Co znajdziesz w artykule?
Dotarły do nas pierwsze sygnały, że na podkarpaciu pojawiły się chrząszcze stonki kukurydzianej. Co to za szkodnika? Jak z nim walczyć? Jak żeruje stonka kukurydziana?
Stonka kukurydziana to chrząszcz, którego ciało jest wydłużone, długości do 6,8 mm, o zmiennym ubarwieniu począwszy od różnych odcieni żółci, poprzez jasną zieleń aż do koloru lekko pomarańczowego. Przez pokrywy skrzydeł samic przebiegają ciemne pasy, natomiast u samców większa część ich powierzchni jest jednolicie ciemna, bez charakterystycznego paskowania.
Osobniki żeńskie są z reguły większe, a ich czułki są krótsze aniżeli u form męskich. Przechodzą przez trzy stadia rozwojowe, z których pierwsze osiąga do 1,2 mm długości, drugie do 8 mm, natomiast trzecie do 18 mm. Poczwarka jest typu otwartego, biała lub kremowa, długości do 5 mm.
Stonka kukurydziana – jak żeruje?
Rzadko się zdarza, ale larwy mogą uszkadzać kiełkujące ziarniaki, gdy ich wzrost wskutek niskich temperatur zostaje spowolniony. Wówczas ziarniaki zwykle gniją i nie kiełkują. Objawem licznego żerowania larw na korzeniach kukurydzy jest osłabienie wzrostu roślin, niekiedy połączone z okresowym więdnięciem liści. W wyniku uszkodzenia korzeni pojawiają się na nich brązowo-czarne plamy oraz zgnilizny. Rośliny mogą wylegać i łukowato wyginać się w kierunku słońca. Nasilenie wylegania zależy od stopnia uszkodzenia korzeni, w tym korzeni podporowych. Chrząszcze żerując na kolbach uszkadzają świeże znamiona. W miejscu uszkodzenia powstają brązowe plamki. resztki pociętych znamion opadają na niższe liście i glebę. Chrząszcze mogą wygryzać nieregularne otwory w miękkich ziarniakach i wyjadać ich zawartość. Żerując na liściach zeskrobują skórkę górną i miękkisz, przez co skórka dolna zasycha, a z czasem wykrusza się.
Co sprzyja rozwojowi?
Rozwojowi stonki kukurydzianej sprzyjają plantacje kukurydzy prowadzone w monokulturze, które umożliwiają przejście owadowi przez cały cykl rozwojowy. W strefie klimatu umiarkowanego gatunek rozwija jedno pokolenie w ciągu roku. Stadium zimującym są jaja składane przez samice od lata do późnej jesieni do gleby w pobliżu roślin kukurydzy. Na wiosnę (od kwietnia do maja) rozpoczyna się wylęg larw. Jest on rozłożony w czasie i stymulowany przez dwutlenek węgla oraz specyficzne substancje chemiczne wydzielane przez system korzeniowy młodych roślin kukurydzy.
Najintensywniejsze wylęgi szkodnika przypadają w okresie maja i czerwca.
Szkodliwość: larwy spotykane wyłącznie na monokulturach przechodzą przez trzy stadia rozwojowe, z których dwa pierwsze żerują na najmłodszych, najcieńszych korzonkach począwszy od ich wierzchołków aż do podstawy roślin, natomiast trzecie stadium (najbardziej szkodliwe) wgryza się do wnętrza większych korzeni niszcząc ich rdzeń. Słabsze uszkodzenie korzeni powoduje zakłócenia w transporcie wody i substancji odżywczych, wskutek czego rośliny wolniej rosną. Niekiedy obserwowane jest okresowe ich więdnięcie, gdy wystąpią wiosenne niedobory opadów deszczu. Silniejsza redukcja masy korzeniowej powoduje powstawanie zniekształceń łodyg – przewracanie się ich na glebę i wyginanie w kierunku słońca na kształt gęsiej szyi (objaw zwany „goose neck”).
Stonka kukurydziana a inne szkodniki
Z czym można pomylić: Uszkodzenia kiełkujących ziarniaków przez larwy można pomylić z żerowaniem larw śmietki kiełkówki, a brak wschodów także z żerowaniem drutowców, pędraków bądź pojawem zgorzeli siewek. Uszkodzenia korzeni powodowane przez larwy mogą być mylone z żerowaniem rolnic, pędraków lub drutowców. W celu stwierdzenia larw stonki konieczne jest pod koniec czerwca i w pierwszej połowie lipca odkopanie korzeni i odszukanie ich w glebie lub wewnątrz tkanek. Wylegające rośliny, łukowato wygięte w kierunku słońca niekiedy mylone są z żerowaniem rolnic, natomiast pokładające się całkowicie na glebie z obecnością głównie omacnicy prosowianki oraz dzików.
Profilaktyka i zwalczanie stonki kukurydzianej
Stosowanie płodozmianu (przerywa cykl rozwojowy gatunku), stosowanie zasady higieny pól w postaci oczyszczania maszyn z gleby (ogranicza ryzyko przenoszenia jaj na nowe tereny), izolacja przestrzenna od ubiegłorocznych pól pokukurydzianych i wieloletnich monokultur tej rośliny, dobieranie do uprawy odmian o szybkim wzroście początkowym oraz o dobrze rozbudowanym systemie korzeniowym, wczesny siew, ale w glebę dostatecznie nagrzaną,
zbilansowane nawożenie (zwłaszcza azotem).
Więcej na temat szkodliwości i profilaktyki związanej ze zwalczaniem stonki kukurydzianej przeczytacie w naszej książce:
Atlas Kukurydza. Identyfikacja agrofagów, niedoborów pokarmowych oraz innych czynników
