Wymiana oleju silnikowego jest jedną z najczęściej wykonywanych czynności serwisowych, niestety dla wielu użytkowników maszyn jego rola sprowadza się wyłącznie do smarowania, podczas gdy ilość zadań, którym musi sprostać w silniku jest zdecydowanie większa.

Nie można oczywiście stwierdzić że smarowanie jest nieistotne, wytworzenie odpowiedniego filmu olejowego na łożyskach ślizgowych, sworzniach czy gładzi cylindrów jest kluczowe, by silnik mógł pracować, ale o tym akurat każdy wie.

Jakie są funkcje oleju w silniku?

Bardziej bagatelizowaną rolą jest chłodzenie silnika, dzieje się tak dlatego że układ chłodzenia jest postrzegany jako ten odprowadzający ciepło z silnika, a to tylko częściowo prawda. Płyn chłodniczy nie jest wstanie odbierać temperatury bezpośrednio z każdego nagrzewającego się elementu silnika, skutecznie odbiera energie z głowicy i kadłuba, ale co z układem korbowo-tłokowym? Tutaj ciężką pracę wykonuje właśnie olej, ulega on dużym siłom szczególnie, gdy musi stanowić barierę pomiędzy panewką a czopem wału korbowego.

W silnikach bardziej wysilonych, gdzie temperatura spalania jest wysoka, ze względu na chociaż by doładowanie, denko tłoka jest chłodzone za sprawą dyszy, kierującej strumień oleju na jego spodnią część. Ilość energii którą trzeba odprowadzić jest często tak duża, że konieczne jest zastosowanie osobnej chłodnicy dla oleju silnikowego. Temperatura oleju w czasie ciężkiej  pracy jest znacznie wyższa niż temperatura płynu chłodzącego i zazwyczaj oscyluje w przedziale  90-130°C, jednak temperatury już powyżej 120°C (w przypadku olejów mineralnych) sprawiają że olej traci swoje właściwości, co dla silnika jest bardzo niekorzystne.

Czyści, uszczelnia, wycisza i zabezpiecza

Olej silnikowy składa się nawet w 25 procentach z dodatków uszlachetniających. Silnik podczas spalania paliwa generuje zanieczyszczenia i kwasy wpływające szczególnie źle na łożyskowanie wału korbowego i korbowodów. Jednym z składowych tych uszlachetniaczy są detergenty, to one neutralizują kwasy i utrzymują silnik w czystości. Środki dyspersyjne usuwają sadzę i szlamy, bardzo istotne jest ich dalsze utrzymanie w oleju w postaci zawiesiny, zapobiegać ma to tworzeniu się blokad w magistrali. To właśnie wymywana z silnika i później zawieszona w oleju sadza, sprawia że olej z przypominającego kolorem miód, staje się z  czasem czarny niczym smoła. Aby zapewnić mniejszy opór pomiędzy elementami ruchomymi silnika stosuje się modyfikatory tarcia, a dodatki przeciwkorozyjne zabezpieczają motor przed korozją.

Kolejnym ważnym zadaniem które spełnia olej w silniku jest jego uszczelnianie. Silnik, szczególnie wysokoprężny bez filmu olejowego na cylindrach i pierścieniach nie był by wstanie wytworzyć odpowiedniej kompresji by zapalić. Przez to do diagnostyki często wykorzystuje się tzw. próbę olejową, czyli w przypadku niskiego ciśnienia sprężania, przez otwór w głowicy wstrzykuje się nieco oleju, jeżeli ciśnienie się podniesie znaczy że winny jest dół silnika, jeżeli nie, to problem najpewniej występuje w głowicy. Na sam koniec należy podkreślić jeszcze ze silnik bez oleju był by strasznie głośny, szczególnie chodzi tu o układ korbowo tłokowy i układ rozrządu.

Artykuł ukazał się w magazynie rolniczym Agro Profil 10/2022