Susza rolnicza w Polsce – jest czy nie ma?

W czwartym okresie raportowania tj. od 21 kwietnia do 20 czerwca 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -1 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 46 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 IV-10 VI). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 99 mm.

Obszar z największym deficytem wody wynoszącym od -160 do 179 mm nie uległ zmianie i w dalszym ciągu notowano go na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Wybrzeże Trzebiatowskie, Równina Goleniowska), na Pojezierzu Poznańskim oraz na Wzniesieniach Zielonogórskich. Duże niedobory wody od -120 do -160 mm nadal wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz Wielkopolskiego. Na dużym obszarze kraju notowano deficyt wody od -60 do -119 mm. Natomiast (najmniejsze niedobory wody) notowano na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich, Niziny Podlaskiej oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego. Na tych trenach KBW wynosił powyżej -50 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Czytaj również: Nawałnice przeszły przez kraj!

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W czwartym okresie raportowania tj. od 21 kwietnia do 20 czerwca 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -1 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 46 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 IV-10 VI). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 99 mm.

Obszar z największym deficytem wody wynoszącym od -160 do 179 mm nie uległ zmianie i w dalszym ciągu notowano go na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Wybrzeże Trzebiatowskie, Równina Goleniowska), na Pojezierzu Poznańskim oraz na Wzniesieniach Zielonogórskich. Duże niedobory wody od -120 do -160 mm nadal wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz Wielkopolskiego. Na dużym obszarze kraju notowano deficyt wody od -60 do -119 mm. Natomiast (najmniejsze niedobory wody) notowano na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich, Niziny Podlaskiej oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego. Na tych trenach KBW wynosił powyżej -50 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

• Lubuskiego,
• Zachodniopomorskiego,
• Wielkopolskiego,
• Dolnośląskiego,
• Podlaskiego,
• Pomorskiego,
• Kujawsko-pomorskiego.

Susza notowana jest w uprawach:

• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Krzewów owocowych,
• Truskawek,
• Rzepaku i rzepiku,
• Roślin strączkowych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę.

W czwartym okresie raportowania od 21 kwietnia do 20 czerwca 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 233 gminach Polski (9,41% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 316 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 7,51 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 2,46% gruntów ornych. tj. o 0,78 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 146 gminach Polski (5,89% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 176 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 6,83 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,84% gruntów ornych, tj. o 1,3 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawiatab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. Wystąpiła w 120 gminach Polski (4,84% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 151 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 3,03 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,77% gruntów ornych, tj. o 0,54 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 79 gminach Polski (3,19% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 119, tj. o 6,38 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,35% gruntów ornych, tj. o 1,82 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach truskawek

W tym okresie sześciodekadowym odnotowano wystąpienie suszy rolniczej także w uprawach rzepaki i rzepiku. Odnotowano ją w 63 gminach Polski (2,54% gmin kraju). tj. o 2,22 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,20% gruntów ornych. tj. o 0,19 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 30 gminach Polski (1,21% gmin kraju). Wystąpiła w 3 województwach na powierzchni 0,08% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w tych uprawach w 9 gminach Polski (0,36% gmin kraju). Wystąpiła na powierzchni 0,01% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Odnotowano ją w 9 gminach Polski (0,36% gmin kraju) na powierzchni 0,01% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Kwiecień w tym roku był ciepły, temperatura wahała się od 6 do ponad 10°C. Najcieplej było w południowo-zachodniej części kraju (od 9 do ponad 10°C, cieplej było od normy od 1 do ponad 1,5°C). Im dalej w kierunku północno-wschodnim, tym było zimniej od 6 do 8°C. Na bardzo dużej powierzchni kraju temperatura powietrza tego miesiąca była wyższa od normy wieloletniej od 0,5 do 1°C. Należy natomiast zwrócić uwagę na bardzo duże usłonecznienie tego miesiąca wynoszące w południowych rejonach kraju ponad 300 godz. tj, większe od normy o 100%, a w północno-wschodnich obszarach kraju notowano ponad 270 godz. ze Słońcem tj, więcej od normy o 70%. Takie warunki termiczno-solarne sprawiły, że w kwietniu wystąpiła wyjątkowo wysoka ewapotranspiracja.

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było na północnym terytorium kraju z temperaturą od 9 do 11°C, natomiast najcieplej na Ziemi Lubuskiej ponad 12°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę od 11 do 12°C. Na dużej powierzchni kraju notowano temperaturę niższą od wieloletniej od 1 do 2,5°C, a na Wyżynach Polskich, Mazowszu, Warmii i Mazurach nawet niższą o ponad 2,5°C.

W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej. W pierwszej dekadzie od 14 do 16°C a w drugiej od 19,5 do ponad 20,5°C. W południowych a zwłaszcza w północnych rejonach kraju było chłodniej od 12 do 14°C w pierwszej dekadzie a w drugiej od poniżej 16 do 19,5°C.

W kwietniu opady były bardzo małe. Szczególnie niskie, poniżej 10 mm wystąpiły w północnej części kraju, stanowiły one na tych terenach od poniżej 10 do 20% normy wieloletniej. Im dalej w kierunku południowym tym opady były nieco większe, wynoszące od 10 do ponad 30 mm i na tych obszarach stanowiły od 20 do ponad 40% normy.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najwyższe stwierdzono we wschodnich i południowych terenach kraju od 60 do 150 mm stanowiące 100-160% normy wieloletniej. Natomiast najniższe od 30 do 60 mm występowały w północno-zachodniej części Polski, stanowiące od 50 do 100% normy.

W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca opady na dużej powierzchni Polski były wysokie lub bardzo wysokie wynoszące od 15 do 100 mm. Jedynie w obu dekadach w części północno-zachodniej kraju były one niższe, od poniżej 5 do 15 mm. Natomiast na Wyżynie Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej oraz Małopolskiej opady o tych samych wielkościach notowano w pierwszej dekadzie a w drugiej dekadzie również na Nizinie Podlaskiej.

Stwierdzamy, że niedobory wody dla roślin uprawnych w okresie od 21 kwietnia do 20 czerwca są mniejsze od 10 do 30 mm w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (11 IV-10 VI).

Zasięg suszy zmniejszył się w uprawach: zbóż jarych i ozimych, krzewów owocowych oraz truskawek w stosunku do poprzedniego okresu. Zmniejszeniu uległa liczba gmin oraz procent potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą rolniczą. Natomiast w uprawach rzepaku i rzepiku zasięg suszy uległ wzrostowi.

Brak dostatecznej ilości opadów nadal występuje na obszarze Polski północno-zachodniej, powodując w dalszym ciągu duże niedobory wody w glebie na tym terenie. Występujący duży deficyt wody powoduje, że susza nadal notowana jest w wielu gminach i na stosunkowo dużej powierzchni gruntów ornych woj. lubuskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego.

Natomiast znacznej poprawie uległy warunki wilgotnościowe w województwach: łódzkim, lubelskim, świętokrzyskim, śląskim, małopolskim, opolskim, dolnośląskim oraz podlaskim, gdzie deficyt wody uległ zmniejszeniu.

Źródło: IUNG Puławy