Co znajdziesz w artykule?
Efektywne nawożenie azotem to kluczowy czynnik decydujący o wielkości i jakości plonów. To właśnie jego właściwy termin aplikacji, forma azotu oraz uwzględnienie warunków glebowych to elementy, które wpływają na jego skuteczność. Prof. Grzebisz podkreśla, że opóźnione stosowanie azotu może powodować jego niedostępność dla roślin, co negatywnie odbije się na ich rozwoju. Wyjaśniamy, kiedy i w jaki sposób aplikować azot, aby uzyskać maksymalne korzyści.
Kiedy roślina potrzebuje najbardziej azotu?
Rośliny pobierają składniki odżywcze z gleby, jednak ich dostępność zależy od wielu czynników, w tym także nawożenie azotem i termin aplikacji nawozów. W przypadku rzepaku i pszenicy kluczowy jest okres od fazy wytworzenia rozety (BBCH 30) do momentu tuż przed kwitnieniem (BBCH 59). To właśnie wtedy rośliny kształtują swój plon, decydując o liczbie pędów bocznych, kwiatów i łuszczyn. W tym okresie zapotrzebowanie na azot jest bardzo wysokie. Dla plonu rzędu 4,5 t/ha rośliny potrzebują około od 180 do 200 kg azotu na hektar, natomiast dla plonu 3,5 t/ha wystarczy od 120 do 150 kg. Kluczowe jest, aby azot był dostępny w warstwie gleby do głębokości 90 cm, skąd rośliny mogą go efektywnie pobierać.
Rola potasu w efektywnym pobieraniu N
Bez odpowiedniej ilości potasu roślina nie jest w stanie efektywnie wykorzystać azotu, co może prowadzić do słabszego planowania. Roślina, aby w pełni wykorzystać nawożenie azotem, musi być dobrze zaopatrzona także w potas, magnez i fosfor. Potas odgrywa kluczową rolę w transporcie składników w roślinie i reguluje gospodarkę wodną. Dla rzepaku plonującego na poziomie 4,5 tony na hektar zapotrzebowanie na podczas wynosi około 400 kg K2O. W przypadku wyższych plonów, rzędu 5-6 ton na hektar, ilość ta wzrasta do 525-650 kg K2O. Oznacza to, że bez odpowiedniego poziomu potasu roślina nie będzie w pełni w stanie wykorzystać podanego azotu.
Czy azot zastosowany zimą może zostać wymyty?
Częstym zadawanych pytań przez rolników jest to, czy azot zastosowany w zimie może zostać wymyty z gleby. Aby tak się stało, muszę zostać spełnione dwa kluczowe warunki:
- Gleba musi być wysycona wodą – jeśli gleba jest wilgotna tylko w 60-65%, ryzyko wymycia jest minimalne.
- Musi nastąpić duża ilość opadów– w tym roku opady były niewielkie, co oznaczało brak ryzyka wymycia azotu.
Co więcej gleby w wielu rejonach Polski miały wysycenie wodą na poziomie 60%, co dodatkowo ograniczyło możliwość przemieszczania się azotu w warstwy gleby. W krajach takich Holandia czy Niemcy stosuje się precyzyjne pomiary azotu mineralnego w warstwie do 90 cm, co pozwala na racjonalne planowanie nawożenia i uniknięcie strat z tym związanych.
Niedobory składników
Podczas lustracji pól można zauważyć wiele objawów niedoboru składników, które bezpośrednio wpływają na plon. Fioletowe przebarwienia liści są oznaką niedoboru fosforu, a zbyt wydłużone szyjki korzeniowe wskazują na brak azotu z kluczowym okresie wzrostu. Gdy roślina nie jest w stanie pobierać składników z gleby, zaczyna zużywać rezerwy zgromadzone w starszych liściach, co skutkuje ich obumieraniem. Właściwa strategia nawożenia azotem powinna uwzględniać nie tylko podaż azotu, ale także innych pierwiastków, które wspierają jego przyswajanie.
Wpływ zimowej wegetacji na nawożenie azotem
Obecnie, w wyniku ciepłych zim, wegetacja trwa niemal cały rok. Oznacza to, że:
- Rośliny pobierają składniki nawet zimą, co może prowadzić do ich niedoboru wiosną
- Wczesne stosowanie azotu poprawia regenerację roślin po zimie.
- Konieczne jest monitorowanie kondycji roślin i dostosowanie nawożenia do ich faktycznych potrzeb.
Obserwacje wskazują, że rośliny mogą pobierać składniki nawet w 0°C. Liście rozwijają się już przy -1°C, korzenie rosną przy 2°C, a nowe pędy pojawiają się przy temperaturze około 3°C. To znaczy, że w tej sytuacji, gdy mamy niedokrzewiony łan pszenicy czy rzepaku, konieczne jest szybkie dostarczenie składników pokarmowych, aby rośliny mogły maksymalnie wykorzystać okres wiosennego wzrostu. Tylko kompleksowe podejście do zarządzania i nawożenia pozwala na uzyskanie wysokich plonów oraz efektywne wykorzystanie zasobów glebowych.
