Skracanie zbóż ozimych i jarych – substancje, działanie i terminy

Skracanie zbóż antywylegaczami to ważny zabieg nie tylko w intensywnej agrotechnice, a odpowiednio prowadzony łan daje wiele wymiernych korzyści. Wszystko zaczyna się jednak od wyboru prawidłowej substancji czynnej oraz terminu wykonania zabiegu, a to wcale nie jest takie proste.

Antywylegacze – skracanie i wielokierunkowe działanie

Przywykło się mówić, że regulatory wzrostu to typowe antywylegacze służące do skracania zbóż i jest w tym niezaprzeczalnie dużo prawdy. Podstawowe pięć substancji czynnych używanych na polskich plantacjach ma jednak zgoła odmienne działanie i stąd też nie można ich wrzucać do przysłowiowego jednego worka.

Antywylegacze umożliwiają skuteczne skrócenie międzywęźli źdźbła każdego gatunku zbóż, jak i również wzmocnienie i pogrubienie ścianek roślin, a także w wielu przypadkach efektywniejszy rozrost systemu korzeniowego. Skracanie wspomaga także wiele procesów fizjologicznych (m.in fotosynteza, transpiracja), następuję lepsze wykorzystanie wody oraz składników pokarmowych, co znacząco poprawia turgor roślin i potencjał plonowania.

Pierwszym krokiem do sukcesywnego wykonania skracania, jeszcze przed sporządzeniem cieczy roboczej, powinna być dokładna lustracja i ocena plantacji. Warto dosłownie pochylić się nad roślinami, wyrwać kilka sztuk i ocenić dokładną fazę rozwojową przy użyciu nożyka, suwmiarki, a nawet i lupy, co pozwoli nam na niemalże idealny oprysk roślin antywylegaczami i oszczędności w drogich środkach ochrony roślin. 

Najtańsze skracanie – chlorek chloromekwatu, znane CCC

Popularny chlorek chloromekwatu jest używany od wielu lat na plantacjach zbóż w całym kraju, a zaletą przemawiająca najbardziej do rolników jest niska cena, wbrew pozorom nie świadcząca o kiepskim działaniu antywylegacza. Do tego antywylegacza można z pewnością przyszyć miano typowego “skracacza”, bowiem efekty po zastosowaniu widać już gołym okiem, często w przeciągu krótkiego czasu (pełnia wegetacji).

Chlorek chloromekwatu jest pobierany głównie poprzez blaszki liściowe i transportowany do stożków wzrostu, w wyniku czego następuję skrócenie międzywęźli pomiędzy kolankami. Rośliny skrócone tą substancją są nie tylko krótsze, ale i również nieco stabilniejsze.

Najlepszym terminem stosowania jest faza końca krzewienia-początek strzelania w źdźbło (BBCH 30-31), wyczuwalne lub widoczne pierwsze kolanko w odległości 1 cm od węzła krzewienia. Na efektywność skracania wpływa przede wszystkim odpowiednia temperatura oraz korzystne nasłonecznienie.   

Wielokierunkowe skracanie – trineksapak etylu

Trineksapak etylu to substancja nowszej generacji, ale powszechna podobnie jak wspomniany chlorek chloromekwatu i to nie z przypadku, bowiem te substancje wykorzystywane są często w duecie, potęgując skuteczność skracania.

Trineksapak hamuje wydłużanie międzywęźli oraz usztywnia i pogrubia źdźbła, następuje także wzrost masy podziemnej roślin, która poprawia tak ważną odporność na okresowe niedobory wody. Stosowanie substancji czynnej zaleca przy dobrym nasłonecznieniu. W przypadku niższych temperatur poniżej 5℃ należy spodziewać się słabszego skrócenia.

Dużym plusem w stosowaniu trineksapaku etylu jest szerokie okno stosowania, pierwsze zabiegi można wykonać już w fazie pierwszego kolanka, nawet do pojawienia się ości według jednego z producentów znanego środka. 

Efektywne skracanie – proheksadion wapnia

Proheksadion wapnia stymuluje głównie wzrost systemu korzeniowego i hamuję biosyntezę giberelin, dzięki czemu korzystnie skraca i pogrubia źdźbło zapobiegając skutecznie wyleganiu roślin. Substancja charakteryzuje się szybkim działaniem skracającym po aplikacji na rośliny.

Dużą zaletą proheksadionu jest niezależność działania (niewymagane nasłonecznienie) oraz szybkie wchłanianie w roślinę, deszcz po godzinie od zastosowania nie wpływa na efektywność skrócenia.

Zabieg można wykonać w szerokim oknie czasowym, od końca krzewienia do nawet pierwszych ości (BBCH 29-49).

Skracanie i usztywnienie dokłosia – etefon

Stosowanie etefonu przynosi najlepsze efekty w późniejszych fazach rozwojowych, w czasie gdy następuję intensywny wzrost. Działanie substancji opiera się na przekształcaniu w etylen i zahamowanie działań giberelin. Etefon usztywnia i skraca górne międzywęźla, wpływa korzystnie na usztywnienie dokłosia, ważne głównie w jęczmionach, w których zjawisko jest bardzo powszechne.

Skracania nie wykonujemy w niekorzystnych warunkach atmosferycznych (niska wilgotność, wysoka temperatura). Według etykiet środków skracających zawierających etefon najlepiej stosować antywylegacze w fazie od drugiego kolanka do końca fazy liścia flagowego (BBCH 32-45).

Skracanie zboż i rzepaku – chlorek mepikwatu

Chlorek mepikwatu jest popularny wśród plantatorów rzepaku, jednak zezwala się również na stosowanie w skracaniu zboż. Substancja pozytywnie oddziaływuje na długość korzenia, pogrubia podstawę źdźbła i ogranicza w dużej mierze nadmierny wzrost roślin, wpływając także na intensywność fotosyntezy i wykorzystanie wody. Z badań wynika, że chlorek mepikwatu przyczynia się także do lepszego wykorzystania energii słonecznej, a w konsekwencji wpływa na proces formowania się plonu i jego jakości, ograniczając skutki suszy.

Substancję można stosować od fazy początku strzelania w źdźbło do fazy pojawienia się pierwszych ości (BBCH 30–49), pamiętając że optymalny termin skracania kończy się w fazie w pełni rozwiniętego liścia flagowego (BBCH 39). Aktywność skracania chlorku mepikwatu jest mniej zależna od warunków pogodowych niż innych regulatorów wzrostu.