Desykacja rzepaku – wciąż dzieli rolników

Desykacja – tak czy nie? To pytanie zadaje sobie wielu plantatorów rzepaku. Zarówno zwolennicy desykacji, jak i jej przeciwnicy, mają tyle samo argumentów za wykonaniem ostatniego zabiegu jak i przeciw. Należy zatem zapoznać się z argumentami jednej i drugiej strony, a następnie podjąć decyzję, która będzie najlepsza dla danego gospodarstwa.

Desykacja to chemiczne dosuszanie roślin wykonywane przed zbiorem – zabieg ten pozwala na likwidację chwastów, a także pomaga w sytuacji, gdy rośliny (np. z powodu niestabilnej pogody) wzrastają bardzo nierówno. Najczęściej zabieg ten wykonywany jest na rzepaku, który jest zaliczany do upraw wymagających staranności i dbałości na każdym etapie uprawy. Wszelkie zaniedbania będą miały odzwierciedlenie w ilości i jakości plonu. Dotyczy to również przygotowania plantacji do zbioru. Przeciwnicy desykacji twierdzą, że zabieg ten można pominąć, gdyż rzepak i tak dojrzeje. Koszty z nim związane są zbędne, a stosowana chemia tylko zanieczyszcza środowisko. Z kolei zwolennicy twierdzą, że nieustannie borykają się z nierównomiernym dojrzewaniem łanu oraz pękaniem łuszczyn, co prowadzi do zmniejszenia plonu na skutek osypywania się nasion. Najczęściej za pękanie łuszczyn oraz osypywanie nasion odpowiadają częste i nagłe zmiany wilgotności powietrza, jak również nagłe i gwałtowne deszcze, którym towarzyszą silne wiatry. I właśnie z taką pogodą najczęściej mamy do czynienia w okresie dojrzewania rzepaku. Dlatego na większości plantacji zalecana jest desykacja, zwłaszcza na tych które są choć w niewielkim stopniu wtórnie zachwaszczone – znajdujące się na plantacji chwasty istotnie utrudnią zbiór oraz zanieczyszczą plon.

Zanim desykacja – lustracja

Trudno nie zgodzić się z argumentami jednej jak i drugiej strony. Dlatego przed podjęciem decyzji o aplikacji środka desykującego czy też rezygnacji z niego, należy ,,odwiedzić’’ pole i przeprowadzić lustrację. Powinna ona zostać wykonana trzy tygodnie przed planowanym zbiorem. Ocenie należy poddać kilka czy też kilkanaście miejsc, pod kątem równomierności dojrzewania roślin, a także występowania zachwaszczenia wtórnego. Jeśli rośliny dojrzewają nierównomiernie, z czym mamy bardzo często do czynienia na plantacjach założonych na glebach mozaikowatych, a ponadto plantacja jest zachwaszczona – desykacja jest zalecana. Na nierównomiernie dojrzewających plantacjach występuje duże ryzyko, że część nasion szybciej dojrzeje i będzie osypywać się na ziemię, a część dopiero będzie dojrzewać. W związku z tym trudno jest wybrać odpowiedni moment do zbioru. Z kolei na zachwaszczonej plantacji, chwasty w okresie zbioru będą w pełni wzrostu i rozwoju, a więc uwilgotnione. Podczas zbioru dostaną się do zespołu młócącego, powodując jego zapchanie, a także istotne zanieczyszczenie plonu.

Desykacja rzepaku i glifosat

Desykację rzepaku oraz walkę z zachwaszczeniem wtórnym obecnie można przeprowadzić tylko z wykorzystaniem preparatu zawierającego jako substancję czynną glifosat. Na rynku jest wiele preparatów zarejestrowanych do aplikacji w rzepaku przed planowanym zbiorem (tab. 1). Glifosat jest związkiem nieselektywnym (totalnym), niszczącym wszystkie części zielone roślin. Substancja ta przemieszcza się w roślinie, co sprawia, że nie tylko skutecznie niszczy chwasty roczne, ale także gatunki wieloletnie. Ponadto korzystnie wpływa na równomierność dojrzewania rzepaku.

O czym pamiętać decydując się na desykację rzepaku?

Wykorzystując glifosat do desykacji trzeba pamiętać, że nie wolno stosować go na plantacjach przeznaczonych do reprodukcji. Związane jest to z tym, że glifosat może negatywnie wpłynąć na energię i zdolność kiełkowania, obniżając te parametry nawet o 30% w stosunku do plantacji, gdzie z aplikacji glifosatu zrezygnowano. Kolejnym ważnym elementem prawidłowej desykacji oraz eliminacji zachwaszczenia wtórnego jest ustalenie odpowiedniej dawki. Zawsze należy kierować się obserwacjami przeprowadzonymi podczas lustracji. Jeśli na plantacji występują gatunki wieloletnie – dawka powinna być wyższa; gdy mamy do czynienia z gatunkami jednorocznymi – można ją nieco obniżyć. Wykonując desykację trzeba bezwzględnie pamiętać, aby nie stosować dawek wyższych niż jest to dopuszczone rejestracją oraz zawsze zgodnie ze wskazaniami producenta zawartymi w etykiecie. Należy także unikać stosowania dawek minimalnych i obniżonych, gdyż mogą być zbyt niskie, aby spełniły swoje zadanie.

Desykacja rzepaku – solo lub w duecie

Plantację do zbioru można przygotować na wiele sposobów. W praktyce najczęściej stosuje się dwa rozwiązania. Pierwsze polega na aplikacji tylko preparatu opartego na glifosacie, natomiast drugie rozwiązanie to stosowanie glifosatu ze sklejaczem łuszczyn.

Sklejacz łuszczyn a desykacja

Zadaniem sklejacza jest zapobieganie pękaniu łuszczyn, którego konsekwencją jest osypywanie nasion. Na rynku jest kilka sklejaczy, które różnią się substancją odpowiedzialną za zapobieganie pękaniu łuszczyn (tab. 2). Stosowanie sklejaczy ma szczególne uzasadnienie w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych, krótko przed żniwami – silne opady deszczu, którym towarzyszą gwałtowne porywy wiatru. Stosując sklejacze trzeba mieć świadomość, że preparaty te nie zabezpieczają plantacji w 100% przed konsekwencjami tych niekorzystnych zjawisk. Sklejacz można stosować z desykantem lub bez. Rodzaj aplikacji zależy od tego czy plantacja będzie desykowana czy nie. Termin stosowania sklejaczy uzależniony jest od tego, czy preparat będzie stosowany z glifosatem czy też solo. Jeśli będzie stosowany w mieszaninie, wówczas zabieg należy wykonać, gdy łuszczyny są elastyczne, a podczas zginania w literę V lekko pękają i wysypują się z nich pojedyncze nasiona. Jeśli sklejacz stosowany jest solo, zabieg należy wykonać, gdy większość łuszczyn ma kolor zielonkawo-żółtawy, łuszczyny są jeszcze elastyczne, a podczas zginania w literę V lekko pękają, lecz nasiona się z nich nie wysypują.

Desykacja – ważne informacje

Desykacja zawsze powinna być wykonana w odpowiednim momencie. Zbyt wcześnie wykonana sprawi, że nasiona będą mniej wartościowe, a także drobniejsze. Z kolei zbyt późno przeprowadzona sprawi, że wcześniej zawiązane łuszczyny będą się otwierać, a nasiona osypywać. Termin aplikacji preparatu zawierającego glifosat zależy od wilgotności nasion. Gdy ich wilgotność mierzona wilgotnościomierzem wynosi ok. 30%, a chwasty są zielone i znajdują się w fazie intensywnego wzrostu jest to sygnał, że desykację czas zacząć.  

Desykacja – przykładowe preparaty

Tabela 2. Przykładowe preparaty zapobiegające pękaniu łuszczyn i osypywaniu nasion, stosowane solo oraz w mieszaninie z desykantami

Autor Dr inż. Przemysław Kardasz, Polowa Stacja Doświadczalna IOR–PIB w Winnej Górze