Co znajdziesz w artykule?
Właściwie wybrany termin koszenia kukurydzy na ziarno decyduje o wysokości plonu, jakości surowca i kosztach dalszej obróbki. Zbyt wczesny zbiór oznacza wysoką wilgotność ziarna i duże wydatki na suszenie. Z kolei zbyt późne koszenie zwiększa ryzyko strat spowodowanych osypywaniem, chorobami grzybowymi i szkodami od wiatru. Rolnik powinien obserwować rośliny, wykonywać pomiary wilgotności i śledzić prognozy pogody.
Etapy dojrzewania kukurydzy, a moment koszenia
Kukurydza osiąga gotowość do zbioru w fazie pełnej dojrzałości fizjologicznej, gdy w dolnej części ziarniaka pojawia się warstwa odcinająca w postaci czarnej plamki (black layer). Oznacza to, że dopływ substancji odżywczych został zakończony, a ziarno zaczyna tracić wodę.
W polskich warunkach dojrzałość fizjologiczna przypada zwykle od końca września do połowy października. Dokładny moment zależy od odmiany kukurydzy, temperatur, opadów i regionu uprawy.
Jaka wilgotność ziarna jest optymalna przy zbiorze?
Przy zbiorze kukurydzy na ziarno optymalny poziom wilgotności wynosi 28–30%. W tym zakresie zachowany jest balans między jakością a kosztami suszenia.
- Powyżej 35% rosną wydatki energetyczne i zwiększa się podatność na uszkodzenia w suszarni.
- Poniżej 25% maleją koszty suszenia, lecz wzrasta ryzyko porażenia kolb przez Fusarium spp. oraz szkód wyrządzonych przez ptaki i dziką zwierzynę.
Pomiar wilgotności najlepiej wykonywać na kilku losowo pobranych próbkach, aby uzyskać wiarygodny wynik dla całej plantacji.
Wpływ odmiany i regionu na termin zbioru
Odmiany wczesne (FAO 180–230) osiągają gotowość do koszenia wcześniej, co jest korzystne w chłodniejszych rejonach kraju. Średnio wczesne (FAO 240–260) zbiera się zwykle w pierwszej połowie października, a późne (powyżej FAO 270) wymagają przesunięcia zbioru na koniec października lub początek listopada, o ile pogoda pozwala.
Na południu Polski kukurydza szybciej dojrzewa i oddaje wodę, natomiast na północy naturalne dosychanie trwa dłużej, przez co rolnicy często rozpoczynają zbiór wcześniej, aby uniknąć jesiennych opadów.
Pogoda, a decyzja o zbiorze kukurydzy
Przebieg pogody w ostatnich tygodniach przed planowanym koszeniem ma kluczowe znaczenie.
- Ciepłe, suche dni przyspieszają spadek wilgotności i obniżają koszty suszenia.
- Długotrwałe opady utrudniają wjazd maszyn, zwiększają wilgotność i mogą prowadzić do wylegania łanu.
Obserwacja prognoz w okresie dojrzewania kukurydzy pozwala uniknąć strat. Nawet tydzień opóźnienia w niesprzyjających warunkach może obniżyć plon handlowy o kilka procent.
Ryzyko przy zbyt wczesnym i opóźnionym zbiorze
Zbiór kukurydzy przed osiągnięciem 30% wilgotności wiąże się z większą łamliwością ziarna w kombajnie i większą ilością uszkodzonych nasion. Ziarno zbyt wilgotne jest podatne na przegrzewanie w suszarni, co wpływa na jego wartość paszową.
Odwlekanie zbioru sprzyja rozwojowi chorób, głównie Fusarium verticillioides i Fusarium graminearum, które produkują groźne mykotoksyny. Ziarno z ich obecnością nie nadaje się do pasz, co może oznaczać konieczność jego dyskwalifikacji.
Praktyczne wskazówki dla rolników
- Sprawdzaj wilgotność ziarna co kilka dni w końcowym etapie dojrzewania.
- Kieruj się zarówno fazą black layer, jak i wynikami pomiarów.
- Uwzględniaj wydajność suszarni i dostępność sprzętu.
- Jeśli plantacja jest rozległa, planuj koszenie etapami, zaczynając od pól z odmianami wcześniejszymi.
- Monitoruj stan zdrowotny kolb, aby uniknąć strat jakościowych.
Optymalny termin w realiach gospodarstwa
Gospodarstwa posiadające własne suszarnie często rozpoczynają zbiór kukurydzy przy wilgotności 30–32%, co pozwala utrzymać dobrą jakość i uniknąć większych strat. Przy odbiorze przez punkty skupu wymagające niższej wilgotności (25–28%), warto poczekać na naturalne dosychanie w polu, o ile jesienna pogoda jest sprzyjająca. W latach suchych możliwe jest osiągnięcie niskiej wilgotności już w październiku, natomiast w sezonach deszczowych konieczne jest wcześniejsze koszenie, aby zachować wartość ziarna.
