Czy samozbiory podlegają VAT?

Czy samozbiory podlegają VAT? Dowiedz się, co o opodatkowaniu mówi Ministerstwo Finansów. Sprawdź, kiedy rolnik ryczałtowy jest zwolniony z VAT, a kiedy czynny podatnik musi rozliczyć nawet nieodpłatne przekazanie produktów.

Samozbiory a podatek – gorący temat w agrobiznesie

Idea samozbiorów – czyli możliwości samodzielnego zebrania płodów rolnych przez klienta, często za symboliczną opłatą – zyskuje na popularności wśród rolników. To atrakcyjny sposób na skrócenie łańcucha dostaw i budowanie relacji z konsumentem. Jednak z każdą transakcją, nawet pozornie nieodpłatną, pojawia się kluczowe pytanie: Czy samozbiory podlegają VAT?

Odpowiedź na tę kwestię budziła wątpliwości wśród przedstawicieli branży. W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 14 listopada 2025 r. Ministerstwo Finansów przedstawiło obszerne wyjaśnienia, które pomogą rolnikom uporządkować kwestie podatkowe. Poniżej analizujemy, kiedy rolnik musi płacić VAT, a kto może spać spokojnie.

Kiedy rolnik musi płacić VAT? Dwa systemy rozliczeń

Ustawa o VAT przewiduje dla podatników prowadzących działalność rolniczą dwa główne systemy rozliczeń. System, w którym funkcjonuje rolnik, decyduje o jego zobowiązaniach w zakresie podatku od towarów i usług.

1. System ryczałtowy (Rolnik ryczałtowy)

• Zwolnienie z VAT: Dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych są zwolnione od podatku VAT (art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT).
• Zryczałtowany zwrot: Rolnik ryczałtowy ma prawo do otrzymania zryczałtowanego zwrotu podatku z tytułu nabycia towarów i usług na potrzeby tej działalności.
• Ważne dla samozbiorów: Dostarczanie produktów rolnych przez rolnika ryczałtowego – również w ramach tzw. samozbiorów, tj. nieodpłatnie bądź za symboliczną odpłatnością – objęte jest zwolnieniem od podatku VAT.

2. Zasady ogólne (Podatnik VAT czynny)

• Opodatkowanie: Dostawa produktów rolnych i świadczenie usług rolniczych podlegają opodatkowaniu według właściwych stawek VAT.
• Kto stosuje: System ten dotyczy rolników, którzy zrezygnowali ze zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych i zostali zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.
• Obowiązki: Rolnicy ci rozliczają podatek na zasadach ogólnych, tak jak inni przedsiębiorcy. Oznacza to obowiązek prowadzenia ewidencji VAT.

Czy samozbiory są opodatkowane? Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

W świetle wyjaśnień MF, to, czy samozbiory są opodatkowane, zależy od statusu rolnika.

Samozbiory u rolnika ryczałtowego

Jak wspomniano, w tym przypadku nawet jeśli rolnik udostępnia pole nieodpłatnie lub za symboliczną opłatą, cała transakcja jest zwolniona z VAT.

Samozbiory u podatnika VAT czynnego

Sytuacja jest bardziej złożona:

• Czynności odpłatne: Jeśli samozbiory odbywają się za wynagrodzeniem, podlegają one opodatkowaniu VAT.
• Czynności nieodpłatne: Opodatkowaniu VAT podlegają również niektóre czynności nieodpłatne: nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, ale tylko wtedy, gdy rolnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu lub wytworzeniu tego produktu.
• Podstawa opodatkowania: W przypadku dostaw nieodpłatnych (np. darowizna w ramach samozbiorów), podstawą opodatkowania jest koszt wytworzenia tych produktów, określony w momencie ich dostawy.

Ważne zastrzeżenie: Podatek VAT powinien być naliczany tylko od produktów, które zostały faktycznie wydane z gospodarstwa (przekazane odbiorcom) lub spożyte na potrzeby prywatne. Produkty, które pozostały na polu np. z powodu przymrozku i nie nadają się do użytku, nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Kto nie musi płacić VAT?

Podsumowując, z obowiązków podatkowych w zakresie VAT od samozbiorów są zwolnieni:

1. Rolnicy ryczałtowi: Wszelkie dostawy produktów rolnych, w tym te dokonywane w ramach samozbiorów (za symboliczną cenę lub nieodpłatnie), są objęte zwolnieniem od podatku VAT.
2. Podatnicy VAT czynni, w przypadku gdy… nie przysługiwało im prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu produktów rolnych, które są przedmiotem nieodpłatnego przekazania w ramach samozbiorów.

Harmonizacja VAT i brak planów na zmiany

Ministerstwo Finansów podkreśliło, że brak możliwości zwolnienia z VAT samozbiorów dla rolników będących czynnymi podatnikami wynika z konieczności przestrzegania zasad Unii Europejskiej.

Podatek VAT jest podatkiem zharmonizowanym w UE. Polska jest zobowiązana do zapewnienia zgodności przepisów krajowych z przepisami unijnymi. Zwolnienia od VAT są odstępstwem od ogólnych zasad i mogą być stosowane tylko w granicach wyraźnie określonych przez dyrektywę VAT.

Wprowadzenie zwolnienia od podatku VAT udostępniania produktów rolnych w ramach samozbiorów przez czynnych podatników VAT prowadziłoby do naruszenia jednej z podstawowych zasad systemu VAT w UE – zasady neutralności podatku VAT, stanowiłoby też naruszenie prawa unijnego.

Z tego powodu nie jest rozważane wprowadzenie takiego rozwiązania.

W przypadku wątpliwości co do zakresu stosowania prawa podatkowego, zainteresowany rolnik może skorzystać z pomocy:

• Infolinii Krajowej Informacji Skarbowej (KIS).
• Wystąpienia do Dyrektora KIS z wnioskiem o interpretację indywidualną (wydawaną w trybie art. 14b – 14s Ordynacji podatkowej).

źrodło: KRIR