Co znajdziesz w artykule?
Dobrym obyczajem każdego rolnika powinna być dywersyfikacja upraw i planowanie płodozmianu na kolejne nadchodzące sezony. Chcąc, jednak działać w sposób zgodny z praktyką rolniczą oraz założeniami Zielonego Ładu (m.in. zróżnicowana struktura upraw) musimy rozpatrzyć kilka zależności. Wiadomo jednak, że nie jest to wcale takie proste, gdy opłacalność produkcji jest zatrważająco niska.
Płodozmian to nie nowatorski wymysł
W obliczu postępujących zmian klimatycznych czy intensywnych działań Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska musimy szukać alternatywnych dróg w prowadzeniu zrównoważonego rolnictwa.
Jedną z praktyk, którą można niekwestionowanie uznać za szczególnie ważną i dobroczynną jest odpowiedni płodozmian. I musimy być świadomi, że to nie nowatorski wymysł tylko działanie kultywowane od pokoleń, które przynosi korzyść glebie, roślinom uprawnym, ale i również nam – rolnikom!
Zróżnicowana struktura upraw – racjonalne zmianowanie
Prawidłowo opracowany płodozmian jest najtańszym sposobem poprawy żyzności gleby i ma decydujący wpływ na zwiększenie ilości i jakości produkcji roślinnej. Uzyskanie wyższych plonów wpływa na zwiększenie opłacalności produkcji polowej, a w gospodarstwach utrzymujących inwentarz żywy produkcji zwierzęcej. Podstawą płodozmianu jest racjonalne zmianowanie, w którym uwzględnia się szereg czynników poprawiających wartość stanowiska dla poszczególnych roślin.
Prawidłowo ułożony płodozmian to gwarancja sukcesu na wielu poziomach.
Uwzględnić podstawowe czynniki przy zróżnicowanej strukturze upraw
Przy opracowaniu racjonalnego płodozmianu należy uwzględnić szereg czynników zapewniających roślinie następczej prawidłowy rozwój i korzystne warunki środowiskowe. Do tych czynników należą: siew i zbiór roślin uprawnych, wymagania wodne, wymagania pokarmowe i nawozowe roślin, znaczenie resztek pożniwnych, zacienienie powierzchni roli przez rośliny, wpływ roślin uprawnych na zachwaszczenie, zależność zmianowania od klimatu i gleby.
Przy układaniu płodozmianu warto posługiwać się tzw. elementami zmianowania, czyli grupami roślin o podobnych wymaganiach co do stanowiska, agrotechniki i podobnej wartości przedplonowej, a nie poszczególnymi gatunkami roślin. Rozróżnia się następujące elementy zmianowania: rośliny okopowe, zbożowe ozime i jare, strączkowe, bobowate wieloletnie i ich mieszanki z trawami, jednoroczne pastewne, rośliny przemysłowe, poplony i plony wtórne.
Jak konstruować płodozmiany?
Opracowanie płodozmianu rozpoczyna się od ustalenia informacji o panujących warunkach glebowych i klimatycznych, zasobu parku maszynowego czy rynku zbytu. Następnie należy dobrać gatunki roślin jakie będą uprawiane w plonie głównym, ich liczbę oraz międzyplony i ich przeznaczenie (pasza, nawóz zielony, roślina fitosanitarna). Potem wydzielić powierzchnię uprawową roślin i podzielić ją na pola, na których płodozmian będzie stosowany.
Z przeznaczonych do uprawy gatunków roślin należy ustalić od jednego do kilku członów zmianowania składających się z rośliny niezbożowej i następującej po niej rośliny zbożowej. W zależności od liczby roślin, człony zmianowania mogą być dwupolowe, trójpolowe, czteropolowe itd. Człony zmianowania odpowiednio połączone tworzą płodozmian.
Ekoschemat – „Zróżnicowana struktura upraw”
Nowa Wspólna Polityka Rolna niesie w swoich założeniach również działania dotyczące zmianowania i dywersyfikacji upraw. Wprowadzane w ubiegłym roku stoją, jednak obecnie pod dużym znakiem zapytania. Spodziewać się mimo to można, że norma GAEC 7 czy ekoschemat “Zróżnicowana struktura upraw” pozostaną w niezmienionej formie na nadchodzący sezon. Do powyższych założeń każdy rolnik powinien podejść w sposób obiektywny i uznać omawiane techniki nie jako przymus, a dobrą praktykę rolniczą.
Podstawowe założenia dywersyfikacji zakładają, że w gospodarstwie znajdują się co najmniej 3 różne uprawy. Największa z nich nie może, jednak zajmować więcej niż 65% gruntów ornych, a dwie uprawy o największej powierzchni nie mogą łącznie zajmować więcej niż 90% gruntów ornych.
Zróżnicowana struktura upraw – poprawa jakości gleby
Ekoschemat „Zróżnicowana struktura upraw” to działanie wpisujące się doskonale w praktyki płodozmianowe. Jego nadrzędnym celem jest poprawa jakości gleby, w tym odbudowa zawartości materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki o dodatnim bilansie czy zwiększenie bioróżnorodności ekosystemu. Wprowadzenie i egzekwowanie ekoschematu pozwala na optymalizację produkcji i racjonalne gospodarowanie zasobami.
Zróżnicowana struktura upraw – minimum trzy różne uprawy
Wsparcie w ramach praktyki jest przyznawane, jeżeli rolnik w gospodarstwie, na gruntach ornych będących w jego posiadaniu, prowadzi co najmniej trzy różne uprawy, w tym przy główna uprawa w strukturze zasiewów nie może przekroczyć 65% i udział trzeciej lub w przypadku większej liczby upraw, łącznie trzeciej i kolejnych upraw nie może być mniejszy niż 10%. Dodatkowo w strukturze zasiewów powinno znaleźć się m.in. 20% roślin bobowatych lub ich mieszanek ze zbożami. Nie można również przekroczyć 65% udziału zbóż w strukturze zasiewów. Czwartym elementem jest udział gatunków mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej, nie może on przekroczyć 30%.
