Co znajdziesz w artykule?
Płatności w ramach ekoschematu integrowana produkcja kukurydzy są przyznawane, jeżeli rolnik prowadzi uprawę zgodnie z metodykami IP zatwierdzonymi przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Aktualnie, obok rzepaku ozimego i pszenicy ozimej, kukurydza należy do najważniejszych roślin rolniczych uprawianych w Polsce. Powierzchnia jej zasiewów w 2024 r. wyniosła 1,9 mln ha. Spośród upraw rolniczych bije rekordy popularności w systemie integrowanej produkcji.
Metodyki IP dla roślin rolniczych opracowuje IOR–PIB przy współudziale instytutów badawczych, uczelni wyższych, COBORU oraz GIORiN. Zawierają one m.in. listę zabiegów i czynności obligatoryjnych z wymagalnością 100%. Poniżej znajduje się wykaz poszczególnych punktów z tej listy (12 punktów),z syntetycznym opisem najważniejszych zagadnień. Realizację wszystkich wymogów z listy obligatoryjnych czynności i zabiegów w systemie integrowanej produkcji należy udokumentować w notatniku integrowanej produkcji roślin.
1. Płodozmian z zaleceniami
Kukurydzę można uprawiać po wszystkich przedplonach, gdyż nie ma obawy o terminowe wykonanie uprawy przedsiewnej. Pomimo, że jest mało wymagająca pod względem miejsca w zmianowaniu, w integrowanej ochronie przedplon ma, jednak często kluczowe znaczenie. Na glebach żyznych, kompleksów pszennych i żytnich dobrych, kukurydzę można z powodzeniem uprawiać po zbożach, natomiast na glebach kompleksu żytniego słabego siew kukurydzy powinny poprzedzać rośliny poprawiające stanowisko np. okopowe, strączkowe, mieszanki motylkowych z trawami lub zbożami. Integrowana produkcja kukurydzy dopuszcza się stosowanie jako przedplon roślin zbożowych pod warunkiem, że nie stwierdzono wcześniej występowania chorób – głównie powodowanych przez Fusarium spp.
2. Dobieraj odporne, dostosowane odmiany
Zarejestrowane odmiany kukurydzy, podobnie jak innych, ważniejszych gatunków roślin rolniczych sprawdzane są corocznie przez COBORU w ramach PDO. Przy wyborze zwraca się uwagę na wiele cech i właściwości kreacji, jednak największe znaczenie ma plenność. Niemniej oprócz wielkości i jakości plonu, znaczenie mają też inne cechy, w obrębie których różnice są największe. Szeroki zestaw odmian daje producentowi możliwość doboru najbardziej odpowiedniej do uprawy w konkretnych warunkach przyrodniczo-rolniczych.
Ten konkretny zapis wymaga aktualizacji i powinien brzmieć: „Dobór odmian rekomendowanych przez COBORU”. Szczegółowe informacje na temat takich odmian można znaleźć w wykazie na stronie: coboru.gov.pl/pdo/ipr. W IP można także stosować odmiany ze wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA) – w takim przypadku producent musi uzasadnić wybór danej odmiany zgodnie z celami integrowanej produkcji roślin.
3. Stosuj kwalifikowany materiał siewny
Do siewu należy używać wyłącznie materiał siewny kategorii kwalifikowany lub standard równoważny oraz przechowywać do kontroli dowody zakupu nasion i etykiety. Tego typu nasiona są już obligatoryjnie zaprawione. Kukurydzę należy wysiewać w optymalnym terminie i normie, w zależności od warunków klimatyczno-glebowych i odmiany. Integrowana produkcja kukurydzy dopuszcza się przyspieszenie lub opóźnienie terminu siewu o kilka dni – głównie z uwagi na przeciągające się niekorzystne warunki pogodowe.
4. Stosuj odpowiednie nawożenie makro i mikro
Integrowana produkcja kukurydzy w pierwszej kolejności wykorzystuje naturalną żyzność gleby oraz pulę składników pokarmowych dostępnych w gospodarstwie w nawozach naturalnych i organicznych, a następnie – w zależności od potrzeb – zasoby te uzupełnia się nawozami mineralnymi. Kukurydza jest rośliną mającą wysokie wymagania pokarmowe, które znacznie przewyższają wymagania innych roślin zbożowych. Uzyskanie wysokich plonów kukurydzy, przy jednocześnie dobrej ich jakości, możliwe jest wyłącznie przy prawidłowo zrównoważonym zaopatrzeniu roślin w składniki pokarmowe w całym okresie wegetacji.
Każda metodyka zawiera obszerny rozdział zawierający szczegółowe informacje z zakresu stosowania nawożenia makro- i mikroelementami. W integrowanej produkcji nawożenie ustala się na podstawie bilansu składników pokarmowych przed każdą uprawą. Co ważne – w systemie integrowanej produkcji zabrania się stosowania w celach nawozowych osadów pościekowych i pofermentacyjnych oraz innych o nieznanym składzie, z uwagi na niebezpieczeństwo wprowadzenia do wtórnego obiegu niemonitorowanych substancji niebezpiecznych, które mogą być kumulowane w procesie ich wytwarzania.
5. Najpierw pielnik, potem herbicyd
Kukurydza jest rośliną sianą najpóźniej spośród krajowych roślin jarych. Zaletą tego terminu jest możliwość przygotowywania stanowiska (orka jesienna, bronowanie, kultywator) w momencie, gdy znajduje się na nim stosunkowo dużo chwastów. Starannie wykonana uprawa przyczyni się do ich zniszczenia. Pozostałe cechy uprawy kukurydzy (szeroka rozstawa rzędów, pionowy pokrój roślin) sprzyjają silnemu zachwaszczeniu. Integrowana produkcja kukurydzy – obowiązkowe jest wykonanie po wschodach zabiegów agrotechnicznych w celu ograniczenia zachwaszczenia, a następnie chemicznego zabiegu ograniczania chwastów. Szczegóły dotyczące zastosowania poszczególnych metod znajdują się w metodyce.
6. Monitorowanie
Presja chorób zwiększa się w przypadku niewłaściwych płodozmianów, stosowaniu uproszczeń uprawowych, zbyt gęstym siewie, a także przy zachwaszczeniu plantacji. Ważnym czynnikiem ułatwiającym rozwój patogenów jest podatność odmiany na porażenie. Infekcjom przez grzyby chorobotwórcze sprzyjają także wysokie nawożenie azotem oraz niedobory makro- i mikroelementów. Wpływ mają również stresy abiotyczne i uszkodzenie roślin przez szkodniki, co ułatwia porażenie roślin. Ważna jest zatem znajomość symptomów porażenia, źródeł infekcji oraz warunków, które sprzyjają występowaniu poszczególnych chorób.
Szczegóły dotyczące terminów i sposobów monitorowania sprawców chorób opisane są w metodyce Integrowana produkcja kukurydzy. Prawdopodobnie zaktualizowany do „1x w tygodniu” zostanie zapis dotyczący częstotliwości prowadzenia obserwacji pod kątem występowania chorób.
7. Co tydzień sprawdzaj szkodniki
Obserwacja roślin kukurydzy na obecność szkodników jest kluczowa do wykrycia zagrożenia i odpowiedniego zareagowania na nie. Prowadzony monitoring powinien obejmować okres od momentu wybrania pola pod siew (analizy gleby na obecność szkodników) aż do końca wegetacji roślin, w tym w trakcie przechowywania plonu (szkodniki magazynowe). Monitoring szkodników ma podstawowe znacznie w określeniu potrzeby ich zwalczania. Systematyczna obserwacja uprawy umożliwia bieżącą ocenę sytuacji i w razie konieczności pozwala na szybką reakcję.
Monitoring jest podstawą do wyznaczenia progów ekonomicznej szkodliwości, czyli kluczowego elementu ochrony chemicznej. Szczegółowe informacje dotyczące terminów, sposobów i monitorowania szkodników znajdują się w metodyce. Prawdopodobnie po aktualizacji metodyki zmianie ulegnie liczba pułapek feromonowych umieszczanych na określonej powierzchni uprawy.
8. Rotacyjnie stosuj substancje czynne
Integrowana produkcja kukurydzy – podstawową zasadą przeciwdziałania odporności jest stały monitoring poziomu wrażliwości agrofagów na środki ochrony roślin. W tej samej uprawie zaleca się stosowanie określonej substancji czynnej tylko raz w sezonie wegetacyjnym. W miarę możliwości należy stosować rotację nie tylko substancji czynnych, ale przede wszystkim grup chemicznych o różnych mechanizmach działania – także z uwzględnieniem zakresu ochrony w poprzednich sezonach. Z uwagi na kurczący się stopniowo asortyment substancji czynnych, wymóg ten będzie coraz trudniejszy w realizacji, co potencjalnie będzie skutkowało wzrostem odporności agrofagów.
9. Minimum 1 zabieg biologiczny
Integrowana produkcja kukurydzy narzuca obowiązek jednorazowego zastosowania biologicznego środka ochrony, a takie środki znajdują się w rejestrze MRiRW. W Polsce nie podlegają rejestracji biopreparaty oparte o makroorganizmy, ale w uprawach kukurydzy mogą być stosowane, jeżeli producent wskazuje na ich użycie. Przykładem może być kruszynek (Trichogramma spp.), który jest wrogiem naturalnym omacnicy prosowianki. Zastosowanie ma również metoda biologicznego ograniczania ślimaków nagich za pomocą biopreparatu zawierającego infekcyjne formy nicieni.
10. Stosuj tylko środki z listy IP
Środki ochrony roślin należy stosować zgodnie z aktualnym programem ochrony w integrowanej produkcji kukurydzy. Wykaz dopuszczonych w Polsce środków ochrony roślin jest publikowany w rejestrze środków ochrony roślin. Informacje o zakresie stosowania pestycydów w poszczególnych uprawach zamieszczane są w etykietach. Z kolei wykaz dopuszczonych do IP środków ochrony roślin jest dostępny na Platformie Sygnalizacji Agrofagów pod adresem dostępnym w formie kodu QR. Przed zastosowaniem danego środka koniecznie należy zapoznać się z etykietą jego stosowania.
11. Tyczki dla ptaków
Ziarno kukurydzy jest atrakcyjnym pokarmem dla wielu drobnych kręgowców. W ograniczaniu liczebności drobnych ssaków (głównie gryzoni) oraz ptaków (mogących wyjadać nasiona po siewie) skuteczne są ptaki drapieżne bytujące w pobliżu plantacji. Aby umożliwić im obserwację, należy wzdłuż plantacji, co kilkadziesiąt metrów, rozmieścić tyczki spoczynkowe o wysokości minimum 3 m. Jest to wymóg obowiązkowy, pomimo występowania w pobliżu plantacji np. naturalnych wzniesień, drzew, słupów energetycznych, itp.
12. Terminowy zbiór plonu
Bardzo ważnym elementem agrotechniki kukurydzy decydującym o wielkości, a ponadto o jakości plonu, jest wybór prawidłowego terminu zbioru. Jest on na tyle ważny, że w każdym systemie gospodarowania, a zwłaszcza w integrowanej produkcji, powinien być wyznaczany z należytą precyzją. Te kwestie, w zależności od kierunku uprawy, szczegółowo omówione są w metodyce.
Integrowana produkcja kukurydzy – uwagi
- -w odróżnieniu od innych metodyk, integrowana produkcja kukurydzy nie ma obecnie wymogu umieszczania na certyfikowanej plantacji domków dla murarek lub kopców dla trzmieli
- – w trosce o zwiększenie bioróżnorodności w całej otaczającej agrocenozie, prawdopodobnie po aktualizacji taki wymóg się pojawi (pomimo faktu, że kukurydza nie stanowią atrakcyjnego pożytku dla pszczół).
