Co znajdziesz w artykule?
Unijna jednostka monitorująca uprawy (MARS) opublikowała czerwcową prognozę plonowania głównych roślin uprawnych w 2023 r. W stosunku do raportu majowego zmalały oczekiwania plonów średnich (w skali EW) dla wszystkich upraw z wyjątkiem pszenżyta i soi.
Nadal jednak oczekiwane plony średnie pszenicy miękkiej, żyta, pszenżyta, kukurydzy na ziarno i rzepaku przewyższają średnią pięcioletnią.
Dla Polski czerwcowe prognozy zakładają plony gorsze niż rok temu (wyjątek stanowi kukurydza), ale znacznie powyżej średniej 5-letniej. W stosunku do poprzedniej prognozy, zostały nieco obniżone oczekiwania dotyczące plonów zbóż ozimych i jarych ze względu na regionalnie suche warunki w pierwszych dwóch dekadach maja.
Plony średnie w UE pszenicy miękkiej szacowane są teraz na 5,92 t/ha, w górę z 5,79 t/ha w 2022 i 2% powyżej średniej 5 -letniej. Plony jęczmienia (ozimy i jary) szacuje się na 4,76 t/ ha, spadek z 5,03 t/ha w 2022 i poziom 3% poniżej średniej 5-letniej.
Średni plon kukurydzy prognozowany jest na 7,61 t/ha, olbrzymi wzrost z 5,90 t/ha w 2022 (+29%) i o 2% powyżej średniej.
Średnie plonowanie rzepaku (i rzepiku) w UE szacuje się na 3,29 t/ha, poziom zbliżony do 2022, ale o 6% powyżej średniej 5 -letniej.
Prognozy dla UE
Trudny początek lata wpływa na perspektywy rentowności. Prognozy plonów na szczeblu UE pozostają w większości bliskie średniej z 5 lat
Pogoda obserwowana w okresie przeglądu (6-19 czerwca 2023) ponownie charakteryzowała się silnymi kontrastami, co miało negatywny wpływ na oczekiwania dotyczące plonów w kilku regionach.
Najsilniejsza rewizja w dół (o 4% na poziomie UE) dotyczyła jęczmienia jarego.
Mapa poniżej odzwierciedla najbardziej wyraźny wpływ pogody na uprawy, który miał miejsce po okresie sprawozdawczym biuletynu majowego (14 maja).
Od tego czasu susza ustała w większości rejonów Półwyspu Iberyjskiego. Jednak ostatnie deszcze przyszły za późno dla wiosennych i ozimych upraw. Słoneczne i suche warunki w dużej części północno-zachodniej, północnej i północno-środkowej Europy spowodowały szybkie wyczerpywanie się rezerw wilgoci w glebie, co negatywnie wpłynęło na potencjał plonowania upraw ozimych i jarych. Wyraźna nadwyżka opadów w południowych i północnych częściach Włoch, na Węgrzech, w Chorwacji i Słowenii spowodowała podmoknięcia, zalanie terenów i zwiększoną presję szkodników, co miało negatywny wpływ na uprawy ozime. W dolinie Dunaju w północnej Bułgarii i południowej Rumunii niskie temperatury spowodowały opóźnienia w siewie i wschody roślin jarych.
Ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie
Przy okazji MARS przedstawił też prognozę plonów średnich dla Ukrainy. Zakłada ona wzrost wydajności podstawowych upraw w stosunku do ubiegłego roki i średniej.
Prognoza plonowania dla Ukrainy
- pszenica: 4,58 t/ha; 4,12 t/ha w 2022 roku i 4,07 – średnia 5-letnia;
- kukurydza: 7,10 t/ha; 6,69 w 2022 roku i 6,99 – średnia 5-letnia.
Prognoza plonowania dla Polski
Prognozy MARS są w większości zbóż delikatnie mniejsze niż miesiąc wcześniej. Obecne prognozy zakładają też plony średnie gorsze niż rok temu (wyjątek stanowi kukurydza), ale znacznie powyżej średniej.
Polska – plony średnie w 2023 roku (prognoza KE z 19-go czerwca 2023):
- pszenica miękka: 5,18 t/ha; 5,34 t/ha w 2022 roku i 4,84 – średnia 5-letnia;
- jęczmień: 4,09 t/ha; 4,43 w 2022 roku i 3,83 – średnia 5-letnia;
- kukurydza na ziarno: 7,05 t/ha; 6,98 t/ha w 2022 roku i 6,79 – średnia 5-letnia;
- żyto: 3,38 t/ha; 3,58 t/ha w 2022 roku i 3,07 – średnia 5-letnia;
- pszenżyto: 4,32 t/ha; 4,51 t/ha w 2022 roku i 3,98 – średnia 5-letnia;
- rzepak i rzepik: 3,23 t/ha; 3,38 t/ha w 2022 roku i 3,05 – średnia 5-letnia.
Komentarz MARS w sprawie Polski
Polska – Północ i północny zachód są zbyt suche dla upraw ozimych i jarych. Korzystne opady w trzeciej dekadzie maja złagodziły suche warunki, które rozwijały się przez pierwsze dwie dekady miesiąca z powodu znacznego deficytu opadów.
Warunki uwilgotnienia gleby poprawiły się na początku kwitnienia zbóż ozimych i zasiewów jarych, ale niektóre obszary pozostały suche.
Od końca maja poprawiły się warunki agrometeorologiczne sprzyjające rozwojowi upraw wiosennych i letnich. Pierwsza i druga dekada maja charakteryzowały się znacznym deficytem opadów i pogłębiającym się deficytem wilgoci w glebie (wyraźny głównie w regionach centralnych i północno-zachodnich).
Niska intensywność, ale częste opady deszczu w trzeciej dekadzie maja złagodziły suche warunki glebowe (z wyjątkiem regionów południowo-wschodnich). Pierwsza dekada czerwca charakteryzowała się ponadprzeciętnymi sumami opadów w centralnym pasie północ-południe i poniżej średniej w regionach zachodnim i południowo-wschodnim.
W maju temperatury były nieco poniżej średniej na północnym wschodzie i powyżej średniej na południowym zachodzie, natomiast początek czerwca był nieco cieplejszy niż zwykle.
Warunki agrometeorologiczne uległy znacznej poprawie od końca maja, podtrzymując wzrost wegetatywny zbóż jarych i nasycanie zbóż ozimych. Niemniej jednak wcześniejsze susze mogły negatywnie wpłynąć na potencjał plonowania zbóż jarych w fazie krzewienia, a także zbóż ozimych w fazie kwitnienia i wczesnego zasypywania ziarna, zwłaszcza na glebach lżejszych w regionach suchych.
Jak dotąd łagodne temperatury chroniły rośliny przed stresem termicznym podczas fazy kwitnienia i zapełniania ziarna. Po suchym i zimnym początku sezonu, rośliny jare korzystają z poprawy warunków termicznych i wilgotnościowych gleby oraz odzyskują swój wzrost wegetatywny.
Nasze wskaźniki modelu upraw pokazują, że rozwój i akumulacja biomasy upraw letnich są obecnie zbliżone do średnich wartości sezonowych. Niemniej jednak pojawiły się pewne obawy związane z presją szkodników, zwłaszcza w przypadku buraków cukrowych.
Nasze oczekiwania dotyczące plonów zbóż ozimych i jarych zostały nieco obniżone ze względu na regionalnie suche warunki w pierwszych dwóch dekadach maja. W przypadku upraw letnich nasze oczekiwania opieramy na trendach. Jako substancja wodna deficyty występują po suchej wiośnie, większa ilość opadów w nadchodzących tygodniach jest niezbędna do prawidłowego rozwoju upraw i utrzymania tych perspektyw.
Źródło: Komisja Europejska
