Co znajdziesz w artykule?
Susza w Polsce to problem, który z każdym rokiem staje się coraz bardziej palący. Najnowszy raport suszowy Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) wskazuje na pogłębianie się tego zjawiska. W okresie od 21 kwietnia do 20 czerwca 2024 roku, średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju wyniosła -118 mm, co oznacza znaczący deficyt wody.
Jak podaje IUNG PIB, deficyt wody zwiększył się o 25 mm. Największe niedobory wody notowano na obszarach takich jak Pojezierze Mazurskie, Polesie oraz Nizina Mazowiecka i Podlaska, gdzie brakowało od -180 do -209 mm wody.
Regionalne zróżnicowanie suszy
Susza w Polsce nie rozkłada się równomiernie. Na Nizinie Podlaskiej, Mazowieckiej, Śląskiej, Wyżynie Lubelskiej oraz we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego deficyt wody wynosił od -140 do -179 mm. Na dużym obszarze kraju niedobór wynosił od -120 do -139 mm, a w południowej Polsce od -50 do -119 mm.
Susza w Polsce 2024
Warunki wilgotnościowe w czwartym okresie raportowania przyczyniły się do wystąpienia suszy rolniczej na terytorium całego kraju. Susza w Polsce spowodowała straty w plonach monitorowanych upraw, które wynoszą przynajmniej 20% w stosunku do plonów uzyskanych w przeciętnych wieloletnich warunkach pogodowych.
Województwa dotknięte suszą
Susza w Polsce dotknęła wszystkie województwa:
- Podlaskie,
- Warmińsko-mazurskie,
- Kujawsko-pomorskie,
- Mazowieckie,
- Łódzkie,
- Pomorskie,
- Lubuskie,
- Dolnośląskie,
- Wielkopolskie,
- Zachodniopomorskie,
- Lubelskie,
- Opolskie,
- Śląskie,
- Podkarpackie,
- Świętokrzyskie,
- Małopolskie.
Uprawy dotknięte suszą
Susza w Polsce występowała w jedenastu uprawach:
- Zboża jare,
- Zboża ozime,
- Krzewy owocowe,
- Truskawki,
- Rzepak i rzepik,
- Rośliny strączkowe,
- Kukurydza na ziarno,
- Kukurydza na kiszonkę,
- Drzewa owocowe,
- Warzywa gruntowe,
- Tytoń.
Zasięg suszy rolniczej
Największy zasięg suszy rolniczej w czwartym okresie raportowania odnotowano wśród upraw zbóż jarych. Susza w Polsce dotknęła te uprawy w 1783 gminach, co stanowi 71,98% gmin kraju. W porównaniu do poprzedniego okresu raportowania, jest to wzrost o 13 punktów procentowych. Susza objęła 26,31% gruntów ornych, co oznacza zwiększenie o 10,75 punktu procentowego względem poprzedniego raportu.
źródło: IUNG PIB
Susza nie tylko się nie pogłębia, ale praktycznie ustąpiła na większości obszarów Polski. Uwilgotnienie warstwy uprawnej gleb jest bowiem obecnie najlepsze od wielu lat, co najmniej od 2017 r. Większe obszary z suszą rolniczą właściwie ograniczają się na dzień dzisiejszy, do Kujaw i rejonów z nimi granicznych. No cóż, już samo słowo Kujawy oznacza pustkę, pustynię, od wieków to tam właśnie niedobory wody były w naszym kraju z reguły największe. Opady wiosenne, ich znaczny niedobór zwłaszcza w kwietniu ale i w pierwszej połowie maja, wobec co najmniej dostatecznych opadów w trzeciej dekadzie maja i zwłaszcza w czerwcu (te były prawie codzienne), nie mają obecnie istotnego znaczenia dla uwilgocenia gleby. A IUNG został właściwie zmuszony do włączenia do KBW (opady minus parowanie) kwietnia, co jest obarczone znacznym błędem metodycznym, w kwietniu bowiem istnieją w glebie (w tym roku wyjątkowo duże) istotne zapasy – zasoby wody pozimowej. Ponadto najważniejsze uprawy naszego klimatu są zaadoptowane do bardzo częstych, regularnie występujących u nas susz kwietniowo-majowych – mają zdolność do znacznej kompensacji majowo-czerwcowej. Dla nich najważniejsze są właśnie opady końca maja i czerwcowe, a te były w tym roku zbliżone lub wyższe od średniej. Np. w ubiegłym tygodniu tylko sobota była na przeważającym obszarze kraju, bez deszczu, silniejszych opadów.
Z racji prowadzonej działalności związanej z rolnictwem, przemieszczam się często po cały naszym województwie oceniając przy okazji stan upraw. Szczególnie zboża wyglądały ok. 1,5tygodnia temu bardzo dobrze. Niestety częste opady deszczu, powodujące zwiększoną wilgotność gleby, oprócz licznych podtopień (skutkujących stratami zwłaszcza w warzywach korzeniowych), spowodowały intensyfikację wtórnego zachwaszczenia (doskonałym wskaźnikiem jest miotła zbożowa, która zaczęła wyrastać ponad zboża), co może obniżyć bardzo dobrze zapowiadające się plony zwłaszcza zbóż ozimych. Niestety i w lipcu opady w kraju mają być praktycznie co dzień – w normie lub ponad normę. …co zauważył były wieloletni rzeczoznawca wojewódzki GUS ds. szacowania plonów, pracownik naukowo-dydaktyczny i doradca rolniczy w „randze” 🙂 gł. spec., już na studiach mający ocenę b. dobrą z agrometeorologii 😉