Co znajdziesz w artykule?
Dochody gospodarstw rolnych to nie tylko liczby w statystykach, lecz rzeczywisty obraz kondycji polskiego rolnictwa – podkreśla minister rolnictwa i rozwoju wsi Stefan Krajewski. O wyzwaniach związanych z ich pomiarem i interpretacją rozmawiano podczas konferencji „Badania dochodów indywidualnych gospodarstw rolnych”, która 3 listopada odbyła się w siedzibie resortu rolnictwa.
Statystyczny dochód a rzeczywistość
Resort rolnictwa nie ma bezpośredniego wpływu na sposób, w jaki wyliczany jest statystyczny dochód z 1 ha przeliczeniowego, jednak – jak zapewnił minister – nie pozostaje obojętny wobec dyskusji, którą wywołało ostatnie obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).
Zgodnie z nim przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego za 2024 r. wyniósł 5 429 zł.
– Wiem, że zwłaszcza w tak trudnym roku ten statystyczny dochód, wykorzystywany m.in. przy ustalaniu prawa do stypendiów socjalnych, może budzić wątpliwości i pytania. Dlatego poprosiłem Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB o zorganizowanie debaty na ten temat – powiedział minister Stefan Krajewski.
Jak dodał, przygotowane w tym roku opracowanie Zespołu ds. pogłębionego przeglądu metodologii ma pomóc w merytorycznej dyskusji o zasadach wyliczania przeciętnego dochodu rolniczego.
Dochód – fundament rozwoju gospodarstwa
Dochody gospodarstw rolnych decydują nie tylko o bycie rodzin rolniczych, lecz także o możliwościach rozwoju i inwestowania w nowoczesne technologie.
Eksperci IERiGŻ-PIB zwracają uwagę, że sposób ich ustalania jest złożony, bo obejmuje wiele elementów – od przychodów z produkcji, przez jakość upraw i koszty nakładów, po amortyzację, kredyty i obciążenia finansowe.
Brak jednolitej metodologii sprawia, że w Polsce funkcjonuje ponad 30 różnych systemów badania dochodów rolniczych, co utrudnia ich porównywanie i planowanie skutecznych instrumentów wsparcia.
Samorząd rolniczy chce zmian
W debacie głos zabrała również Krajowa Rada Izb Rolniczych (KRIR), która apeluje o zmianę sposobu wyliczania przeciętnego dochodu z pracy w gospodarstwach rolnych.
Zdaniem samorządu obecny wskaźnik nie odzwierciedla rzeczywistej sytuacji ekonomicznej rolników, ponieważ pokazuje raczej przychód niż dochód netto. W efekcie zawyżone wartości mogą ograniczać dostęp rolników i ich rodzin do świadczeń socjalnych – takich jak stypendia czy miejsca w akademikach.
KRIR proponuje, by Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) mogła wystawiać indywidualne potwierdzenia dochodu gospodarstwa, w oparciu o dane o powierzchni upraw i produkcji zwierzęcej.
Z kolei IERiGŻ-PIB mógłby opracowywać dane referencyjne dotyczące kosztów i dochodowości poszczególnych kierunków produkcji.
Czy będą zmiany w sposobie liczenia?
Na razie nie zapadły żadne decyzje legislacyjne, ale temat jest intensywnie analizowany. Ministerstwo rolnictwa i instytucje badawcze zapowiadają dalsze prace nad metodologią.
Coraz częściej pojawia się postulat, aby przyszły system uwzględniał:
- rzeczywiste koszty produkcji i zmienność cen,
- regionalne różnice w dochodowości,
- rodzaj produkcji (roślinna, zwierzęca, mieszana),
- oraz możliwość uzyskania indywidualnego potwierdzenia dochodu gospodarstwa na podstawie danych z ARiMR.
Propozycje zmian mają też urealnić sposób wykorzystania wskaźnika GUS w administracji – zwłaszcza przy przyznawaniu świadczeń socjalnych zależnych od dochodu gospodarstwa.
Jak informuje ministerstwo, opracowywane są analizy porównawcze systemów europejskich i możliwe warianty dostosowania polskiej metodologii do standardów unijnych.
Nie ma jednak jeszcze konkretnego projektu rozporządzenia ani daty wejścia zmian w życie.
Potrzebna współpraca i wspólna metodologia
Uczestnicy konferencji zgodzili się, że wypracowanie jednolitej metody pomiaru dochodów wymaga współpracy instytucji naukowych, statystycznych, doradczych i samorządowych.
Tylko połączenie danych o produkcji, kosztach i regionalnych uwarunkowaniach może dać pełny, wiarygodny obraz ekonomicznej kondycji polskiego rolnictwa.
Organizatorzy i patronat
Konferencję zorganizował Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy, we współpracy z Krajową Radą Izb Rolniczych (KRIR), Głównym Urzędem Statystycznym (GUS) i Związkiem Banków Polskich.
Wydarzenie odbyło się pod patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Źródło: MRiRW, GUS
