Letnie choroby bydła – jak zapobiegać i leczyć?

Lato na polskiej wsi to czas intensywnych prac, ale też okres szczególnego zagrożenia dla zdrowia bydła. Wysoka temperatura, wilgotność, owady i zmiana trybu żywienia sprawiają, że wiele chorób uaktywnia się właśnie wtedy. Zlekceważenie objawów czy brak prewencji mogą skutkować spadkiem wydajności mlecznej, stratami hodowlanymi i kosztownym leczeniem. Dlatego warto podejść do tematu z odpowiednią wiedzą i gotowym planem działania.

Upały i stres cieplny – cichy zabójca wydajności

Jednym z największych letnich zagrożeń jest stres cieplny. Krowa mleczna najlepiej czuje się w temperaturze od 5 do 20°C. Powyżej tej granicy jej organizm zaczyna mieć problem z termoregulacją. Gdy temperatura otoczenia przekracza 25°C, a wilgotność jest wysoka, dochodzi do spadku poboru paszy, obniżenia produkcji mleka, osłabienia odporności, a w skrajnych przypadkach – do poronień.

Jak zapobiegać?

• Zacienienie i wentylacja: Obory powinny mieć dobre przewietrzanie (naturalne lub mechaniczne). Wentylatory sufitowe, ścienne lub zasysające zanieczyszczone powietrze znacznie poprawiają komfort zwierząt.
• Systemy zraszania i mgiełki wodnej: Sprawdzają się przy większych stadach – obniżają temperaturę w oborze nawet o kilka stopni.
• Stały dostęp do świeżej wody: Latem zapotrzebowanie krowy na wodę rośnie nawet do 100 litrów dziennie. Ciepła woda z poidła to problem – warto kontrolować temperaturę i przepływ.

Choroby przewodu pokarmowego – latem wyjątkowo groźne

Upały wpływają na jakość paszy. Latem łatwo o fermentację kiszonek, rozwój pleśni, a także namnażanie bakterii w resztkach paszy. W rezultacie wzrasta ryzyko:

• kwasicy żwacza (ACIDOSIS)
• zaparć i wzdęć
• zatrucia pokarmowego

Objawy? Spadek apetytu, luźne odchody, pogorszenie kondycji sierści, spadek mleczności, a przy kwasicy – twardy brzuch, agresja lub apatia.

Prewencja:

• Regularna kontrola jakości paszy i wody.
• Ograniczenie fermentujących węglowodanów.
• Stosowanie buforów żwacza – np. węglanu sodu (zgodnie z zaleceniami żywieniowca).
• Codzienne czyszczenie żłobów i koryt.

Pasożyty zewnętrzne i choroby odkleszczowe

Latem nasila się presja pasożytów zewnętrznych – much, gzów, kleszczy i wszołów. Oprócz dyskomfortu, przenoszą one wiele chorób – m.in.:

• babeszjozę (piroplazmozę) – wywołaną przez kleszcze
• telazjozę – choroba oczu przenoszona przez muchówki
• letnie zapalenie skóry i błon śluzowych (pink eye)

Jak chronić stado?

• Regularne opryski przeciwpasożytnicze (iwermektyna, permetryna) – stosowane miejscowo lub w formie pour-on.
• Zabiegi profilaktyczne – obcinanie włosów w okolicach ogona, czyszczenie ściółki.
• Pułapki i repelenty na muchy – zwłaszcza przy wylotach obory.
• Monitorowanie objawów – łzawienie, zaczerwienienie spojówek, świąd.

W przypadku podejrzenia babeszjozy – konieczna szybka interwencja weterynarza i podanie leków przeciwpierwotniakowych (np. imidokarbu).

Choroby wymienia i gruczołu mlekowego

Latem rośnie ryzyko wystąpienia mastitis – zapalenia wymienia. Wilgotne warunki, ciepło, zmniejszona higiena legowisk i obecność owadów przenoszących drobnoustroje to czynniki sprzyjające infekcjom.

Zapobieganie mastitis:

• Regularne mycie i dezynfekcja aparatów udojowych.
• Stosowanie preparatów barierowych po udoju.
• Czysta, sucha ściółka i właściwe legowiska.
• Utrzymywanie nóg i wymienia w czystości.

Uwaga na zatrucia! Pleśnie, mikotoksyny i zboże z importu

Wysokie temperatury przyspieszają procesy psucia się paszy. Szczególnie niebezpieczne są:

• mikotoksyny (aflatoksyny, ochratoksyny) – z pleśni
• fermentacje wtórne kiszonek
• pasze zbożowe importowane, często bez pełnej kontroli fitosanitarnej

Objawy mikotoksykozy to m.in. zaburzenia w rozrodzie, spadek mleczności, uszkodzenia wątroby, pogorszenie odporności.

Rozwiązania:

• Monitorowanie wilgotności pasz.
• Stosowanie detoksykantów mikotoksyn (np. glinokrzemiany).
• Zakup pasz wyłącznie od pewnych dostawców.

Leczenie letnich chorób – kiedy reagować?

Szybka reakcja to klucz do ograniczenia strat. Gdy zauważysz:

• zmianę zachowania (ospałość, agresja),
• spadek mleczności,
• zmieniony wygląd kału lub moczu,
• problemy z poruszaniem się,

nie warto czekać – kontakt z lekarzem weterynarii to najlepsza droga do postawienia właściwej diagnozy i wdrożenia leczenia. Lato nie wybacza opóźnień.

Plan działania na lato

1. Zadbaj o mikroklimat w oborze – wentylacja, woda, zraszacze.
2. Kontroluj jakość pasz – świeżość, brak pleśni, buforowanie diety.
3. Regularne zabezpieczanie przeciw pasożytom.
4. Higiena udoju i profilaktyka mastitis.
5. Stała obserwacja zwierząt i szybka reakcja na objawy chorobowe.

Lato to nie tylko czas wysokich temperatur, ale i wysokiego ryzyka dla zdrowia bydła. Mądra prewencja i konsekwencja w działaniu mogą uratować sezon – i stado. A to, jak wiadomo, przekłada się bezpośrednio na wyniki finansowe gospodarstwa.