Uprawa ultra płytka [PRZEGLĄD MASZYN]

Uprawa ultra płytka, prowadzona na głębokości od 2 do 5 centymetrów, zyskuje coraz większe znaczenie w nowoczesnym rolnictwie i rolnictwie konserwującym. Główne cele ultra płytkiej uprawy to ograniczenie strat wody przez parowanie, zwalczanie wschodów samosiewów oraz chwastów, a także redukcja ryzyka erozji gleby. Jest to szczególnie istotne w warunkach wzrastającej presji klimatycznej i konieczności ochrony zasobów wodnych.

W odpowiedzi na te potrzeby, rynek maszyn rolniczych oferuje szereg narzędzi przystosowanych do pracy na bardzo płytkiej głębokości, które cechują się precyzją działania, dużą wydajnością i elastycznością zastosowania. W artykule przedstawione zostaną główne kategorie maszyn przeznaczonych do ultra płytkiej uprawy, ich charakterystyka, parametry robocze oraz przykładowe modele obecne na rynku.

Brony talerzowe do ultra płytkiej uprawy

Wśród maszyn, które najczęściej wykorzystywane są do ultra płytkiej uprawy ścierniska, na pierwszym miejscu należy wymienić brony talerzowe o mniejszych średnicach talerzy. Maszyny tego typu – takie jak Joker firmy Horsch, Heliodor od Lemkena czy Qualidisc marki Kverneland – są zaprojektowane z myślą o szybkim i płytkim mieszaniu gleby oraz resztek pożniwnych.

Kluczowe znaczenie mają tutaj zarówno odpowiedni kąt ustawienia talerzy, jak i ich średnica, która zazwyczaj mieści się w zakresie 410–520 mm. Dzięki agresywnemu natarciu talerze te skutecznie przecinają ścierń i powierzchniowo mieszają ją z glebą, jednocześnie nie penetrując głębszych warstw. Pozwala to na zachowanie wilgoci i gruzełkowatej struktury wierzchniej warstwy. Prędkości robocze takich bron mogą sięgać nawet 20 km/h, co przekłada się na wysoką wydajność powierzchniową.

Przykład: Kverneland Qualidisc Pro

Przykładowo, kompaktowa brona talerzowa Qualidisc Pro, posiadająca sztywną ramę, jest oferowana w szerokościach roboczych od 2,0 do 4,0 m. Dzięki talerzom o średnicy 600 mm maszyny te doskonale radzą sobie z dużą ilością materii organicznej (resztki pożniwne, międzyplony).

Model Qualidisc Pro wykazuje się dobrą penetracją, głębszą uprawą i jakością cięcia w połączeniu z wysoką wydajnością, prostą regulacją i niskimi kosztami utrzymania. Maszyna może pracować z dużą prędkością od 12 do 20 km/h, zachowując pełne podcięcie gleby na całej szerokości roboczej przy utrzymaniu stałej głębokości pracy w każdych warunkach.

Brona talerzowa ATC z talerzami CrossCutter

Na rynku znajdziemy również bronę talerzową ATC. Prędkość robocza pracy wynosi 16–18 km/h, a głębokość 4–5 cm, co idealnie wpisuje się w zakres ultra płytkiej uprawy. Zastosowane talerze CrossCutter o średnicy 440 mm dobrze rozdrabniają resztki pożniwne.

Wyposażenie maszyny w przedni wał nożowy skrętny o średnicy 360 mm wpływa na rozdrobnienie słomy oraz resztek pożniwnych, a jednocześnie lepsze wymieszanie uprawianej gleby. Głębokość pracy wału nożowego regulowana jest hydraulicznie. Maszyna dostępna jest w szerokościach: 3, 3,5 m i 4,0 m.

Amazone Catros i AGROMASZ FASTER

Dla odmiany firma Amazone oferuje zawieszaną bronę talerzową Catros, która nadaje się do intensywnie mieszającej uprawy gleby na płasko. Dzięki szerokości roboczej od 2,5 m do 4 m model podstawowy sprawdzi się dla małych i średnich gospodarstw.

Ponadto firma AGROMASZ do uprawy ultra płytkiej oferuje bronę FASTER. Jest to maszyna wyposażona w dwa rzędy talerzy typu FASTER z odstępem 100 cm między rzędami. Każdy talerz mocowany jest na indywidualnym uchwycie w układzie czterech gumowych amortyzatorów (35×210 mm), co poprawia stabilność pracy i dopasowanie do nierówności terenu.

Kultywatory ścierniskowe (grubery płytkie)

Alternatywą lub uzupełnieniem dla bron talerzowych są kultywatory ścierniskowe, znane też jako grubery płytkie. Ich główną zaletą jest możliwość całopowierzchniowego podcinania gleby przy pomocy zębów wyposażonych w specjalne skrzydełka robocze.

Taka konstrukcja umożliwia dokładne przecięcie resztek pożniwnych oraz korzeni chwastów na bardzo małej głębokości, bez nadmiernego przemieszczania gleby – co jest kluczowe w ultra płytkiej uprawie nastawionej na zatrzymanie wilgoci.

Modele takie jak: Väderstad Swift, Horsch Cruiser XL czy Lemken Karat z odpowiednimi redlicami mogą pracować już od 3 centymetrów, a dzięki dużym szerokościom roboczym – od 4 do nawet 12 metrów – są w stanie szybko uprawić znaczne powierzchnie. Dodatkowo, kultywatory te często wyposażone są w wały dogniatające, które poprawiają kontakt resztek z glebą i zamykają strukturę, ograniczając dalsze parowanie wody.

Väderstad Swift – przykład uniwersalnego kultywatora

Kultywator Swift od firmy Väderstad to ciągniony kultywator dłutowy wyposażony w zęby uprawowe, sprawdzający się zarówno w wilgotnych, jak i suchych warunkach. Szerokość robocza kultywatorów tej rodziny wynosi od 4 m do 8,7 m.

Konstrukcja maszyny umożliwia przepływ sporych ilości resztek pożniwnych bez jej zapychania. Ponieważ odstępy między zębami są niewielkie, resztki pożniwne zostają doskonale zmieszane z rozdrobnioną glebą, a całe pole jest równomiernie uprawione.

KUHN PROLANDER – kultywator o niskim zapotrzebowaniu na moc

Innym przykładem może być PROLANDER od firmy KUHN – wszechstronny kultywator wyposażony w sprężyste zęby. PROLANDER jest dostępny w dwóch szerokościach roboczych: 6 i 7,5 m i idealnie pasuje do ciągników o mocy od 150 do 300 KM.

Kultywator ma małe zapotrzebowanie na moc – aby uzyskać dobrą jakość pracy wystarczy zaledwie 25 KM na metr maszyny, co jest istotne dla gospodarstw szukających wydajnego sprzętu do płytkiej uprawy bez konieczności inwestowania w bardzo mocny ciągnik.

Brony aktywne do precyzyjnej płytkiej uprawy

Dla gospodarstw specjalistycznych, prowadzących produkcję roślinną o wysokim poziomie intensywności lub zajmujących się warzywnictwem, idealnym rozwiązaniem mogą być brony aktywne, czyli maszyny z napędem mechanicznym, wyposażone w wirujące zęby lub noże.

Tego typu narzędzia, jak Maschio Delfino czy Kuhn HRB, wyróżniają się bardzo precyzyjnym działaniem – równomiernie rozdrabniają i spulchniają wierzchnią warstwę gleby, a przy tym dobrze radzą sobie z drobnymi resztkami organicznymi. Pracują one na głębokości od 2 do 5 cm, a ich szczególną zaletą jest możliwość łączenia z siewnikiem punktowym lub redlicowym.

Dzięki temu brony aktywne świetnie sprawdzają się jako narzędzie do upraw przedsiewnych, zwłaszcza na glebach cięższych, gdzie ważne jest dokładne przygotowanie wierzchniej warstwy i wyrównanie pola.

Wały tnące i nożowe – nowa generacja narzędzi do ultra płytkiej uprawy

Jedną z najnowszych i zarazem najciekawszych kategorii maszyn do ultra płytkiej uprawy są wały tnące i nożowe, jak np. CrossCutter Disc firmy Väderstad, Cultro od Horsch czy wał nożowy WNH z firmy Agro-Tom.

Są to wały o małej średnicy (ok. 30–35 cm), uzbrojone w ostre, skrzyżowane talerze lub noże, które podczas szybkiego przejazdu skutecznie rozdrabniają resztki międzyplonów lub ścierniska, pracując na głębokości nieprzekraczającej 4 cm.

Ich prędkość robocza może dochodzić nawet do 20 km/h, co w połączeniu z szerokościami roboczymi rzędu 6–12 m zapewnia wyjątkową efektywność. Maszyny te zdobywają popularność zwłaszcza w gospodarstwach stosujących uproszczone systemy uprawy lub praktykujących uprawę konserwującą.

Väderstad CrossCutter Disc w ściernisku i międzyplonach

Przykładowo talerz CrossCutter Disc świetnie sprawdza się w ściernisku po rzepaku i rozdrabnianiu roślin okrywowych, a także w ściernisku po zbożu oraz po orce.

Ze względu na specjalny kształt talerza CrossCutter Disc zapewnia pełne podcięcie i intensywne mieszanie w płytkiej uprawie. Pozwala to na szybkie i skuteczne przygotowanie pola do kolejnego zabiegu lub siewu, przy minimalnym naruszeniu głębszych warstw profilu glebowego.

Jaki sprzęt do ultra płytkiej uprawy wybrać?

Sprzęt do ultra płytkiej uprawy obejmuje dziś szeroki wachlarz maszyn: od kompaktowych bron talerzowych, przez grubery płytkie, brony aktywne, aż po nowoczesne wały tnące i nożowe.

Wybór konkretnego rozwiązania zależy m.in. od:

• typu gleby,
• ilości resztek pożniwnych,
• systemu uprawy (tradycyjny, uproszczony, strip-till, no-till),
• mocy ciągnika oraz wielkości gospodarstwa.

Niezależnie od wybranego narzędzia, ultra płytka uprawa pozostaje ważnym elementem nowoczesnej agrotechniki – pomaga ograniczyć straty wody, stymuluje wschody chwastów i samosiewów, ułatwia ich mechaniczne zwalczanie oraz wspiera ochronę gleby przed erozją.

Odpowiednio dobrany sprzęt do ultra płytkiej uprawy gleby pozwala połączyć wydajność pracy z dbałością o strukturę gleby i zasoby wodne, co jest kluczowe w warunkach zmieniającego się klimatu.