Komisja Europejska pracuje obecnie nad przepisami, które, miałyby prawnie zobowiązać państwa członkowskie do ograniczenia o połowę stosowania środków ochrony roślin. Z najnowszego projektu wynika, że całkowity zakaz ma obowiązywać na obszarach chronionych m.in. obszary Natura 2000.
Zakaz stosowania pestycydów na obszarach wrażliwych – co to znaczy?
W czerwcu Komisja przyjęła wnioski mające na celu ograniczenie stosowania i ryzyka pestycydów chemicznych o 50% do 2030 r. Aby osiągnąć wyśrubowane cele komisja zaproponowała następujące zasady:
- Prawnie wiążące cele na szczeblu UE i krajowym dotyczące zmniejszenia o 50% stosowania i ryzyka pestycydów chemicznych oraz stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów do 2030 r.
- Ścisłe nowe zasady dotyczące przyjaznej dla środowiska kontroli szkodników: Nowe środki zapewnią, że wszyscy rolnicy i inni profesjonalni użytkownicy pestycydów będą stosowali zintegrowane zarządzanie szkodnikami (IPM), w którym w pierwszej kolejności rozważane są alternatywne metody ochrony środowiska w zakresie zapobiegania i zwalczania szkodników.
- Zakaz wszelkich pestycydów na obszarach wrażliwych. I tu się zaczyna robić gęsto, ponieważ „obszar wrażliwy” zgodnie z zapisami w rozporządzeniu oznacza miejsca takie jak tereny zieleni miejskiej, w tym publiczne parki lub ogrody, place zabaw, szkoły, tereny rekreacyjne lub sportowe, ścieżki publiczne, obszary chronione zgodnie z Natura 2000 i obszary wrażliwe pod względem ekologicznym. Dokładną rozpiskę z rozporządzenia przedstawiamy poniżej.
Obszary wrażliwe to:
- obszar używany przez ogół społeczeństwa, taki jak park lub ogród publiczny, tereny rekreacyjne lub sportowe lub ścieżka publiczna;
- obszar wykorzystywany głównie przez grupę szczególnie wrażliwą zdefiniowaną w art. 3 ust. 14 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009;
(c) osiedla ludzkie (wspólnota, w której ludzie mieszkają i pracują), definiowane jako najbardziej aktualny system CORINE (Koordynacja informacji o środowisku) utrzymywany przez klasyfikację EEA Land Cover Level 1 (Artificial Surfaces ) (z wyłączeniem poziomu 2 – 1. 2 : Jednostki przemysłowe, handlowe i transportowe oraz Poziom 2 – 1. 3 : Kopalnie, wysypiska i place budowy);
(d) obszar miejski objęty ciekiem wodnym lub elementem wodnym ;
(e) obszary nieprodukcyjne określone w normach UE dotyczących dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC) , normy GAEC8 wymienione w załączniku III do rozporządzenia (UE) 2021/2115.
(f) obszar wrażliwy ekologicznie , co oznacza jedno z poniższych:
- każdy obszar chroniony zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE, w tym ewentualne strefy ochronne, a także modyfikacje tych obszarów w następstwie wyników oceny ryzyka dla punktów poboru wody pitnej zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady ( UE ) 2020/2 184 81 ;
- tereny mające znaczenie dla Wspólnoty w wykazie , o którym mowa w art. 4 ust. 2 dyrektywy 92/43/EWG oraz specjalne obszary ochrony wyznaczone zgodnie z art. 4 ust. 4 tej dyrektywy oraz obszary specjalnej ochrony sklasyfikowane zgodnie z art. 4 dyrektywy 2009/147/WE oraz wszelkich innych krajowych, regionalnych lub lokalnych obszarów chronionych zgłoszonych przez państwa członkowskie do krajowego wykazu obszarów chronionych (CDDA);
- każdy obszar, dla którego monitorowanie gatunków zapylaczy przeprowadzone zgodnie z art . 17 ust. 1 lit. f )[ odniesienie do przyjętego aktu do dodania ] wykazało , że utrzymuje się na nim jeden lub więcej gatunków zapylaczy, które Europejskie Czerwone Listy są klasyfikowane jako zagrożone wyginięciem.
Definicja obszarów wrażliwych w dyrektywie azotanowej jest zbyt ogólnikowa
Niestety są to bardzo niekorzystne propozycje dla rolników. Przede wszystkim dlatego, że obszary Natura 2000 obejmują znaczną część Polski (20%) i dotyczy w dużej mierze działalności rolniczej. Jak czytamy na rządowej stronie, obecnie w kraju obszarów Natura 2000 jest 999, w tym: 864 siedliskowe, 145 ptasich – w tym 10 wspólnych obszarów o podwójnym statusie – łącznie prawie 70 tys. km2. W styczniu br. do Komisji Europejskiej została przekazana aktualizacja granic obszarów Natura 2000, na której znajdują się 42 obszary w tym m.in. trzy nowe obszary Natura 2000: Bledzew, Różanki, Kościół w Sławkowie, a także obszar Dolina Białej Przemszy (jako powiększenie istniejącego obszaru Torfowisko Sosnowiec-Bory) oraz powiększenie m.in. obszarów: Czarna Orawa, Łabowa, Nawojowa, Dolina Debrzynki i Dolna Odra. Jak tylko Komisja Europejska zatwierdzi przekazaną propozycję powierzchnia polskich obszarów Natura 2000 zwiększy się o ponad 46 km2.
Oznacza to, że jeśli to rozporządzenie weszłoby w życie, to rolnicy gospodarujący na tych terenach zobowiązani by byli do przejścia na produkcję ekologiczną bądź jej zaprzestania w sytuacji sprzeciwu. Przedstawiciele branż rolniczych zaznaczają, że definicja obszarów wrażliwych, jest zbyt ogólnikowa i stwarza pole do nadinterpretacji, co może skutkować wprowadzeniem tego zakazu również na obszarach przeznaczonych pod produkcję rolniczą, a w konsekwencji doprowadzić do jej ograniczenia czy nawet zaprzestania!
Polski Rząd nie zgadza się z zapisami zaproponowanymi przez KE i jest to stale podnoszony temat podczas międzynarodowych spotkań. Sprawa jest o tyle poważna, że mało o niej słychać i znana jest jedynie marginalnej części społeczeństwa, dlatego konieczne jest jej nagłośnienie. Na szczegółową interpretację niestety musimy poczekać. Liczymy jednak, że zgodnie z apelami nie uwzględni ona obszarów rolniczych.
