Co znajdziesz w artykule?
Groch to jedna z ważniejszych roślin bobowatych w Polsce. W 2023 roku jego areał wyniósł 118 365 hektarów, a zainteresowanie nim rośnie, szczególnie poprzez nową Wspólną Politykę Rolną. Przedstawiamy podstawowe zalecenia agrotechniczne.
Groch – wymagania siedliskowe
Wymagania siedliskowe grochu zależą w dużej mierze od kierunku uprawy oraz doboru odmian. Formy grochu jadalnego mają większe wymagania od tych pastewnych zwanych często peluszkami. Do uprawy powinniśmy wybrać stanowiska cechujące się dużą zawartością związków organicznych, zasobnych w wapń i odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,5–7,2).
Przyjmuje się, że odmiany jadalne powinny zająć stanowisko o klasach bonitacyjnych I-IIIa, natomiast w pastewnych dopuszcza się ich wysiew również na klasie IVa i IVb. Groch nie lubi gleb zlewnych i zbitych, ale i także nadmiernie przesuszających się. Stanowisko musi mieć uregulowane stosunki wodno-powietrzne i cechować się dobrą kulturą.
Groch – miejsce w płodozmianie
Bobowate są doskonałym przerywnikiem powszechnych w Polsce monokultur zbożowych. Groch z racji wymagań siedliskowych przypada najczęściej po jęczmieniu lub pszenicy ozimej. W takim przypadku warto uwzględnić także wysiew międzyplonu, który przyniesie dodatkowe korzyści dla gleby. Należy unikać, jednak stanowisk bezpośrednio po roślinach okopowych. Wysoka podaż azotu w glebie może wówczas prowadzić do wytworzenia nadmiernej masy wegetatywnej, co w konsekwencji prowadzi do wylegiwania. Nie sprzyja to wówczas prawidłowemu wytworzeniu nasion i naraża plantację na silniejsze porażenie przez agrofagi.
Grochu nie należy także uprawiać po sobie i po innych bobowatych, odstęp w uprawie powinien wynosić ok. 4–5 lat, gdyż występujące bakteriofagi mogą niszczyć bakterie brodawkowe.
Bobowate, w tym groch pozostawiają doskonałe stanowisko dla zbóż i rzepaku. Krótki okres wegetacji i stosunkowo szybki zbiór umożliwiają przygotowanie stanowiska pod gatunki wcześnie wysiewane takie jak rzepak czy jęczmień ozimy.
Groch – uprawa roli i siew
Po zbiorze przedplonu należy odpowiednio zagospodarować resztki pożniwne, których nieprawidłowy rozkład może przyczynić się do wzrostu rozwoju agrofagów. To szczególnie dobry czas, aby poprzez podorywkę i zespół uprawek zwalczyć chwasty zagrażające bobowatym, warto uwzględnić tutaj także wielogatunkowy międzyplon. Długa przerwa bez okrywy roślinnej sięgająca często ośmiu miesięcy może doprowadzić do znacznej degradacji gleby.
Wiosenną uprawę powinno rozpocząć się jak najwcześniej, ograniczając maksymalnie straty wody wynikające m.in. z parowania. Staranna uprawa to także gwarancja precyzyjnego siewu i wyrównanych wschodów. Groch należy wysiewać jak najwcześniej wiosną, najlepiej, o ile pozwolą na to warunki pogodowe w drugiej połowie marca. Wczesny wysiew nasion umożliwia właściwy przebieg procesu jarowizacji (niskie temperatury), a znaczny zapas wody w glebie w tym okresie sprzyja równomiernym wschodom roślin.
Odmiany wąsolistne posiadają mniej strąków na roślinie i należy ich wysiewać więcej niż odmian tradycyjnych (110–120 roślin na m2), natomiast pierwotne odmiany liściaste wysiewamy w ilości 100 roślin na m2.
Groch – wymagania pokarmowe i nawożenie
Groch na tonę nasion wraz z plonem ubocznym potrzebuje kilkadziesiąt kilogramów pierwiastków, w tym tych najważniejszych czyli azotu, fosforu i potasu. Przyjmuje się średnio, że potrzeby pokarmowe wynoszą odpowiednio : 55-70 kg N, 15-20 kg/P2O5 i 30-45 kg/K20.
Fosfor i potas stwarzają dobre warunki do prawidłowego współżycia roślin z bakteriami brodawkowymi. Ich obecność przyspiesza wschody i skraca okres wegetacji grochu, ponadto fosfor wpływa korzystnie na wcześniejsze i równomierne dojrzewanie roślin. Na glebach ciężkich i średnich nawozy fosforowo-potasowe powinniśmy zastosować jesienią po zbiorze przedplonu i przykryć 10‑20 cm warstwą gleby. Na glebach lżejszych (ryzyko wymycia potasu) oraz zakwaszonych (przechodzenie fosforu w formy niedostępne) nawożenie tymi składnikami najlepiej wykonać wiosną przed siewem grochu.
Na glebach żyznych i dobrze uwilgotnionych nie ma potrzeby stosowania azotu, gdyż młode rośliny do czasu rozpoczęcia symbiozy skorzystają z glebowych zasobów tego składnika. Na glebach słabszych lub gdy przykryto dużą ilość resztek pożniwnych (w tym słomy) możemy przedsiewnie zastosować azot w ilości 20‑30 kg/ha w tzw. dawce startowej, która korzystnie wpływa na wzrost roślin do czasu rozpoczęcia działalności bakterii brodawkowych. Z kolei na stanowiskach po zbożach z przyoraną słomą nawet do 60 kg N/ha.
Pierwsze brodawki na korzeniach tworzą się dopiero w fazie 2‑4 liścia, dlatego w tym początkowym okresie rozwoju powinniśmy jednorazowo wesprzeć rośliny szybkodziałającym azotem mineralnym (najlepiej saletrą amonową, saletrzakiem).
Groch – szczepienie bakteriami brodawkowymi
Tuż przed siewem zaleca się zaszczepić nasiona preparatem zawierającym bakterie brodawkowe Rhizobium (np. Nitragina). Jest to szczególnie ważne na stanowisku, gdzie nie był wcześniej uprawiany groch. Bakterie brodawkowe współżyją z korzeniami grochu. Zapewniają im (wraz z azotem mineralnym w glebie) ilość azotu pokrywającą potrzeby pokarmowe grochu. Bakterie te reguły występują w polskich glebach, dlatego zabieg ten nie jest wymagany. Jednak zawsze korzystnie wpływa na zwiększenie szybkości nawiązania symbiozy.
Zaprawienie grochu preparatem z bakteriami brodawkowymi nie jest możliwe podczas zaprawiania grochu zaprawami fungicydowymi – bakterie to organizmy żywe, które giną poza swoim środowiskiem – glebą. Dlatego zabieg ten wykonuje się tuż przed wysiewem nasion, nanosząc preparat na nasiona np. bezpośrednio w skrzyni siewnika na chwilę przed rozpoczęciem siewu.
