Co znajdziesz w artykule?
W ubiegłym tygodniu Parlament Europejski głosował za przyjęciem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) dla Unii Europejskiej na lata 2023-2027. Na początku grudnia br. ostateczną decyzję w tej sprawie podjąć ma Rada Europy. Natomiast państwa członkowskie UE, w tym Polska, do końca roku mają czas na przygotowanie projektów krajowych Planów Strategicznych dla WPR.
Krytyczna ocena ZGW RP
Niestety bardzo krytyczna w stosunku do obecnej formy rządowego projektu „Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027”, jest opinia Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. W opinii tej czytamy, że:
„Szczególne nadzieje wiązaliśmy z założeniami V filaru SOR (Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju), przewidującego praktyczne rozwinięcie założeń „Paktu dla obszarów wiejskich”, zakładającego określenie konkretnych działań i przyjęcie odpowiednich instrumentów do ich realizacji. Mogłoby to być istotnym krokiem w przełamaniu impasu rozwojowego znacznej części obszarów wiejskich i przyczynić się do trwałego, społecznie i gospodarczo zrównoważonego rozwoju na obszarach wiejskich.”
Komisja Europejska za poprawą?
Wydając swoją opinię ZGW RP uwzględnił też Komunikat Komisji Europejskiej z 30 czerwca 2021 r. nt. długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE – w kierunku silniejszych, lepiej dostępnych i zamożnych obszarów wiejskich do 2040 r. Jak zauważa ZGW RP dokument ten wskazuje, że państwa członkowskie powinny korzystać i wspierać obszary wiejskie nie tylko ze środków WPR, ale również ze środków polityki spójności. Ponadto, zdaniem Komisji Europejskiej, wsparcie dla obszarów wiejskich powinno być uwzględnione m.in. w Instrumencie na rzecz Odbudowy i Zwiększania odporności, programie InvestEU oraz innych programach europejskich, krajowych i regionalnych. Tym samym będzie stosowana tzw. zasada rural proofing.
Brak wystarczającego wsparcia
Podczas gdy, po uwzględnieniu powyższych zaleceń KE i analizie projektu krajowego Planu Strategicznego, ZGW RP jednoznacznie stwierdza, że dotychczasowe instrumenty wsparcia rozwoju obszarów wiejskich okazały się niewystarczające. I to właśnie jest przyczyną różnic w standardach i jakości życia mieszkańców polskich miast i wsi. Związek Gmin Wiejskich pozytywnie odnosi się do obecnego, zmienionego zgodnie z polityką europejską, WPR-u, w zakresie wsparcia rolnictwa, rolników i gospodarki żywnościowej.
Tylko znikome środki
„Natomiast Plan Strategiczny nie zakłada prawie żadnych działań, interwencji i środków mających przyczynić się do likwidacji na obszarach wiejskich skumulowanych niekorzystnych czynników w postaci: niedostatecznej infrastruktury technicznej i społecznej. Na działania w tym zakresie dedykowane będą znikome – nie tylko w stosunku do potrzeb, ale także znikome w stosunku do dotychczasowych demarkacji środki wsparcia. Znaczne ograniczenia dotyczą także podejścia LEADER, w ramach którego realizowano wiele lokalnych przedsięwzięć o charakterze infrastrukturalnym.” – czytamy w opinii Związku.
Puste deklaracje i brak pomocy?
Związek Gmin Wiejskich RP stwierdza też, że same deklaratywne zapisy o tym, że rozwój infrastruktury i poprawa jakości życia na obszarach wiejskich zostaną objęte wsparciem w ramach innych polityk i programów, to za mało. Zdaniem ZGW RP deklaracje nie przełożą się na zapewnienie środków związanych z pilną potrzebą wsparcia rozwoju obszarów wiejskich.
„Tak jak wielokrotnie już bywało: zapisy pozostaną tylko zapisami. Bez konkretów i zobowiązań! Dlatego też oczekujemy transparentnego wskazania: jakie działania i programy będą skierowane na obszary wiejskie w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej. Oczekujemy odpowiedniej demarkacji środków w polityce spójności, regionalnych programach operacyjnych (RPO) i innych programach krajowych dedykowanych dla samorządów z obszarami wiejskimi.”- stwierdza ZGW RP
Natomiast jeśli rozwój obszarów wiejskich ma być oparty na politykach i programach nie będących w gestii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które nie dysponuje środkami wsparcia, to Związek Gmin Wiejskich RP po raz kolejny wnosi o przeniesienie tej problematyki do resortu zajmującego się rozwojem kraju, wg. działów administracji państwowej.
Brak nowych wizji
Zarząd ZGWRP wskazuje też, że niezbędne są nowe wizje, programy oraz innowacyjne spojrzenie na wsparcie systemowe dla rozwoju obszarów wiejskich. Konieczne jest opracowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich wraz z polityką rozwoju miast. Kolejna rzecz to zastosowanie w programach wspierających rozwój obszarów wiejskich takich instrumentów finansowych, które realnie wpłyną na zmniejszenie dysproporcji w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej pomiędzy obszarami wiejskimi a miejskimi. Następna sprawa to utworzenie spójnego krajowego Funduszu Rozwoju Polskiej Wsi, ponieważ zasady dotychczasowej partycypacji gmin z obszarami wiejskimi w politykach oraz programach krajowych i europejskich, wprawdzie zmieniły oblicze polskiej wsi, ale nie przyniosły oczekiwanych kompleksowych rezultatów.
Wyrównanie szans i ekologia
Inny postulat ZGW RP dotyczy wzmocnienia mechanizmu wyrównawczego w finansowaniu gmin z obszarami wiejskimi i wprowadzenia subwencji ekologicznej dla gmin objętych różnego rodzaju formami ochrony przyrody, jako rekompensaty za ograniczenia rozwojowe dla tych obszarów.
Potrzebne jest też wsparcie dla oświaty wiejskiej, opracowanie spójnego programu gazyfikacji obszarów wiejskich i małych miast, a także partnerstwa wspierające rozbudowę i modernizację dróg.
Źródło: ZGW RP
Foto: Pixabay
