Co znajdziesz w artykule?
Podczas zbioru paszy z użytków zielonych wykorzystuje się szereg maszyn agregowanych z ciągnikiem. Należą do nich: kosiarki, przetrząsacze, zgrabiarki, prasy, przyczepy. Wymienione maszyny mogą być zawieszane, ciągnięte, boczne, czołowe oraz wielkogabarytowe. – Temat jest niezwykle obszerny i mógłby posłużyć do napisania książki, ale chcieliśmy skupić się na poszczególnych podzespołach ciągnika i podsumować najważniejsze wnioski – mówi Emil Kaźmierczak z CLAAS Polska.
Wał odbioru mocy (WOM)
Maszyny wymagają różnych prędkości, może to być 540 lub 1000 obr./min. W ciągniku powinna być dostępna prędkość WOM odpowiednia do maszyny towarzyszącej. Idealnie nada się do lżejszych prac, jak np. zgrabianie, jeżeli ciągnik ma ekonomiczne prędkości WOM. Umożliwia to pracę z niższą prędkością obrotową silnika, co wpływa na mniejsze zużycie paliwa oraz większy komfort pracy (poprzez redukcję hałasu).
– Należy też zwrócić uwagę na dostępne prędkości WOM, jeżeli planujemy zakup kosiarki czołowej. Taka kombinacja wymaga zawsze pracy na normalnych prędkościach, ponieważ przedni WOM nie ma prędkości ekonomicznych. Podczas agregowania warto sprawdzić, czy czop WOM po stronie ciągnika można obrócić swobodnie ręką i czy istnieje możliwość zamiany na inny czop, jeżeli nie zgadza się liczba wpustów – mówi Emil Kaźmierczak z CLAAS Polska.
Podczas pracy z maszyną zawieszaną i napędzaną z WOM konieczne może być wyłączanie wałka podczas podnoszenia maszyny. W przypadku ciągników CLAAS bardzo przydatną funkcją będzie automatyka wałka względem wysokości tylnego podnośnika. Warto zwrócić uwagę, że automatyka WOM, pomimo podobnej nazwy, może działać różnie w zależności od producenta. Dlatego warto sprawdzić, czy taki mechanizm spełni nasze oczekiwania, czy wyłącza się i włącza automatycznie oraz czy ma programowalną wysokość załączenia.
Podczas prac z wałkiem wskazane jest utrzymywanie stałej prędkości silnika, tak aby maszyna pracowała stabilnie. Przydatne będą również pamięci prędkości obrotowej silnika. Za pomocą jednego przycisku możemy wyłączyć lub włączyć żądaną prędkość silnika, a tym samym prędkość WOM.
Układ hydrauliczny
Odpowiednia liczba złącz hydraulicznych i gniazd elektrycznych to podstawa we wszystkich maszynach. Niektóre z nich mogą wymagać nawet czterech par. Należy zwrócić również uwagę na funkcję zaworów hydraulicznych. Dlaczego?
– Zawory hydrauliczne mogą różnić się między sobą, nie tylko końcówkami złącz. Mając na myśli funkcje zaworu, należy sprawdzić, czy ma on pozycję pływającą – w ciągnikach marki CLAAS jest ona oznaczona falą. To pozycja, w której obydwa gniazda są połączone ze sobą i umożliwiają swobodny ruch siłownika na skutek działających na niego sił – tłumaczy Emil Kaźmierczak. Jest to bardzo istotne, jeśli maszyny zielonkowe są podnoszone i pozycjonowane na tym samym siłowniku. Bez pozycji pływającej nie będą kopiować terenu. Oprócz tego warto, aby maszyna miała funkcję „kick-out”. – W przypadku naszych ciągników podczas podnoszenia wirników zgrabiarki nie trzeba trzymać dźwigni zaworu hydraulicznego. Wystarczy ją uruchomić, a po osiągnięciu pozycji końcowej dźwignia automatycznie wróci na pozycję środkową. Jeżeli części maszyn poruszają się zbyt szybko, a taśma w przyczepie jest sterowana bezpośrednio z gniazda hydraulicznego, pomocna, a wręcz niezbędna będzie funkcja regulacji wydatku hydraulicznego – dodaje ekspert.
Kolejny aspekt to wydatek pompy, który ma bezpośredni wpływ np. na prędkość otwierania klapy prasy rolującej. W razie zbyt wolnego otwierania możemy skorzystać z opcji łączenia wydatku oleju. Przy zastosowaniu zaworów hydraulicznych sterowanych elektronicznie i pracy z zestawem kosiarek bardzo przydatny będzie system zarządzania na uwrociach. Dzięki niemu za pomocą jednego przycisku można podnieść kosiarki – tylne i przednią – w tym samym miejscu. Taki system będzie dokładny przy różnych prędkościach, jeśli kolejne kroki, które ma za nas wykonać ciągnik, są oddzielone przejechanym, programowanym dystansem.
Warto również wspomnieć o coraz popularniejszym układzie Power Beyond. W skrócie polega on na tym, że maszyna sama decyduje o tym, ile potrzebuje oleju. Dzięki takiemu rozwiązaniu spada zużycie paliwa, ponieważ pompa hydrauliczna pracuje tylko wtedy, kiedy jest potrzebny wydatek oleju.
Tylny i przedni trzypunktowy układ podnoszenia
Tylny i przedni TUZ (trzypunktowy układ zawieszenia) mogą być sterowane mechanicznie lub elektronicznie. Pod 
względem budowy uwagę należy zwrócić na odpowiedniej wielkości uchwyty w ramionach. – Rozmiary elementów są znormalizowane, np. kategoria 2 w każdej maszynie powinna mieć ten sam wymiar – mówi Emil Kaźmierczak. Oprócz podstawowego wyposażenia warto przyjrzeć się szczegółom. Jednym z nich jest możliwość dwustronnego regulowania wysokości wieszaka, np. w celu wypoziomowania kosiarki. Inny to stabilizatory ręczne lub automatyczne. Dzięki tym drugim maszyna blokuje się i nie kołysze w momencie uniesienia w górze. Jest to bardzo istotne podczas transportu, aby ciągnik był stabilny i nie zaczepił mijanego pojazdu. Ważne jest również umożliwienie maszynie swobodnych ruchów w pozycji pracy, czyli zwolnienie stabilizatorów przed jej rozpoczęciem.
W celu dokładnej pracy na przednim TUZ-ie bardzo przydatny będzie system elektronicznej regulacji wysokości. Taki system zapewnia po podniesieniu ramion ich powrót do wcześniej ustalonej pozycji. Nie zapominajmy też sprawdzić, czy TUZ jest wyposażony w układ amortyzacji wstrząsów, który wpływa nie tylko na komfort pracy, ale również na bezpieczeństwo podczas transportu oraz żywotność maszyny.
Przekładnia
W pracach z maszynami zielonkowymi odpowiednia ilość przełożeń decyduje o wydajności pracy. Pracując z włączonym WOM, operator ma ograniczone możliwości przyśpieszenia i zwalniania za pomocą obrotów silnika. Dlatego przekładnia w ciągnikach CLAAS umożliwia operatorowi poruszanie się w szerokim zakresie prędkości. Ważne, aby poszczególne zmiany biegów nie powodowały zbyt dużej zmiany prędkości. Szeroki zakres zmian biegów to przekładnie z biegami sterowanymi pod obciążeniem oraz elektronicznie zmienianymi zakresami lub przekładnie bezstopniowe.
Oprócz liczby biegów pod obciążeniem czy sposobów, w jaki zmieniane są zakresy, liczy się również zestopniowanie biegów. Warto także sprawdzić, czy rewers w ciągniku jest regulowany i umożliwia pracę z różnymi biegami w dwóch kierunkach. Takie rozwiązanie ułatwia szybkie wykonywanie nawrotów podczas koszenia. Niższa prędkość do tyłu pozwala na dokładne manewrowanie i operowanie maszynami towarzyszącymi.
Budowa ciągnika
To bardzo ważny aspekt, mający wpływ na komfort pracy, zużycie paliwa, widoczność oraz ergonomię. Do budowy ciągnika możemy zaliczyć takie elementy, jak: promień skrętu, układ dynamicznego kierowania, sposób wsiadania do ciągnika, układ chłodzenia i sposób jego czyszczenia, rozstaw osi, rozkład masy oraz samą masę własną. Promień skrętu i układ dynamicznego kierowania będzie decydował o tym, jak szybko będziemy pokonywali narożniki i uwrocia oraz w jakim czasie przygotujemy pokosy pod kolejny proces roboczy.
– Rozkład masy wpływa na stabilność ciągnika z maszyną towarzyszącą, ugniatanie gleby oraz zużycie paliwa. Odpowiednia widoczność pozwala na szybszą i pewniejszą pracę – mówi ekspert.
Podsumowując, ilość rozwiązań i elementów, na które należy zwrócić uwagę, jest bardzo duża. Nie jest tak, jak 30 lat temu, gdy zdecydować można było tylko o mocy silnika bądź ciągnik kupowało się taki, jaki był dostępny. Dziś w maszynie można wybrać różne opcje, które decydują o jej funkcjonalności. Należy też zwrócić uwagę, że proponowane rozwiązania, pomimo tej samej nazwy, mogą działać inaczej w zależności od producenta. Dlatego warto korzystać z konfiguratora online, który pozwala zorientować się, co dany ciągnik oferuje. Pomocne będzie również skorzystanie z filmów i broszur, które oferują producenci, opisujących dany produkt oraz tłumaczących, jak działają poszczególne systemy. Wsparciem w takich sytuacjach służyć będą także przedstawiciele dealera a przede wszystkim przetestowanie ciągnika demonstracyjnego na własnym polu z swoimi maszynami. Wszystko po to, aby zapewnić optymalny wybór maszyny i komfort pracy na polu.
