie kwietnia i maja br temperatury minimalne spadły lokalnie poniżej -3 °C. Na samym końcu okresu przeglądu temperatury wzrosły do okolic średniego poziomu.
Opady w kwietniu były na ogół wokół średniej, pozostając poniżej średniej na północy (zwłaszcza w zachodniopomorskie). Opady były przeważnie skoncentrowane w pierwszych dwóch dekadach kwietnia, skutkując lokalnie nadmiernie wilgotnymi warunkami i utrudniającymi pracę w terenie. Na początku maja opady były znacznie poniżej średniej, powodując że wierzchnie warstwy gleby znacznie wyschły w całym kraju.
Skumulowane globalne promieniowanie było poniżej średniej. Wilgotne i zimne warunki spowodowały opóźnienia w uprawach letnich siew.
Siew buraków cukrowych zakończył się na początku maja, podczas gdy siew kukurydzy i sadzenie ziemniaków przyspieszyło wraz z nadejściem cieplejszej pogody. Chociaż wilgotność gleby była na ogół odpowiednia, to niższe od średniej temperatury i promieniowanie nie były dla korzystne dla wczesnego rozwoju upraw letnich.
Uprawy ozime są na ogół w dobrych warunkach, a ich rozwój zbliżony do średniej. Pomimo zimna w kwietniu, kwitnienie rzepaku było zgodne ze średnią czasową. Uprawy ozime rozpoczęły okres intensywnej pracy akumulacji biomasy przy odpowiednim dostępie wilgoci; prognozowane są dalsze opady m.in w centralnej, południowej i wschodniej części kraju. Niemniej jednak zbyt mokre warunki kwietniowe mogły zwiększyć liczbę chorób.
Ogólnie rzecz biorąc, obecne perspektywy dla upraw ozimych są pozytywne, a prognoza dla upraw wiosennych i letnich opiera się o trendy historyczne.”
Źródło: Komisja Europejska
