Co znajdziesz w artykule?
Soja nie jest trudnym gatunkiem w uprawie, jednak wymaga skrupulatności w trakcie zakładania plantacji, jak i późniejszej wegetacji. Przypominamy podstawowe zalecenia agrotechniczne, które pomogą osiągnąć urodzajny plon.
Uprawa soi – dobór stanowiska
Soja pozostaje jednym z bardziej wymagających gatunków wśród bobowatych. Pod jej uprawę wybieramy kompleksy pszenne w dobrej kulturze rolnej i uregulowanym odczynie. Gleby nie mogą być także zbyt zwięzłe i zimne. Najlepszymi przedplonami dla soi są gatunki zbożowe, w tym również kukurydza, jak i okopowe. Należy uwzględnić także ryzyko pozostałości herbicydów z poprzednich lat np. aminopyralid czy mezotrion.
Soja – przygotowanie roli
Głęboki palowy system korzeniowy soi ceni sobie głęboką uprawę i rozluźnioną glebę. Przygotowanie roli pod zasiewy soi powinno zostać wykonane skrupulatnie. Maszynami szczególnie przydatnymi są wobec tego agregaty uprawowe wyposażone w wały krusząco-zagęszczające, które zapewnią prawidłowe stosunki wodno-powietrzne w łożu siewnym. Nie należy, jednak zbytnio przesuszać gleby, gdyż nasiona soi potrzebują do wschodów stosunkowo dużej ilości wody. Dodatkowo w przypadku rozpylenia wierzchniej warstwy utrudnione pozostaje działanie doglebowych herbicydów będących podstawą w odchwaszczaniu.
Soja cechuje się także nisko osadzonymi pierwszymi strąkami, co stwarza problemy przy zbiorze. Technika rolnicza wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom przystosowując zespół żniwny w elastyczną listwę nożową. Takich rozwiązań, jednak brakuje, dlatego ważnym pozostaje możliwe odkamienianie pola.
Popularnym na przestrzeni lat stają się uproszczone systemy uprawy roli, które pozwalają na ograniczenie strat wody na stanowiskach gleb lżejszych i bardziej przepuszczalnych. Przy rozwiązaniach technologii strip-till należy mieć, jednak na uwadze, że pole musi być wyrównane, a gleba wolniej się ogrzewa, co za tym idzie termin siewu może być nieco późniejszy.
Soja – wczesność odmian ma znaczenie
Soja jest gatunkiem uprawianym stosunkowo od niedawna w naszym kraju. Małymi krokami zadomawia się na naszych polach, a to przede wszystkim za sprawą hodowli. W polskiej strefie klimatycznej zaleca się przede wszystkim wybór odmian wczesnych i średnio wczesnych. Odmiany te są oznaczone jako „0000” (okres wegetacji 120-130 dni) i „000” (okres wegetacji 130-150 dni). Odmiany najwcześniejsze są gotowe do zbioru zazwyczaj po okresie około 4 miesięcy od siewu, jest to zazwyczaj początek września. Za wczesnością idzie, jednak niższy potencjał plonotwórczy w porównaniu do odmian trzyzerowych, które można zbierać kilkanaście dni później tj. od połowy września do początku października.
Soja – uprawa na podstawie badań COBORU
W doborze odmian zwraca się także uwagę na wysokość osadzenia najniższych strąków, która jest ważną cechą z punktu widzenia prawidłowego zbioru. Plantatorzy zwracają, również szczególną uwagę na stabilność, powtarzalność i wysokość plonowania. Te cechy dają gwarancję opłacalności. Pomocnym narzędziem w doborze odmian są badania COBORU i listy zalecanych odmian.
Kiedy siać soję? Termin siewu
Jednym z najważniejszych czynników decydujących o plonowaniu soi jest termin siewu. Rolnicy chcący rozpocząć uprawę tego gatunku często zastanawiają się kiedy siać soję? Soja jest rośliną ciepłolubną, dlatego optymalny termin na siew soi w Polsce przypada na okres ostatniej dekady kwietnia i pierwszej dekady maja, gdy górna warstwa gleby osiągnie temperaturę 10°C, a więc kilka-kilkanaście dni po optymalnym terminie siewu kukurydzy. Fenologicznym wskaźnikiem jest okres kwitnienia klonu i koniec kwitnienia wiśni. Soja jest też rośliną dnia krótkiego, co oznacza, że terminu siewu soi nie powinno się zbytnio opóźniać, ponieważ w warunkach wydłużającego się dnia indukcja kwitnienia jest słabsza, a w związku z tym zmniejsza się potencjał plonowania plantacji.
W jakiej obsadzie siać soję?
Optymalna obsada roślin na plantacji soi powinna wynosić około 50-60 roślin/m². Aby taką obsadę otrzymać, należy wysiać 600 000 – 675 000 nasion/ha. Soja jest dość elastyczną rośliną pod względem rozstawy siewu. Można ją siać siewnikami zbożowymi w rzędach co 12,5-25 cm, można rozstaw rzędów zwiększyć nawet do 60 cm i siać punktowo, odpowiednio zmniejszając odległości między nasionami w rzędzie. Należy jednak pamiętać, że zwiększanie szerokości międzyrzędzi zwiększa presję chwastów.
Nasiona soi należy siać na głębokość 3-4 cm przy dobrej wilgotności gleby. Zbyt głęboki siew utrudnia wschody, gdyż soja kiełkuje epigeicznie – wynosząc liścienie ponad glebę. Siew zbyt głęboki lub siew na polach ze zwięzłymi glebami mającymi tendencję do zaskorupiania się może prowadzić do słabszych, wolniejszych, niewyrównanych wschodów.
Czym szczepić soję?
Ważnym aspektem jest dodatkowe zaprawianie materiału siewnego szczepami bakterii z gatunku Bradyrhizobium japonicum, które gwarantują powstawanie brodawek na korzeniach. Coraz więcej materiału siewnego soi jest już w ten sposób przygotowane do siewu. Nabywając nasiona warto się, jednak upewnić i w przypadku braku inokulacji wykonać ją osobiście. Zabieg należy przeprowadzić w ciemnym pomieszczeniu, ponieważ bakterie nitryfikacyjne są wrażliwe na promienie UV. Szczepienie nasion inokulantem pozwala uzyskać zdecydowanie wyższy potencjał plonotwórczy. Dzięki bakteriom brodawkowym roślina ma dostępny azot w momencie rosnącego zapotrzebowania.
Dlaczego warto uprawiać soję?
Soja jest rośliną wartą uwagi i zainteresowania. To przede wszystkim gatunek należący do rodziny bobowatych, który w pozytywny sposób oddziaływuję na gleby i uprawy następcze. Silny system korzeniowy wyciąga z głębszych partii gleby do warstwy uprawnej niedostępny dla innych roślin fosfor. Uprawa soi to także dodatkowe źródło krajowego białka. W obliczu niekorzystnych sytuacji na rynku płodów rolnych pozostaje, jednak dalej opłacalnym i niskonakładowym gatunkiem.
Więcej informacji dotyczących uprawy soi oraz innych gatunków bobowatych znajdziesz w publikacji Soja i inne strączkowe – bobik, groch, łubin
