Co znajdziesz w artykule?
Od 1 września 2019 r. funkcjonuje Wykaz informacji o podatnikach VAT zwany też Białą listą podatników VAT. Wykaz ma pomóc firmom skutecznie i szybko weryfikować kontrahentów. Lista zastąpiła dotychczasowe wykazy podatników VAT: zarejestrowanych i niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT. „Biała lista” umożliwia też: sprawdzenie czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT; poznanie podstawy prawnej decyzji o odmowie kontrahentowi rejestracji, wykreślenia z rejestru lub przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT. Umożliwia również potwierdzenie numeru rachunku bankowego na jaki winno się zapłacić swojemu kontrahentowi. Prowadzenie „Białej listy” powierzono szefowi Krajowej Administracji Skarbowej. Znaleźć ją można min. na stronie internetowej Ministerstwa Finansów, a także w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Rolnicy mają kłopoty z białą listą
„Biała lista” powstała dla zwiększenia bezpieczeństwa transakcji gospodarczych, zmniejszenia liczby nieuczciwych podmiotów wyłudzających podatek VAT na ogromną skalę, a także dla zapewnienia większej ochrony obrotu gospodarczego. Pozornie też nie trzeba nic robić, aby dane firm znalazły się na liście. Wszystkie potrzebne informacje szef KAS pobiera z dostępnych rejestrów publicznych. Niestety istnieją aspekty, które szczególnie rolnikom, mogą sprawić problemy.
Obawy kontrahentów
Do najczęstszych należą kłopoty z kontrahentami odmawiającymi płacenia należności za sprzedaż produktów rolnych rolnikom zarejestrowanym w urzędzie skarbowym jako czynni podatnicy VAT, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej. W tym przypadku kontrahenci nie chcą im płacić, ponieważ rachunków bankowych rolników nie ma na „Białej liście”. Problem ten dotyczy wielu rolników, którzy są VAT-owcami i na potrzeby zwrotu podatku zgłaszają w urzędzie rachunki osobiste. I rzeczywiście, tego rodzaju rachunki nie są wpisywane na „Białą listę”. Natomiast kontrahenci rolników swoje obawy uzasadniają przepisami zakazującymi rozliczenia wydatku w kosztach.
Kontrahentom nic nie grozi
Powyższa wątpliwość dotyczy art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy CIT oraz art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, z których wynika że od 1 stycznia 2020 roku wpłata powyżej 15 tys. zł na rachunek spoza „Białej listy” nie może być kosztem uzyskania przychodów. Należy jednak wiedzieć, że wyłączenie z kosztów obejmuje transakcje określone w art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców, czyli takie które przeprowadzane są między przedsiębiorcami. Nie obejmuje natomiast zakupów u rolnika, który nie prowadzi działalności gospodarczej Firmie wpłacającej pieniądze na konto bankowe rolnika, którego nie ma na „Białej liście”, nie grożą zatem żadne sankcje. Firma ta może zaliczyć wydatek, jeśli jest związany z jej działalnością, do kosztów uzyskania przychodów.
Tylko rachunki firmowe
Pod koniec ubiegłego roku Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia w sprawie białej listy. Nie ma tam jednak nic o rolnikach.
Resort finansów potwierdza natomiast, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie muszą mieć firmowych rachunków. Jednakże powinny je założyć, jeśli chcą, żeby ich konto trafiło na „Białą listę”.
W tym kontekście należy również wiedzieć, że firma nabywająca towary w gospodarstwie rolnym może zaliczyć wydatek do kosztów PIT/CIT, nawet jeśli rachunku sprzedawcy nie ma w wykazie podatników.
Ważne przy kontrolach
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą na własne nazwisko, a szczególnie rolnicy rozliczający podatek VAT muszą też pamiętać, że na „Białej liście podatników VAT” nie znajduje się wykaz wszystkich posiadanych przez nich kont bankowych, które zostały zgłoszone fiskusowi, a jedynie te związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, tudzież konta rolnicze.
Niezwykle ważne jest jednak to, że urzędnicy sprawdzają rodzaj posiadanego konta bankowego (w tym za pomocą systemu STIR). Nie można zatem zgłosić konta prywatnego jako związanego z działalnością gospodarczą/rolniczą. Takie rachunki bankowe na „Białej liście podatników VAT” nie są i nie zostaną ujawnione.
Dwie grupy sprzedających
Według ustawy o VAT rolników należy podzielić na dwie grupy:
– rolników ryczałtowych, którzy nie rozliczają VAT. Sprzedając produkty rolne korzystają ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.
– rolników rozliczających się na zasadach ogólnych, a więc zarejestrowanych czynnych podatników VAT.
Działalność rolnicza jako działalność indywidualnego gospodarstwa rolnego jest zwolniona z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych. Wynika to z faktu, że rolnika nie obowiązują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o czym mówi sama ustawa w art. 2 ust. 1 pkt 1. Jednak działalność rolnicza podlega przepisom ustawy o VAT.
Jak przejść na VAT?
Obecnie rolnik sam decyduje o rezygnacji z ryczałtowego rozliczenia VAT, a tym samym przejścia na zasady ogólne. Może dokonać tego w trakcie trwania roku podatkowego rejestrując się w urzędzie skarbowym jako czynny podatnik VAT. W tym celu składa zgłoszenie rejestracyjne VAT-R przed rozpoczęciem miesiąca, w którym ma nastąpić rezygnacja. Od momentu rejestracji rolnik staje się czynnym podatnikiem VAT.
Rolnicy – osoby fizyczne – którzy postanowili rozliczać podatek VAT powinni też stosowną zmianę (aktualizację), przeprowadzić na formularzu NIP-7.
Warto przy tym wiedzieć, że formularz NIP-7 może zostać złożony w formie elektronicznej. Wymaga on jednak opatrzenia elektronicznym podpisem kwalifikowanym. Aktualizacji w CEIDG można dokonać także za pośrednictwem profilu zaufanego. Formularze tradycyjnie mogą też być dostarczone do odpowiednich organów w formie papierowej.
Rolnik – czynny podatnik VAT
Rolnik zakwalifikowany do kategorii: „VAT czynny” ma obowiązek dokumentować wykonaną sprzedaż fakturą. Obowiązek prawidłowego udokumentowania transakcji leży po jego stronie. Nabywca powinien otrzymać egzemplarz faktury VAT. Otrzymany dokument jest podstawą do wprowadzenia zapisu w księdze podatkowej. Wydatek powinien być zaksięgowany w kwocie netto – jeżeli handlowiec jest podatnikiem VAT albo w kwocie brutto – jeżeli korzysta ze zwolnienia. Podatek naliczony wynikający z faktury podlega odliczeniu na zasadach ogólnych w terminie otrzymania dokumentu.
„Biała lista” – upewnij się
Należy też zwrócić uwagę na to, że w np. w wyszukiwarce CEIDG nie wyszukamy rolnika zarejestrowanego tylko do podatku VAT, co może być mylne. Znajdziemy go natomiast na „Białej liście”. Stąd wniosek że rolnicy muszą zachować czujność i uaktualniać dane konta bankowego w Urzędzie Skarbowym. Tak by ustrzec się zbędnych komplikacji.
Brak wpisu na „Białej liście”
Jeżeli natomiast rolnik jest podatnikiem VAT i posiada rachunek bankowy, ale nie może znaleźć się na „Białej liście” powinien upewnić się czy posiada rachunek firmowy (konto firmowe). Jeżeli nie, to należy założyć rachunek rozliczeniowy w banku lub w SKOK. Jeśli natomiast nie ma pewności, czy używany rachunek jest rachunkiem rozliczeniowym założonym do działalności gospodarczej należy potwierdzić to w swoim banku.
Trzeba również sprawdzić, czy używany rachunek firmowy jest zgłoszony do Urzędu Skarbowego. Jeśli nie, należy dokonać stosownych procedur zgłoszeniowych w US. Ważne jest też upewnienie się czy bank w którym posiadamy konto przekazał numer rachunku do STIR.
Tekst przygotował: Robert Gorczyński
Źródła: MF KAS FK
