Jak i czym odchwaścić rzepak? Skuteczne strategie herbicydowe w rzepaku

Okres wegetacji rzepaku ozimego jest wyjątkowo długi. Przez cały ten czas rolnicy, którzy w swoim płodozmianie stawiają na tą roślinę mierzą się z wieloma zagrożeniami. Bardzo dużo mówi się o wysokiej presji ze strony patogenów i szkodników, ale to chwasty odpowiadają za najwyższą redukcję plonowania rzepaku.

Konkurencja ze strony roślin niepożądanych jest naprawdę silna. Z tego względu wybór odpowiedniej strategii regulacji zachwaszczenia jest najważniejszym zabiegiem w ochronie rośliny kapustowatej. Jakie herbicydy można stosować w rzepaku?

Jakie chwasty zagrażają uprawie rzepaku?

Pomijając warunki lokalne, masowo w uprawie rzepaku ozimego występuje kilkanaście gatunków chwastów. Zdecydowana większość chwastów występujących w uprawie rzepaku ozimego należy do grupy roślin jarych, wschodzących jesienią. Najgroźniejsze z nich to chwasty określane jako zimujące. Z jednej strony, konkurują z rośliną uprawną o wodę, składniki pokarmowe i miejsce w łanie całą jesień, osłabiając ją i narażając na wymarzanie. Z drugiej strony niezwalczone chwasty bardzo szybko rozwijają się w okresie wiosennym. Jest to efekt przede wszystkim warunków siedliskowych, które sprzyjają rozwojowi chwastów zimujących, jak i tych kiełkujących dopiero wiosną.

W rezultacie presja roślin niepożądanych jest na tyle silna, że rzepak ozimy nie ma możliwości skutecznej konkurencji.

Ważną grupę stanowią również chwasty kapustowate np. tasznik pospolity, tobołki polne, stulicha psia, gorczyca polna czy rzodkiew świrzepa. Rośliny należące do tej samej rodziny co rzepak ozimy dodatkowo są żywicielami chorób np. kiły kapusty czy szkodników. Patrząc na niewielkie możliwości regulacji zachwaszczenia w terminie wiosennym, w tym mniejszą ilość substancji aktywnych, zasadne jest wykonanie zabiegu herbicydowego w terminie letnio-jesiennym.

Oprysk na chwasty w rzepaku przedwschodowo

Stosowanie środków ochrony roślin jest nadal najskuteczniejszą z metod zwalczania chwastów. Dużą zaletą tej metody jest nie tylko skuteczność, ale również szeroki zakres dostępnych substancji aktywnych o różnych mechanizmach działania (tab. 1), co jest bardzo ważne z punktu widzenia uodpornień roślin niepożądanych.

Zwalczanie chwastów już na początku wegetacji pozwala rozwijać się rzepakom w sposób prawidłowy. Młode rośliny uprawne pozbawione konkurencji ze strony niepożądanych roślin dobrze wykorzystują wodę, przestrzeń i składniki pokarmowe.

Strategia przedwschodowego odchwaszczania rzepaku wykorzystuje odpowiednie substancje doglebowe zwalczające chwasty już w fazie kiełkowania. Preparaty stosowane przed czy krótko po siewie rzepaku wymagają odpowiedniego uwilgotnienia gleby, co jest bardzo ważne w kontekście samej skuteczności zabiegu.

Należy pamiętać jednak, że zbyt dużo wody np. w wyniku gwałtownego opadu deszczu, również obniży działanie środków ochrony roślin. Spowodowane jest to wymyciem substancji aktywnych poniżej poziomu kiełkowania chwastów, a dodatkowo może powodować to przejściowe fitotoksyczności rzepaku ozimego. 

Rolnicy decydując się na przedwschodowy oprysk na chwasty w rzepaku powinni dobrze znać stopień zachwaszczenia na danym stanowisku, gdyż substancje aktywne dobiera się pod kątem spodziewanych gatunków chwastów. W terminie przed siewem rzepaku plantatorzy mają do dyspozycji np. napropamid. Substancja aktywna stanowi pewien wyjątek, ponieważ do pełni działania nie wymaga wysokiej wilgotności gleby. Przy kontakcie z promieniami słonecznymi napropamid szybko rozłoży się do form nieaktywnych, dlatego też warto wymieszać go z glebą.

Decydując się na walkę z chwastami w terminie po siewie rzepaku można skorzystać z rynkowych herbicydów będących mieszaninami fabrycznymi dwóch lub kilku substancji aktywnych (tab. 1). Mowa tutaj o bardzo popularnych związkach, jak chlomazon, metazachlor, dimetachlor, chinomerak, petoksamid czy wcześniej opisywany napropamid, który w mieszaninach fabrycznych stosowany jest po siewie rośliny uprawnej.

Preparaty wybierane w strategii przedwschodowej, ale po siewie rzepaku powinny być stosowane na wilgotną, dobrze uprawioną bez grud glebę wraz z dodatkiem odpowiednich substancji pomocniczych. Adiuwanty stosowane wraz z zabiegami przedwschodowymi zwiększają koncentrację herbicydu w wierzchniej warstwie gleby utrudniając przenikanie substancji aktywnych w głąb profilu glebowego. Poprawia to nie tylko skuteczność chwastobójczą herbicydów, ale również zmniejsza ich działanie fitotoksyczne na roślinę uprawną.

Opryski powschodowe na chwasty w rzepaku

Nasilenie się występowania chwastów jest zależne od wykonanych uprawek pożniwnych i przedsiewnych, banku nasion w glebie oraz warunków atmosferycznych. To właśnie panujące warunki meteorologiczne w dużej mierze odpowiadają za szybkość i skuteczność działania zastosowanych herbicydów. Dodatkowo wpływają na wyrównane wschody, odpowiednią obsadę i tempo wzrostu rzepaku oraz zachwaszczenie plantacji.

Spektrum występowania chwastów w roślinie uprawnej jest naprawdę szerokie, a niesprzyjające warunki pogodowe mocno utrudniają odpowiednią regulację zachwaszczenia.

W niesprzyjających warunkach pogodowych pomocna może być nowa technologia odchwaszczania Clearfield (CL) oparta o imazamoks i wyselekcjonowane odmiany rzepaku ozimego. Odpowiedni dobór materiału siewnego jest kluczowy, gdyż musi charakteryzować się naturalną odpornością na wykorzystywany herbicyd. Dużym atutem tego rozwiązania jest nie tylko wysoka wrażliwość wielu gatunków chwastów, w tym jednoliściennych i dwuliściennych zwalczanych w jednym zabiegu, ale także szerokie okno aplikacji środka.

Wysiewając tradycyjne odmiany rzepaku ozimego i decydując się na nalistną regulacje zachwaszczenia po wschodach roślin, plantatorzy mogą korzystać z różnych substancji aktywnych o odmiennych mechanizmach działania.

Niewątpliwie jedną z głównych zalet powschodowego odchwaszczania rzepaku jest stosunkowo prosty dobór preparatów i ich dawek po wcześniejszej identyfikacji występujących na polu siewek chwastów. Ważne jest, aby wybierając herbicydy nie tylko kierować się stopniem rozwoju rzepaku, ale również zwalczanych roślin.

Podczas jesiennej wegetacji, po wschodach rzepaku na chwasty dwuliścienne w ich wczesnych fazach rozwojowych można stosować metazachlor, dimetachlor, dimetanamid-P, chlopyralid, pikloram, aminopyralid, halauksyfenu metylu, chinomerak, czy bifenoks.

Dobry efekt w zwalczaniu starszych chwastów uzyskuje się po zastosowaniu np. propyzamidu.

Na rynku jest wiele herbicydów w formie mieszanin fabrycznych, zazwyczaj kilku substancji aktywnych dla szerszego zakresu działania. Znaczną część preparatów można stosować do fazy 6-8 liści właściwych rzepaku.

Jakie herbicydy powschodowo w rzepaku można zastosować w późniejszych fazach rozwojowych?

Późno jesienne odchwaszczania plantacji w bardziej zaawansowanych fazach rozwojowych rzepaku ozimego można przeprowadzić przy zastosowaniu pikloramu lub bifenoksu. Wybierając herbicydy w takim terminie, należy monitorować przebieg pogody (temperatura najlepiej powyżej 5°C) przed i po zabiegu.

Długi okres stosowania preparatów powschodowych to duża zaleta w momencie niekorzystnych warunków meteorologicznych, jak i ewentualnych poprawek herbicydowych.

Nalistna regulacja zachwaszczenia dla chwastów jednoliściennych, w tym uciążliwych samosiewów zbóż czy perzu, odbywa się za sprawą dostępnych graminicydów w odpowiedniej dawce i fazie roślin. Rolnicy mają do dyspozycji chizalofop-P-etylu, chizalofop-P-tefurylu, fluazyfop-P-butylu, propachizafop, cykloksydym i kletodym.

Korzystając ze strategii nalistnego zwalczania chwastów, należy pamiętać o dodaniu odpowiednich adiuwantów. Substancje pomocnicze pomagają lepiej wykorzystać stosowaną ciecz roboczą poprzez lepsze pokrycie i równomierne zwilżenie roślin, co ułatwia substancjom aktywnym sprawniejsze przemieszczanie się w głąb tkanek. Prowadzi to do zwiększenia skuteczności zabiegów herbicydowych.

Nie tylko chemia

Zgodnie z wytycznymi, rolnicy powinni dążyć do zmniejszania zużycia środków ochrony roślin i w pierwszej kolejności stosować niechemiczne metody regulacji zachwaszczenia. W ostatnim czasie naprzeciw tym wyzwaniom stają firmy oferujące pielniki i chwastowniki, służące do mechanicznego zwalczania chwastów.

Narzędzia takie stosuje się do zmniejszenia presji chwastów na plantacjach sianych punktowo w szerszych międzyrzędziach. Dobry efekt ochrony można uzyskać stosując kilkukrotne zabiegi mechaniczne od fazy trzech liści właściwych. Zaawansowane w rozwoju chwasty utrudniają odpowiednią pracę zespołów roboczych pielników, przez co spada skuteczność ich działania.

Dla plantatorów rzepaku ozimego niemogących pozwolić sobie na najnowocześniejsze pielniki i chwastowniki wyposażone w odpowiednie kamery i systemy GPS, nadal problematyczne będą chwasty występujące w rzędach rośliny uprawnej. Należy wspomnieć jednak, że pierwsze zabiegi mechaniczne powinny zostać wykonane w możliwie krótkim czasie po zbiorze rośliny przedplonowej. Dobrze wykonany system uprawek eliminuje znaczne ilości chwastów, w tym samosiewy zbóż.

Substancje czynne do jesiennej walki z chwastami dwuliściennymi w rzepaku ozimym

Tabela 1. Przykładowe substancje aktywne wykorzystywane do jesiennej walki z chwastami dwuliściennymi w rzepaku ozimym