Co znajdziesz w artykule?
Zmiana klimatu i coraz częściej występujące zjawiska takie jak susza czy ulewne deszcze, stawiają przed rolnikami ogromne wyzwanie – jak chronić uprawy i zapewniać wysoki plon? Odpowiedzią jest zdrowa gleba, która ma kluczowe znaczenie dla zachowania opłacalności upraw. Stąd wzrost zainteresowania rolnictwem regeneratywnym, które – w przeciwieństwie do konwencjonalnych metod uprawy – skupia się na przywracaniu i wzmacnianiu zdrowia gleby.
Rolnictwo regeneratywne zaczyna się od gleby
Pierwszym krokiem w celu poprawy stanu gleby i zwiększenia jej potencjału plonotwórczego jest odpowiednia diagnoza potrzeb. Podstawową metodą rozpoznania sytuacji jest przeprowadzanie kompleksowych analiz glebowych. To istotny element w zarządzaniu regeneratywnym, które hołduje zasadzie „uprawiać tak mało jak to możliwe, ale tak dużo jak to konieczne”. Znajomość stanu gleby pozwala bowiem odpowiednio dostosować zabiegi agrotechniczne, ilość stosowanych nawozów i środków ochrony roślin.
Na czym polega zarządzanie regeneratywne w rolnictwie?
Zarządzanie regeneratywne dąży do zwiększenia użycia nawozów organicznych kosztem mineralnych, zróżnicowania upraw z zastosowaniem odpowiedniego płodozmianu i zmianowania, wprowadzania okrywy roślinnej przez cały rok, zwiększenia kompleksu sorpcyjnego, zapewnienia bioróżnorodności gatunkowej roślin i zwierząt oraz zminimalizowania ingerencji w strukturę gleby (np. poprzez ograniczenie lub wręcz eliminację orki).
Promotorem rolnictwa regeneratywnego w Polsce jest Fundacja Rozwoju Rolnictwa Terra Nostra, która realizuje Program Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej. W ramach Programu Fundacja wspiera rolników w przejściu na rolnictwo regeneratywne, ukazując realne korzyści ekonomiczne ze stosowania zintegrowanych praktyk regeneratywnych w gospodarstwie. Fundacja Terra Nostra oferuje rolnikom pełne wsparcie w procesie konwersji, począwszy od rekomendacji dotyczących chemizmu gleby, doboru maszyn po skład międzyplonów odpowiednich dla danej uprawy.
Każdy rolnik podejmuje ostateczne decyzje, jakie zmiany i w jakim czasie wprowadzi. Jeśli zastosuje się do rekomendacji, może przystąpić do procesu certyfikacji. Cały proces doradztwa i certyfikacji oparty jest na szczegółowych wytycznych i metodologii agregacji i syntezy danych, które pozwalają raportować sposób zarządzania gospodarstwem, w tym również emisje czy cykl życia produktu.
Czym jest i jakie korzyści daje certyfikat rolnictwa regeneratywnego?
Certyfikat potwierdza, że gospodarstwo działa w sposób regeneratywny, a potwierdzenie to jest obecnie wysoko cenione na rynku przetwórstwa rolnego.
Dlaczego? Ponieważ przetwórcy rolno-spożywczy coraz częściej poszukują płodów rolnych wyprodukowanych w sposób regneratywny, gdyż towar ten przede wszystkim produkowany jest w bardziej zrównoważony sposób. Przekłada się to na jego jakość, ale również – co ważne z punktu widzenia przetwórców – może wpływać na jego ślad środowiskowy. Te dwa czynniki powodują, że przemysł jest obecnie gotowy płacić więcej za płody ze Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej.
Jakie korzyści otrzymują rolnicy w Programie Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej?
Doskonałym przykładem jest tutaj jeden z rolników programowych Fundacji Terra Nostra. Pan Tomasz Brodowicz przystąpił do Programu Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej w 2020 roku i rozpoczął konwersję swojego gospodarstwa zaczynając od poznania swojej gleby we współpracy ze specjalistami Fundacji. W 2023 i 2024 roku jego gospodarstwo przeszło pozytywnie audyt certyfikujący Bureau Veritas i uzyskało potwierdzenie zarządzania regeneratywnego. W sezonie 2024 Panu Tomaszowi Certyfikat przyniósł wymierne korzyści w postaci premii do ceny zakupu pszenicy.
O doświadczeniach Pana Tomasza można posłuchać na kanale YouTube Fundacji:
Fundacja Terra Nostra prowadząc Program Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej skupia się również na wymogach przemysłu rolno-spożywczego wobec dostawców. Wprowadzane stopniowo dyrektywy sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju nie pozostaną bez wpływu na rolników. Przemysł chcąc wiarygodnie raportować ślad środowiskowy, w tym emisyjność, będzie zwracał się do producentów o te informacje. Kluczowe jest aby oprzeć się na rzeczywistych danych, a nie wskaźnikowych, które nie są precyzyjne, a mogą wręcz niekorzystnie wpływać na wynik danego produktu.
Fundacja już dziś oferuje współpracującym rolnikom przygotowanie dla ich regeneratywnej produkcji raportów emisyjności oraz LCA (Life Cycle Assessment), czyli oceny wpływów wyrobu na środowisko od momentu pozyskania surowców, przez produkcję i użytkowanie, aż po koniec jego życia, czyli utylizację lub recykling. Jest to narzędzie używane w zarządzaniu środowiskowym, które umożliwia identyfikację i kwantyfikację wpływów na różne aspekty środowiska, takie jak zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie wody, zużycie energii i inne.
A to tylko dodatkowa korzyść – najważniejsza zaleta rolnictwa regeneratywnego to racjonalne gospodarowanie nawozami i środkami ochrony roślin, ochrona bioróżnorodności oraz powierzchni gleb przed erozją i utratą wilgoci, które budują zdrowe, bardziej produktywne i odporne na ekstrema pogodowe gleby, rodzące optymalne plony.
Rolnictwo regeneratywne jest więc rozwiązaniem wielu problemów współczesnego rolnika. Zainteresowanych wdrażaniem zarządzania regeneratywnego zapraszamy na stronę Fundacji Rozwoju Rolnictwa Terra Nostra https://fundacjaterranostra.pl/.
