Co znajdziesz w artykule?
Mercosur bliżej niż nam się wydaje? Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej, poinformowała w piątek, że Unia Europejska i blok państw Ameryki Południowej Mercosur zakończyły negocjowanie umowy o wolnym handlu.
Kontrowersyjny dokument, aby wejść w życie, musi teraz zostać ratyfikowany przez UE. Umowie sprzeciwia się Francja, Polska i Włochy, ale głównym orędownikiem porozumienia z Mercosur są Niemcy. Niezależnie od drogi ratyfikacji, wejście w życie porozumienia nie jest jeszcze przesądzone.
Trzy główne powody sprzeciwu Polski:
- Umowa Mercosur przewiduje zbyt dużą redukcję unijnych ceł i/lub zbyt wysokie kontyngenty taryfowe. Uważamy że oferowane krajom Mercosuru preferencje celne są w niektórych sektorach zbyt daleko idące. Powodować to może ryzyko wypierania polskich produktów rolno-spożywczych z rynków UE przez produkty przywożone z krajów Mercosuru.
- Nie rozwiązano problemu importu produkcji rolnej wytwarzanej w odmiennych warunkach i standardach produkcji. Nasz postulat, aby warunkiem zniesienia ceł UE było przestrzeganie przez produkty z krajów Mercosuru standardów UE dotyczących zrównoważonego rozwoju (m.in. standardów w zakresie ochrony klimatu, środowiska, standardów pracy czy dobrostanu zwierząt), został właściwie niezrealizowany. Wyjątek dotyczy jaj. W tym przypadku zniesienie cła (po 4 latach okresu przejściowego) w dostępie do rynku UE ma być uwarunkowane przestrzeganiem określonych zasad dobrostanu zwierząt.
- W umowie brakuje zapisów zapewniających skuteczność klauzuli ochronnej. Zapisy umowy, które dotyczą klauzuli ochronnej – tj. możliwości czasowego przywrócenia ceł w razie nadmiernego importu powodującego zakłócenia na rynku lub szkodę dla unijnych producentów – są naszym zdaniem niedostosowane do specyfiki sektora rolnego.
Co będzie dalej? Czy umowa Mercosur już wchodzi w życie?
Obecnie nie jest przesądzone, że umowa Mercosur wejdzie w życie. Przede wszystkim wymagane jest złożenie przez Komisję Europejską formalnego wniosku do Parlamentu Europejskiego oraz Rady UE o zatwierdzenie umowy wraz z jej pełnym tekstem (który do tej pory nie został przekazany).
Czy kraje członkowskie, które nie zaakceptują tej umowy, będą miały możliwość jej zablokowania?
► Wariant I – wymóg jednomyślności
Dotychczas przyjmowano założenie, że umowa z Mercosurem będzie mieć postać układu o stowarzyszeniu. Jeśli to założenie będzie podtrzymane, to oznaczałoby wymóg jednomyślności wszystkich krajów członkowskich przy podejmowaniu decyzji przez Radę UE. Oznaczałoby to możliwość zablokowania umowy przez jeden kraj członkowski w ramach Rady UE. Niezależnie od wymogu zgody Rady UE, do akceptacji byłaby potrzebna również zgoda Parlamentu Europejskiego. Ponadto umowa Mercosur wymagałaby ratyfikacji w każdym kraju członkowskim zgodnie z jego procedurami.
W takim scenariuszu po jednomyślnym zatwierdzeniu przez Radę UE i zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, a jeszcze przed ratyfikacją umowy w każdym kraju członkowskim, możliwe byłoby wejście w życie, na zasadzie tymczasowej, części handlowej umowy.
► Wariant II – wymóg większości kwalifikowanej
W sferze medialnej pojawiły się sygnały, że KE może chcieć ominąć wymóg jednomyślności w Radzie UE poprzez zaproponowanie wydzielenia części handlowej jako odrębnej umowy (taki zabieg był już stosowany przy okazji niektórych umów z innymi krajami).
Wówczas do przyjęcia takiej umowy, jedynie handlowej, oprócz zgody Parlamentu Europejskiego, wystarczałaby zgoda Rady UE (przedstawicieli rządów państw członkowskich) w trybie większości kwalifikowanej. Wówczas nie byłoby wymogu ratyfikacji w każdym kraju członkowskim.
Obecnie nie ma potwierdzenia, że KE zdecyduje się na taki krok. W przypadku podejmowania decyzji większością kwalifikowaną, aby stworzyć grupę krajów blokujących uzyskanie takiej większości potrzebny byłby sprzeciw nie tylko Francji i Polski, ale również innych państw członkowskich.
W tym scenariuszu, aby skutecznie zablokować umowę w Radzie UE państwa w sumie powinny reprezentować ponad 35% ogółu ludności UE lub ich liczba powinna wynosić ponad 45% ogólnej liczby krajów członkowskich w Radzie UE (13 lub więcej przy obecnej liczbie 27 krajów członkowskich UE).
Istnieje prawdopodobieństwo, że KE może się starać przekonać państwa członkowskie do akceptacji projektu, oferując dodatkowy fundusz lub inne ułatwienia dla sektora rolnego.
Co dalej zamierza Rząd?
Polski Rząd jednoznacznie określił się przeciw umowie UE – Mercosur, wyraził to podjętym stanowiskiem w formie uchwały podczas posiedzenia Rady Ministrów w dniu 26 listopada br. W zależności od rozwoju sytuacji będzie realizowany jeden z dwóch wariantów zmierzający do skutecznej ochrony interesów polskich i europejskich rolników oraz konsumentów.
Czym zajmuje się Mercosur?
Mercosur, czyli Wspólny Rynek Południa (Mercado Común del Sur), to organizacja regionalna skupiająca kraje Ameryki Południowej. Głównym celem Mercosuru jest promowanie integracji gospodarczej, politycznej i społecznej w regionie. Dąży do ułatwienia handlu poprzez znoszenie ceł i barier handlowych między członkami, a także współpracy w dziedzinach takich jak rolnictwo, infrastruktura i ochrona środowiska.
Jaka jest rola Mercosuru?
Rola Mercosuru polega na wspieraniu wzrostu gospodarczego i zacieśnianiu więzi między państwami członkowskimi. Mercosur działa jako platforma do negocjacji handlowych, zarówno wewnątrz regionu, jak i z innymi krajami lub blokami handlowymi. Organizacja sprzyja również harmonizacji przepisów celnych i wspólnemu stanowisku w globalnych sprawach, takich jak handel międzynarodowy czy ochrona interesów krajów rozwijających się.
Jakie kraje należą do Mercosur?
Pełnoprawnymi członkami Mercosuru są:
- Argentyna
- Brazylia
- Paragwaj
- Urugwaj
Wenezuela została zawieszona od 2017 roku ze względu na naruszenia zasad demokratycznych. Kraje stowarzyszone, takie jak Chile, Peru czy Kolumbia, uczestniczą w niektórych działaniach organizacji, ale nie mają pełnych praw członkowskich.
Źródło: MRiRW
