Co znajdziesz w artykule?
Rzepak ozimy wchodzi w zimę z bagażem doświadczeń z jesieni. To, jak został odżywiony i przygotowany, decyduje o jego zdolności do przetrwania mrozów, wahań temperatury i długotrwałego zalegania śniegu. Bor, choć pobierany w śladowych ilościach, ma realny wpływ na kondycję roślin i ich odporność na stres zimowy. Jego rola ujawnia się szczególnie wtedy, gdy warunki nie sprzyjają regeneracji, a każda słabość zostaje bezlitośnie obnażona.
Jak bor wpływa na fizjologię rzepaku przed zimą?
Bor uczestniczy w budowie ścian komórkowych i stabilizuje struktury tkankowe. Dzięki temu komórki są mniej podatne na pękanie podczas gwałtownych spadków temperatury. Rośliny dobrze zaopatrzone w ten pierwiastek wytwarzają bardziej elastyczne tkanki, co ogranicza uszkodzenia mrozowe.
Istotny jest także wpływ boru na gospodarkę cukrami. Rzepak jesienią gromadzi asymilaty w szyjce korzeniowej i korzeniu palowym. To one stanowią rezerwę energii potrzebnej do przetrwania zimy i ruszenia wegetacji wiosną. Bor wspiera transport cukrów, dlatego jego niedobór może prowadzić do słabszego nagromadzenia zapasów, a w konsekwencji do obniżenia odporności na mróz.
Rozwój systemu korzeniowego, a odporność na mróz
Silny, głęboki korzeń palowy to fundament zimotrwałości rzepaku. Bor wpływa na podziały komórkowe w stożkach wzrostu korzeni, co przekłada się na ich prawidłowy rozwój. Rośliny z odpowiednim poziomem boru lepiej się zakorzeniają, stabilniej osadzają w glebie i skuteczniej pobierają wodę oraz składniki pokarmowe jesienią.
Przy niedoborach boru korzeń może być skrócony, zdeformowany lub nadmiernie rozgałęziony płytko pod powierzchnią gleby. Taki system gorzej znosi przemarzanie i szybciej ulega uszkodzeniom w czasie odwilży połączonych z ponownymi spadkami temperatury.
Objawy niedoboru boru widoczne jesienią
Jesień to moment, w którym łatwo przeoczyć pierwsze symptomy braku boru. Najczęściej pojawiają się one w postaci kruchych liści z tendencją do pękania ogonków liściowych. Szyjka korzeniowa może być pogrubiona, ale jednocześnie podatna na uszkodzenia mechaniczne i choroby.
W praktyce plantacje z niedoborem boru często wchodzą w zimę nierównomiernie rozwinięte. Część roślin wygląda poprawnie, inne pozostają słabsze, co zwiększa ryzyko ubytków po zimie. Takie place trudniej później zregenerować, nawet przy intensywnym nawożeniu wiosennym.
Kiedy i jak dostarczać bor, aby wspierać zimotrwałość?
Najlepszym momentem na uzupełnienie boru jest okres intensywnego wzrostu jesiennego, od fazy 4 do 8 liści. W tym czasie zapotrzebowanie roślin na ten pierwiastek wyraźnie rośnie. Nawożenie dolistne pozwala szybko i skutecznie dostarczyć bor bez względu na odczyn gleby czy jej zasobność.
Warto pamiętać, że bor jest słabo przemieszczany w roślinie, dlatego jednorazowa aplikacja powinna być dobrze zaplanowana. W warunkach długiej jesieni korzystne bywa podzielenie dawki na dwa zabiegi, co zmniejsza ryzyko niedoboru w newralgicznym okresie przygotowania do zimy.
Bor, a współdziałanie z innymi składnikami
Działanie boru nie odbywa się w oderwaniu od reszty nawożenia. Jego skuteczność wzrasta, gdy rzepak ma zapewniony odpowiedni poziom potasu, fosforu i azotu w umiarkowanych ilościach. Potas wzmacnia gospodarkę wodną, fosfor wspiera rozwój korzeni, a bor spina te procesy, poprawiając integralność tkanek.
Zbyt wysokie dawki azotu jesienią mogą osłabić efekt boru, ponieważ pobudzają nadmierny wzrost części nadziemnej kosztem przygotowania do zimy. Dlatego równowaga w nawożeniu jest warunkiem realnej poprawy odporności na niskie temperatury.
Znaczenie boru w zmiennych warunkach pogodowych
Coraz częściej zimy charakteryzują się brakiem trwałej okrywy śnieżnej i częstymi wahaniami temperatury. W takich warunkach rzepak jest narażony nie tylko na mróz, ale też na wysmalanie i uszkodzenia fizjologiczne. Odpowiednie zaopatrzenie w bor zwiększa elastyczność tkanek i zdolność roślin do regeneracji po stresie.
Plantacje, na których zadbano o ten pierwiastek jesienią, zwykle szybciej startują wiosną i lepiej wykorzystują pierwsze dawki nawozów. Rzepak nie musi odbudowywać uszkodzonych tkanek, lecz płynnie przechodzi w fazę intensywnego wzrostu, co daje solidną podstawę pod dalsze prowadzenie łanu i stabilny rozwój aż do zbioru.
