Nawożenie rzepaku ozimego zdaniem prof. Szczepaniaka. Sprawdź jak zebrać 4 t/ha!

Nawożenie rzepaku azotem odgrywa kluczową rolę w nowoczesnym rolnictwie, wpływając bezpośrednio na wielkość i jakość plonów. Jednak, aby osiągnąć optymalne rezultaty, konieczne jest precyzyjne dostosowanie strategii nawożenia do specyficznych warunków glebowych, klimatycznych oraz potrzeb uprawianych roślin. Prof. dr hab. Witold Szczepaniak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu od lat prowadzi badania nad efektywnością nawożenia azotem, dostarczając cennych wskazówek dla praktyków rolnictwa.

Azot – fundament plonowania

Podstawą skutecznego nawożenia jest dokładna znajomość zasobności gleby w dostępne formy azotu. Prof. Szczepaniak podkreśla, że przeprowadzenie analizy gleby przed rozpoczęciem sezonu wegetacyjnego pozwalają na precyzyjne określenie dawek nawozów, co nie tylko zwiększa efektywność nawożenia, ale także minimalizuje straty finansowe i środowiskowe. W swoich badaniach zauważył, że zawartość azotu w glebie może znacznie się różnić w zależności od wcześniejszych upraw, warunków pogodowych oraz rodzaju gleby, dlatego rutynowe badania są niezbędne do optymalnego planowania nawożenia.

Warto zatem zrozumieć, w jakich fazach rozwojowych rośliny wykazują największe zapotrzebowanie na azot. Prof. Szczepaniak wskazuje, że w przypadku rzepaku ozimego największe pobieranie azotu przypada na okres intensywnego wzrostu pędów oraz formowania łuszczyn. Z kolei zboża ozime wymagają zwiększonej dostępności azotu w fazie krzewienia oraz strzelania w źdźbło. Dostosowanie terminów aplikacji nawozów do tych krytycznych momentów pozwala na maksymalne wykorzystanie dostarczonego azotu i przekłada się na wyższe plony.

Warunki skutecznego nawożenia azotowego:

1. Odpowiednia ilość opadów – azot jest składnikiem łatwo przemieszczającym się w glebie, dlatego jego efektywność zależy od ilości wody w glebie. Aby azot został przyswojony przez rośliny, na lekkich glebach potrzeba min. 3 mm opadu do przemieszczenia NO₃⁻ na 1 cm w głąb gleby. Natomiast na glebach ciężkich i przesuszonych wymaga to nawet 4-5 mm opadu. Aby azot skutecznie dotarł do strefy korzeniowej, potrzeba w sumie 60–80 mm opadu po nawożeniu.
   
2. Wczesna aplikacja – im wcześniej azot trafi do gleby, tym większa szansa, że zostanie przetransportowany w głąb systemu korzeniowego i efektywnie wykorzystany przez rośliny.
   
3. Forma nawozu – rzepak szczególnie korzystnie reaguje na formę azotanową (NO3-), ponieważ przyspiesza regenerację po zimie, stymuluje rozwój rozety wiosennej i zwiększa plonotwórczy efekt nawożenia.

Wpływ systemu korzeniowego na pobieranie składników

Silny i dobrze rozwinięty system korzeniowy jest kluczowy dla efektywnego pobierania azotu. Profesor podkreśla, że „każdy składnik w sposób bezpośredni czy pośredni buduje system korzeniowy. Azot odpowiada za budowanie gęstości systemu korzeniowego.” Warto pamiętać, że choć azot wpływa na zagęszczenie korzeni, to nie zwiększa ich penetracji w głąb gleby.

Badania prowadzone przez prof. Szczepaniaka wykazały, że system korzeniowy rzepaku może sięgać nawet 1,8 metra w głąb gleby. To oznacza, że odpowiednie nawożenie azotowe i dbałość o rozwój korzeni jesienią procentują wiosną i latem, gdy roślina wykorzystuje głębsze zasoby wody i składników pokarmowych.

W przypadku rzepaku szczególnie istotne jest, aby część azotu była dostępna w formie azotanowej już wczesną wiosną. To właśnie ta forma azotu stymuluje rozwój systemu korzeniowego i poprawia zdolność roślin do pobierania składników odżywczych.

Siarka – niezbędny partner azotu

Dostarczenie azotu to dopiero początek. Jego przemiany w roślinie zależą od wielu czynników – kluczową rolę odgrywa siarka. Jest niezbędna w procesach, które decydują o plonie. Widać to szczególnie w rzepaku, który potrzebuje od 15 do 20 kg siarki (S) na każdą tonę nasion. Przeliczając na SO₃, daje to od 37,5 do 50 kg.

Brak siarki powoduje też zaburzenia w gospodarce azotowej. Przykłady z pól pokazują, że ta sama dawka azotu bez siarki daje mniej rozgałęzień i kwiatów. Gdy siarka jest obecna – rzepak lepiej się krzewi i tworzy więcej organów plonotwórczych. Roślina może pobrać azot i fosfor, ale bez siarki nie wykorzysta ich efektywnie. Badania pokazują, że przy niedoborze siarki rzepak akumuluje dwa razy więcej azotu i trzy razy więcej fosforu, ale nie może ich przetworzyć.

Zapotrzebowanie na siarkę zależy od gleby. Na glebach bogatszych w próchnicę potrzeby wynoszą ok. 100 kg SO₃ na 4,5 tony plonu. Na glebach lekkich, ubogich w próchnicę- potrzeby rosną do 125 kg SO₃. Jest też druga metoda liczenia – stosunek azotu do siarki 4:1. Jeśli wiosną planujemy dać 180 kg azotu, to siarki potrzeba ok. 112,5 kg SO₃.

Dokarmianie dolistne i doglebowe – skuteczne strategie nawożenia według prof. Szczepaniaka

Efektywne nawożenie roślin wymaga odpowiedniego połączenia nawożenia doglebowego i dolistnego, które wzajemnie się uzupełniają, zwiększając przyswajalność składników pokarmowych i poprawiając kondycję roślin. Prof. Szczepaniak podkreśla, że prawidłowe zarządzanie tymi metodami może znacząco wpłynąć na wysokość i jakość plonu.

Dokarmianie doglebowe – fundament efektywnego odżywiania roślin. Jest podstawową metodą dostarczania składników odżywczych, jednak jego skuteczność zależy od kilku czynników, takich jak dostępność wody, temperatura gleby oraz forma chemiczna nawozu. Profesor zwraca uwagę, że nawet ruchliwe składniki, jak azot w formie azotanowej (NO₃⁻), nie zawsze docierają do systemu korzeniowego, jeśli gleba jest zbyt sucha. W takich warunkach kluczowe jest jak najwcześniejsze nawożenie, szczególnie w rzepaku i zbożach ozimych, aby wykorzystać wilgoć zgromadzoną po zimie.

Dokarmianie dolistne to szybka reakcja na niedobory, pozwala na dostarczenie składników pokarmowych bezpośrednio przez liście, co jest szczególnie ważne w warunkach ograniczonego pobierania z gleby. Jest to skuteczna metoda uzupełniająca nawożenie doglebowe. W rzepaku i zbożach dolistne stosowanie azotu, siarki oraz mikroelementów, takich jak bor, mangan i molibden, może poprawić metabolizm roślin i zwiększyć odporność na stresy środowiskowe. Prof. Szczepaniak podkreśla, że nawożenie dolistne nie tylko dostarcza roślinom brakujących składników, ale także wpływa na rozwój systemu korzeniowego, co zwiększa efektywność pobierania składników pokarmowych z gleby.

Dobór nawozów i podział dawek

Profesor zaleca unikanie form amidowych (np. mocznika z inhibitorem ureazy) w nawożeniu wiosennym rzepaku. „Opóźnienie może wynosić kilkanaście dni, a nawet ponad 20 dni w stosunku do czystego mocznika”. Najlepszym wyborem są nawozy azotowe w formie azotanowej, które szybciej działają i wspomagają rozwój systemu korzeniowego.

Efektywne nawożenie azotem wymaga podziału dawek:

1. I dawka (70–80% całości): aplikowana jak najwcześniej wiosną, aby rośliny mogły z niej skorzystać od początku wegetacji.
2. II dawka (20–30% całości): stosowana w fazie intensywnego wzrostu, przed kwitnieniem.

Techniki aplikacji nawozów:

• W warunkach suszy lepiej stosować granulowane nawozy doglebowe niż formy płynne.

• RSM powinien być aplikowany we wczesnych fazach wzrostu, aby uniknąć poparzeń liści.
  
• Nawozy zawierające mocznik wymagają więcej czasu na przemiany w glebie, dlatego powinny być stosowane z odpowiednim wyprzedzeniem.

Integracja nawożenia z innymi praktykami agrotechnicznymi i wykorzystanie nowoczesnych technologii

Efektywne nawożenie azotem powinno być zintegrowane z innymi praktykami agrotechnicznymi, które wpływają na jego skuteczność i ograniczają straty. Prof. Szczepaniak podkreśla, że kluczowe znaczenie ma utrzymanie optymalnego pH gleby, które zwiększa dostępność składników pokarmowych, stosowanie międzyplonów poprawiających strukturę gleby i jej pojemność wodną oraz regularne monitorowanie stanu odżywienia roślin poprzez analizy liściowe i obserwacje wizualne, co pozwala na szybkie reagowanie na niedobory.

Nowoczesne technologie, takie jak systemy precyzyjnego rolnictwa i biologiczne preparaty wspomagające, odgrywają coraz większą rolę w optymalizacji nawożenia. Mapowanie pól, GPS i czujniki gleby umożliwiają precyzyjne dostosowanie dawek nawozów do zmiennych warunków na polu, co zwiększa ich efektywność i minimalizuje wpływ na środowisko. Równocześnie biologiczne preparaty zawierające bakterie wiążące azot atmosferyczny mogą częściowo zastąpić nawozy mineralne, poprawiając dostępność azotu i zmniejszając jego straty. Integracja tych nowoczesnych rozwiązań z właściwymi praktykami agrotechnicznymi pozwala na bardziej efektywne i zrównoważone gospodarowanie składnikami pokarmowymi.

Nawożenie rzepaku – podsumowanie i kluczowe wnioski dla rolników

Aby nawożenie było skuteczne, należy przestrzegać kilku kluczowych zasad:

1. Wczesne stosowanie azotu – aby zapewnić dostępność składników w kluczowych fazach wzrostu.
2. Równoczesne stosowanie siarki – ponieważ wspomaga przetwarzanie azotu i zwiększa efektywność nawożenia.
3. Dostosowanie nawożenia do warunków pogodowych – w warunkach suszy warto rozważyć nawożenie dolistne.
4. Unikanie strat nawozów – stosowanie optymalnych form azotu i technik aplikacji pozwala zminimalizować wymywanie i ulatnianie składników.