Co znajdziesz w artykule?
Słodyszek rzepakowy to jeden z najgroźniejszych szkodników występujących w rzepaku. W skrajnym przypadku straty spowodowane wystąpieniem słodyszka rzepakowego mogą wynieść nawet 80%. Największe szkody spowodowane występowaniem słodyszka rzepakowego występują, gdy wystąpi on w fazie zielonego pąka. Dlatego też ważna jest lustracja pól, która pozwala na wczesne wykrycie szkodnika, jak również odpowiednio dobrana ochrona
Słodyszek rzepakowy – opis
Słodyszek rzepakowy (Meligethes aeneus F.) jest to chrząszcz długości 2-2,5 mm, czarny z metalicznym zielonkawym, niebieskawym, granatowym lub brązowym połyskiem. Trójczłonowe czułki są zakończone buławką. To właśnie chrząszcze są stadium. Chrząszcze słodyszka rzepakowego żywią się pyłkiem, i dlatego by się do niego dostać przegryzają pąki często przy tym uszkadzając słupek. Uszkodzone pąki żółkną, zasychają i opadają, pozostawiają po sobie jedynie szypułkę, skutkiem czego są nierówne kwiatostany i nieregularnie ułożone łuszczyny. Objawy powodowane przez słodyszka można pomylić również z cylindrosporiozą na łuszczynach, którą rozpoznaje się po krótkich ogonkach łuszczyn, a także efektem późnych przymrozków czy suszy.
Przeczytaj również: Kiedy kwitnie rzepak?
Kiedy słodyszek występuje w rzepaku?
Pierwsze naloty słodyszka rzepakowego w każdym roku obserwuje się w innym terminie, w zależności od panujących warunków pogodowych. Wiosną, kiedy temperatura powietrza wzrasta do 9°C zimujące na miedzach, skrajach lasu pod pokrywą liści, w ściółce czy wierzchniej warstwie gleby chrząszcze słodyszka rzepakowego wydostają się, a wraz ze wzrostem temperatury do 12°C zaczynają pierwsze krótkie loty. Masowe naloty słodyszka na plantacje rzepaku obserwuje się, kiedy temperatura wynosi około 15°C. Warto również zdać sobie sprawę, że utrzymujące się przez dłuży okres niskie temperatury, mogą wydłużyć okres pąkowania ze względu na to, że rozwój pąków jest zahamowany, co wydłuża czas żerowania słodyszka na rzepaku, w wyniku czego poziom start w plonie może być dotkliwszy. Dlatego podczas takiego przebiegu pogody warto częściej monitorować nasze plantacje zarówno przed, jak i po wykonaniu zabiegu chemicznego. Słodyszek rzepakowy nalatujący w fazie kwitnienia jest mniej szkodliwy, jednak należy mieć na uwadze również fakt, że rzepak nie dojrzewa równo i słodyszek może jeszcze uszkadzać pąki na pędach bocznych.
Jak monitorować pola?
Lustrację pod kątem słodyszka rzepakowego przeprowadza się zwykle od końca kwietnia do połowy maja, w zależności od układu temperatury. Monitoring przeprowadza się przed wykonaniem zabiegu chemicznej ochrony, jak również po nim by ocenić jego skuteczność. Do monitorowania słodyszka rzepakowego wykorzystuje się żółte naczynia tzw. pułapki na owady czy trapy w kolorze żółtym, które coraz częściej ofertowane są z podpórką, przez co pułapka rośnie wraz z roślinami rzepaku. By skutecznie obserwować naloty słodyszka naczynie powinno być ustawione na wysokości wierzchołka wzrostu roślin rzepaku. Naczynia takie należy ustawić około 20 m w głąb pola od jego brzegu, szczególnie od strony możliwych nalotów szkodnika, czyli brzegów lasów czy pól, na których w roku poprzednim rósł rzepak lub z samosiewami rzepaku. Pułapki należy do ¾ objętości naczynia napełnić wodą z dodatkiem detergentu (najczęściej płynu do naczyń), który zmniejsza napięcie powierzchniowe co uniemożliwia złapanym szkodnikom ucieczkę. Ofertowane na rynku żółte naczynia mają tuż przy krawędzi dziurki, które mają za zadanie uchronić przed przelaniem się wody podczas deszczu, a wraz z nią złapanych owadów. Jeżeli nie używamy naczyń specjalnie do tego przeznaczonych należy takie otwory wykonać samodzielnie.
Lustracje rzepaku pod kątem słodyszka można również dokonać wizualnie. Poszukując słodyszka rzepakowego należy obejrzeć rośliny nie tylko w brzeżnej części plantacji, ale również wejść nieco dalej. Obserwując rośliny warto rozchylić delikatnie pąki, ze względu na to, że chrząszcze słodyszka dosyć często znajdują się głębiej i początkowo, można ich nie zauważyć. Chrząszcze słodyszka mogą być schowane również wewnątrz kwiatów.
Do przeprowadzenia zabiegu zwalczającego słodyszka rzepakowego należy policzyć znajdujące się na roślinie lub pułapce chrząszcze. Próg ekonomicznej szkodliwości słodyszka rzepakowego wynosi w fazie zwartego kwiatostanu (BBCH 50-52), czyli fazie zielonego pąka 1-2 chrząszcze na roślinie. W fazie luźnego pąka (BBCH 55-59) wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu jest 3-5 chrząszczy na jednej roślinie.
Słodyszek rzepakowy – zwalczanie
Do zwalczania słodyszka rzepakowego przeznaczone są substancje czynne tj. acetampiryd, alfa-cypermetryna, cypermetryna, deltrametryna, esfenwalerat, etofenproks, fosmet, gamma-cyhalotryna, indoksakarb, lambda-cyhalotryna, tau-fluwalinat, zeta-cypermetryna.
Ważne jest to, że w roku 2023 słodyszka nie zwalczymy preparatami zawierającymi fosmet, alfa-cypermetrynę, indoksakarb oraz zeta-cypermetrynę. Środki ochrony roślin oparte o te substancje czynne można stosować jeszcze w roku 2022.
Pomocny w przygotowywaniu strategii zwalczania słodyszka rzepakowego jest Program Ochrony Roślin Rolniczych.
