Pszenżyto ozime – krajowy rejestr liczy 45 odmian. Zarejestrowano 36 kreacji polskich oraz 9 zagranicznych.
Aktualnie w Polsce uprawia się około 1,1 mln ha pszenżyta. W ostatnich trzech sezonach udział tego gatunku w strukturze zasiewów zbóż wraz z mieszankami zbożowymi (dane wg GUS) wynosił średnio 17%. Największy udział pszenżyta ozimego w sezonie 2018/2019 wskazano dla województw: wielkopolskiego oraz mazowieckiego. Pszenżyto uprawia się głównie z przeznaczeniem na paszę. Łączy cechy pszenicy i żyta, wysokie, stabilne plonowanie wraz z podwyższoną tolerancją słabszych stanowisk.
Aura w ostatnich sezonach bywała zaskakująca. Długotrwałe susze w kardynalnych stadiach rozwojowych, brak pokrywy śnieżnej, wiosenne przymrozki wpływały na wzrost występowania stresu podczas wzrostu roślin. Hodowcy dążą do selekcji odmian nie tyko wysokoplennych, ale także charakteryzujących się podwyższoną zimotrwałością, tolerancją niskiego pH, odpornością na choroby oraz zadowalającymi wynikami wartości użytkowo-rolniczej.
Pszenżyto ozime a choroby
Najczęściej występujące choroby w uprawie pszenżyta ozimego to: mączniak prawdziwy, rdza żółta, rdza brunatna, septorioza liści oraz fuzarioza kłosów. Podwyższona odporność na choroby pozwala na zmniejszenie powierzchni porażonej przez patogeny. Dzięki temu rośliny zachowują większą powierzchnię zdolną do fotosyntezy. Ograniczenie efektywności fotosyntezy prowadzi do niedożywienia roślin. Następuje konieczność wycofywania składników pokarmowych z części wegetatywnych do rozwijających się ziarniaków. Odmiany dla których stwierdzono największą odporność na mączniaka prawdziwego należą: Pizarro, Orinoko, Medalion, Toro, Dolindo, na rdzę żółtą: SU Liborius, Borwo, Tulus, Twingo, na rdzę brunatną: Borwo, Belcanto, Corado, Dolindo, na rynchosporiozę: Corado, Borwo, na septoriozę liści: Sekret, Belcanto, Borwo natomiast na fuzariozę kłosów: Corado oraz Belcanto. Uzyskały one najwyższe noty w skali 9º.
Dużym zagrożeniem w uprawie pszenżyta jest podatność na porastanie, które wpływa na pogorszenie jakości ziarna. W ostatnich sezonach najwyższą odporność stwierdzono dla odmian: Avokado, Orinoko, Sekret oraz Carmelo.
Zima w sezonie 2018/2019 charakteryzowała się brakiem okrywy śnieżnej. Żadne z 60 doświadczeń nie zostało zdyskwalifikowane z powodu wymarznięcia. Stan plantacji na terenie kraju po zimie był dobry lub bardzo dobry. Stadium strzelania w źdźbło odnotowano średnio o tydzień wcześniej niż w sezonie 2017/2018. Rośliny dojrzewały średnio 3 dni później niż w poprzednim sezonie.
Największym zagrożeniem dla upraw w ostatnim sezonie były znaczne deficyty wody. Susza wpłynęła na zahamowanie pobierania składników w krytycznych fazach wzrostu roślin. Niedobór utrzymywał się już od marca. Opady, które w maju wystąpiły w przeważającej części kraju poprawiły stan doświadczeń. Kolejny deficyt opadów obserwowano w czerwcu oraz lipcu. Rośliny dojrzewały w warunkach stresowych, brak wody oraz wysokie temperatury skróciły stadium nalewania ziarna.
mgr inż. Katarzyna Drążkiewicz, COBORU Słupia Wielka
