Nadejście dodatnich temperatur pozwala wykonać pierwsze lustracje upraw. Długotrwałe ujemne temperatury, bezchmurna pogoda w ciągu dnia i brak okrywy śnieżnej sprawiły, że wierzchnia warstwa gleby do około 4 cm jest zupełnie wysuszona, a poniżej tej warstwy na kilkadziesiąt cm gleba jest zamarznięta. Wiejący dzisiaj wiatr sprzyja występowaniu erozji wietrznej oraz wzmaga zjawisko wysmalania roślin, ponieważ z zamarzniętej gleby rośliny nie mogą pobrać wody.
Dochodzą do nas już pierwsze sygnały o wymarznięciu plantacji zbóż. Najniższą zimotrwałość na ujemne temperatury wykazuje jęczmień ozimy. Na pierwszy rzut oka, rośliny nie wyglądają najgorzej, jedna na wybujałych jesienią zbożach, widoczne są pierwsze objawy wsmalenia liści.
Pozostałe nad ziemią liście są w dobrej kondycji: są elastyczne oraz trudno je zerwać. W lepszym stanie na lustrowanych przez nas polach wygląda pszenica, pszenżyto i żyto. Straty masy nadziemnej są niewielkie. jednak liście póki co nie odzyskały turgoru po okresie, w którym nie pobierały wody. Brak poprawy stanu części nadziemnej przez kilka następnych dni może wskazywać na uszkodzenie węzła krzewienia przez ujemne temperatury, które powodują wypadnięcie roślin. Żywotność węzła krzewienia można również ocenić na podstawie tzw. testu przezimowania. W tym celu należy pobrać z pola około 20 roślin, następnie przyciąć je na wysokości 2 cm nad węzłem krzewienia, ułożyć je na tacce wyłożone ręcznikiem papierowym, przykryć około 3 warstwami ręcznika kuchennego i na samym końcu namoczyć. Tak przygotowane rośliny należy umieścić w pomieszczeniu, w którym temperatura wynosi 22 – 24 stopnie C (nie na grzejniku) i po 24 godzinach można określić wystąpienie przyrostu. Jeśli wynoszą co najmniej 4 mm, to uważa się, że rośliny bardzo dobrze przezimowały. Brak przyrostu wskazuje na wymarznięcie rośliny.
Gorzej z rzepakiem
Po wstępnych oględzinach można stwierdzić, że rośliny utraciły większość liści. Szczególnie podatne na niską temperaturę były te największe. Najmłodsze przyrosty wydają się być w dobrej kondycji, jednak rzepak wymaga dalszych obserwacji. Objawy znacznych uszkodzeń po zimie będą widoczne po około 7 – 10 dniach od nadejścia dodatnich temperatur. Najgroźniejsze są uszkodzenia korzenia i pąka wierzchołkowego. W celu oceny możemy wykonać test podobny jak u zbóż. Po pierwsze, należy przenieść kilka roślin do ciepłego pomieszczenia w celu ich rozmrożenia. Po rozmrożeniu należy usunąć liście tuż u ich nasady, umieścić na tacce wyłożonej ręcznikami kuchennymi, a następnie obserwować rośliny przez około 7 – 8 dni. Przyrosty nowych liści i stała konsystencja pąka wierzchołkowego i szyjki korzeniowej widoczna po rozcięciu wskazuje, że rośliny nie uległy wymarznięciu.
