Co znajdziesz w artykule?
Unijna jednostka monitorująca uprawy (MARS) opublikowała lipcową prognozę plonowania głównych roślin uprawnych w 2023 r. W stosunku do raportu sprzed miesiąca zmalały oczekiwania plonów średnich (w skali EU) dla wszystkich upraw z wyjątkiem jęczmienia ozimego.
Największej rewizji w dół (-4% od czerwca i 5% poniżej średniej z 5 lat) uległy plony średnie słonecznika, głównie z powodu pogorszenia perspektyw wydajności dla Rumunii (główny unijny kraj produkujący słonecznik).
Duże pogorszenie prognozy dotyczy jęczmienia jarego (-3% od czerwca), którego plony oceniane są już na 14% poniżej średniej 5-letniej, a wynika to głównie ze znacznych korekt w dół dla Danii, Szwecji, Finlandii i państw Morza Bałtyckiego.
W skali UE prognoza plonów dla większości upraw pozostaje ciągle na poziomie lub nieco powyżej średniej z 5 lat.
W przypadku Polski lipcowe prognozy MARS są dla pszenicy, kukurydzy i pszenżyta gorsze niż miesiąc wcześniej. Jednocześnie wzrosły oczekiwane plony jęczmienia (razem ozimy i jary) i nie zmieniły się od czerwca oczekiwania plonów średnich dla żyta i rzepaku (szczegółowe omówienie w dalszej części).
Plony średnie w UE pszenicy miękkiej szacowane są teraz na 5,80 t/ha, minimalnie w górę z 5,79 t/ha w 2022 i tylko symbolicznie powyżej średniej 5 -letniej (5,79 t/ha).
Plony jęczmienia (ozimy i jary) szacuje się na 4,74 t/ ha, spadek z 5,03 t/ha w 2022 i poziom o 6% poniżej średniej 5-letniej.
Średni plon kukurydzy na ziarno prognozowany jest na 7,53 t/ha, olbrzymi wzrost z 5,90 t/ha w 2022 (+28% r/r) i o 2% powyżej średniej.
Średnie plonowanie rzepaku (i rzepiku) w UE szacuje się na 3,20 t/ha, poziom niższy o 4% niż w 2022, ale o 3% powyżej średniej 5 -letniej.
Prognozy dla UE:
Głównym powodem pogorszenia oczekiwań dotyczących plonowania unijnych upraw są wyraźnie bardziej suche niż zwykle warunki, które miały miejsce dłużej niż jeden miesiąc w dużych częściach zachodniej, centralnej i północnej Europy, a także we wschodniej Rumunii. Południowe części Półwyspu Iberyjskiego i północne Włochy doświadczyły intensywnych fal upałów, które wywołały ryzyko dla kwitnących upraw letnich, z potencjalnie nieodwracalnym wpływem na plony. Jednocześnie nadmierne opady opóźniły zbiory i potencjalnie obniżają jakość ziarna w zachodnich częściach Bułgarii, Rumunii, Słowenii, Chorwacji i Węgier.
Ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie:
Prognoza plonowania dla Polski (biuletyn MARS z 24-go lipca 2023)
Lipcowe prognozy MARS są dla pszenicy, kukurydzy i pszenżyta gorsze niż miesiąc wcześniej. Jednocześnie wzrosły oczekiwane plony jęczmienia (razem ozimy i jary) i nie zmieniły się od czerwca oczekiwania plonów średnich dla żyta i rzepaku.
Obecne prognozy zakładają też plony średnie gorsze niż rok temu (wyjątek stanowi kukurydza), ale znacznie powyżej średniej 5-letniej.
Polska – plony średnie w 2023 roku (prognoza sprzed miesiąca):
- pszenica miękka: 5,04 t/ha (5,18); 5,34 t/ha w 2022 roku i 4,84 – średnia 5-letnia;
- jęczmień: 4,13 t/ha (4,09); 4,43 w 2022 roku i 3,83 – średnia 5-letnia;
- kukurydza na ziarno: 6,88 t/ha (7,05); 6,98 t/ha w 2022 roku i 6,79 – średnia 5-letnia;
- żyto: 3,38 t/ha (3,38 t); 3,58 t/ha w 2022 roku i 3,07 – średnia 5-letnia;
- pszenżyto: 4,26 t/ha (4,32); 4,51 t/ha w 2022 roku i 3,98 – średnia 5-letnia;
- rzepak i rzepik: 3,23 t/ha (3,23); 3,38 t/ha w 2022 roku i 3,05 – średnia 5-letnia.
Komentarz MARS o sytuacji w Polsce
„Pogłębiające się niedobory wilgoci w glebie w północno-wschodniej i centralnej Polsce negatywnie wpływają na wszystkie uprawy. Natomiast na południowym wschodzie warunki były raczej korzystne dla rozwoju i wypełnienie ziarna zbóż ozimych. Temperatury były zbliżone do średnich w pierwszych dwóch dekadach czerwca, po czym nastąpił okres cieplejszy niż przeciętnie w trzeciej dekadzie czerwca, z maksimami temperatur powyżej 28°C. Pierwsza dekada lipca była nieznaczna cieplejsza niż przeciętnie. W większości opady były poniżej średniej w okresie objętym przeglądem. Tylko trzecia dekada czerwca była bardziej wilgotna niż zwykle na zachodzie i południu. Znaczny deficyt opadów (do 50 mm dla całego okres przeglądu), po suchym już maju, spowodował krytycznie niski poziom wilgotności gleby. Rozsiane zdarzenia atmosferyczne około połowy lipca, głównie w postaci burz, lokalnie złagodziły suche warunki wierzchniej warstwy gleby. Inne niż na południowym wschodzie.
Suche warunki na większości obszaru Polski w połączeniu z ponadprzeciętnymi temperaturami były nieoptymalne dla ozimin.
Trwają zbiory pszenicy ozimej i rzepaku w południowej Polsce, podczas gdy żniwa jęczmienia ozimego idą pełną parą, a początkowe raporty są zadowalające.
Uprawy letnie skorzystały z deszczu pod koniec czerwca i rozproszonych opadów w lipcu. Po opóźnieniu w wyniku zimnego maja, rozwój upraw letnich przyspieszył i jest już bliski średniej sezonowej. W suchych regionach północno-zachodniej i centralnej Polsce warunki nie były jednak sprzyjające dla akumulacji biomasy i kwitnienia kukurydzy, ani też nie były optymalne dla rozwoju buraków cukrowych i ziemniaków.
Ze względu na ogólny negatywny wpływ deficytu opadów, obniżyliśmy nasze oczekiwania co do plonów ozimin, jarych i upraw letnich; perspektywy są teraz znacznie niższe niż w poprzednich rekordowych latach, ale wciąż powyżej średniej z 5 lat„.
Źródło: Komisja Europejska
