Krowy winne zmianom klimatu? To szkodliwy mit!

Na co dzień możemy się zderzyć z takimi stwierdzeniami jak to, że hodowla bydła odpowiada za 90% toksycznych emisji, jest to cierpienie napędzające zmiany klimatu i prędzej czy później spożywając produkty pochodzenia zwierzęcego pozyskiwane jak dotychczas doprowadzimy do zagłady naszej planety. Ile jednak jest w tym prawdy?

Niesamowity potencjał hodowli krów

Krowy zaliczane są do zwierząt przeżuwających, które wyróżnia specyficzna budowa żołądka i zawartym w nim miliardom bakterii. Dzięki temu mogą spożywać trudno strawne, bogate we włókno rośliny. Takie pasze, których nie można podawać zwierzętom monogastrycznym (np. słoma czy rośliny drzewiaste), są realne do wykorzystania tylko przez przeżuwacze, ponieważ mogą one przekształcić je w pożywne źródło białka zwierzęcego (mleko i mięso), które zawierają dużą ilość łatwo przyswajalnych składników mineralnych i witamin. Warte uwagi jest to, że Według Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) nawet 70% światowych gruntów rolnych nadaje się tylko dla tego typu zwierząt.

Krowy mają niewielki wpływ na globalne ocieplenie                                               

Pierwsze sensacyjne doniesienia o tym, że krowy produkują więcej gazów cieplarnianych niż transport pojawiły się po tym jak w 2006 roku FAO opublikowała raport „Długi cień hodowli zwierząt” (Livestock long shadow), Wskazywał ona na to, że krowy mogą tworzyć więcej gazów cieplarnianych niż transport. Do obliczeń emisji gazów przez zwierzęta wzięto także wylesianie terenów pod pastwiska oraz pod produkcję pasz, a w innych działach tego nie uwzględniono. Profesor Frank Mitloehner z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis, światowy autorytet, jeżeli chodzi o gazy cieplarniane podaje, że rozkład ich emisji (CO_2, CH_4, N₂O,)  w USA przedstawia się następująco –  28% transport, 28% energetyka, 22% przemysł i 9% rolnictwo z produkcją zwierzęcą, a USA to największy na świecie producent mleka i wołowiny oraz drugi (po Chinach) producent wieprzowiny. Z kolei Federalny Urząd Ochrony Środowiska w Niemczech wylicza, że tylko 8,2 % emisji gazów cieplarnianych pochodzi z rolnictwa, czyli z produkcji roślinnej i zwierzęcej. A Niemcy są największym producentem mleka i wieprzowiny oraz drugim wołowiny (po Francji) w Unii Europejskiej.

Jak widać całkowicie bezsensowne jest nawoływanie do rezygnacji z hodowli bydła, które co prawda ze zwierząt gospodarskich emituje najwięcej gazów cieplarnianych, ale za to dobrze wykorzystuje pasze włókniste. Wystarczy poprawić żywienie, aby emisja gazów cieplarnianych była niższa, nawet o połowę. Krowy i opasy produkują dwa razy więcej gazów cieplarnianych na pastwisku niż w oborze przy zbilansowanej dawce.  

Ważna jest jakość wykorzystywanych komponentów paszowych                               

Duże fermy i wysoka wydajność są bardzo korzystne dla środowiska. Zwierzęta utrzymywane w tego typu oborach mają zbilansowane dawki pokarmowe, a więc choćby z tego tytułu produkują mniej gazów cieplarnianych. Dlatego tak ważna jest jakość wykorzystywanych komponentów paszowych. W przypadku żywienia krów mlecznych jego podstawą jest kiszonka z kukurydzy. Przygotowana w sposób właściwy, przyczynia się nie tylko do podnoszenia wydajności mlecznych, ale również zmniejsza obciążenie środowiska. Ważny jest już sam wybór odmiany kukurydzy z przeznaczeniem na kiszonkę. Warto skupić się na tych o wysokich parametrach kiszonkowych, jak chociażby na DKC3418. Zależność pomiędzy obciążeniem środowiska a wydajnością mleczną dobrze obrazuje następujący przykład: gdy krowy produkują średnio 12.000 kg mleka, to aby uzyskać tę samą ilość mleka potrzeba 2 razy więcej krów o wydajności 6.000 kg, a 3 razy więcej krów o wydajności 4.000 kg.  Przed laty mieliśmy w Polsce ponad 5 mln krów, a dzisiaj mamy zaledwie 2,1 mln, czyli 2,5 razy mniej, a produkujemy mleka więcej, bo znacznie zwiększyliśmy wydajność. Jak podaje wspomniany już profesor Frank Mitloehner w USA w 1950 roku było 25 mln krów, a dzisiaj jest ich zaledwie 9,2 mln, ale w tym czasie produkcja mleka wzrosła o 60% do 98,7 mln ton.         

Zbilansowana dawka – mniej metanu                                                                               

Dawki z udziałem pasz treściwych ulegają szybkiemu rozkładowi w żwaczu, co powoduje mniejszą produkcję metanu, gdyż powstaje tu głównie kwas propionowy. Natomiast do syntezy metanu potrzebny jest kwas octowy, który jest produktem końcowym rozkładu włókna. Wytwarzanie metanu i wydalanie go przez krowę na drodze odbijania wiąże się ze znacznymi stratami energii sięgającymi 16%. Natomiast przy zbilansowanej dawce dla krów wysokowydajnych, gdzie znajdują się pasze treściwe, straty energii wynoszą zaledwie kilka procent. Krowy utrzymywane na pastwisku produkują znacznie więcej metanu, niż otrzymujące zbilansowaną dawkę z kiszonką z kukurydzy w oborze.                                             Redukując nawet znacznie pogłowie zwierząt klimatu nie zbawimy. Nawet jeżeli zmniejszymy emisje gazów pochodzących z produkcji zwierzęcej o 30%, to w skali globalnej będzie to niecałe 3%. Natomiast, gdyby udało nam się to z branżą pozarolniczą byłoby to co najmniej 27%, czyli 10 razy więcej. 

Ślad węglowy produkowanego obecnie mleka jest o ⅔  mniejszy niż 70 lat temu  

Na pewno wielu ludziom, a ekologom szczególnie, trudno pogodzić się z faktem, że krowy na pastwisku są większym obciążeniem dla środowiska, niż wysokowydajne krowy karmione zbilansowaną dawką utrzymywane w oborach na dużych fermach. 

Nie można też nie wspomnieć,o tym, że im więcej uprawianej na hektarze zielonej masy, tym większa absorbcja CO₂. Jak obliczył profesor Kurt Thelen z Michigan State University, 1 ha kukurydzy absorbuje aż 40 ton CO₂ , a 1 ha użytków zielonych 3,7 ton CO₂.  Natomiast 1 ha lasu wiąże 4-5 ton CO₂.                                                                            

Gdybyśmy dokonali bilansu, to okazuje się, że uprawiana w Polsce kukurydza i trawy absorbują ponad 4 razy więcej CO₂ niż wydalają go krowy. Co więcej, okazuje się, że tereny bagienne będące najczęściej pod ochroną, emitują do atmosfery 2 razy więcej metanu (160 mln ton) niż przeżuwacze (89 mln ton)! Ale nie musimy osuszać bagien, ani tym bardziej likwidować krów, gdyż metan na drodze fotochemicznego utleniania zostaje zamieniony na CO₂, który z kolei wykorzystują do fotosyntezy rośliny.   

Zwierzęta, w tym krowy, nie są winne zmianom klimatycznym, co oczywiście nie zwalnia nas z obowiązku dbania o naszą planetę, przeciwdziałania bezsensownym wycinkom lasów, zapobiegania pożarom czy marnotrawstwu żywności. 

dr Ryszard Kujawiak